نوشته‌های تبعید

محمد حیدری

تازه که از «خانه» گریخته بودم، یکی از آشنایان که تجربه‌ی چند ساله‌ی تبعید را داشت، گفته بود یادت باشد که اینجا «دوری و دوستی» ترکیبی واقعی نیست، آنچه در تبعید خواهی دید «دوری و دشمنی» است...آنچه بر ما می‌گذرد، نتیجه‌ی واقعه‌ای است که حرمت «باورها» را بر حرمت «آدمیان» مقدم گرفت.

«به اوباما:‌ با عشق، شادی، خشم و امید»

فرناز سیفی

مردم آمریکا، از گوشه‌وکنار کشور، در ۸ سال ریاست‌جمهوری باراک اوباما، خطاب به او نوشتند و اکثر آن‌ها در کمال ناباوری، جواب نامه‌شان را دریافت کردند. کتاب تازه‌ی جین ماری لاسکاس که نویسنده، روزنامه‌نگار و استاد ادبیات انگلیسی در دانشگاه «پیتزبورگ» است، به زیر و رو کردن و بررسی میلیون‌ها نامه‌ای اختصاص دارد که خطاب به اوباما نوشته شد.

آیا کردها به آسانی کشته می‌شوند؟

رسول بابکری

بنا به آمار رسمی در سال 1391، 74  کولبر کشته و 70 تن دیگر مجروح شده‌اند. در میان کشته‌شدگان 70 تن با تیراندازی نیروهای مرزبانی نیروی انتظامی و چهار تن دیگر بر اثر انفجار مین و سرما جان باخته‌اند. بسیاری از جراحت‌های منجر به قطع نخاع و معلولیت دائمی هم ناشی از تیراندازی مستقیم به آنها بوده است. 

هویت چیست؟

آناند گیریداراداس

یک آمریکاییِ ژاپنی‌تبارِ متخصص علوم سیاسی و یک فیلسوف غنایی-بریتانیایی-آمریکایی وارد میخانه‌ای می‌شوند که در آن دعوا و مرافعه‌ بر سر هویت در جریان است. فیلسوف فریاد می‌زند، «دعوا نکنید! هویت‌هایی که دارید بر سرشان می‌جنگید دروغ‌اند.» متخصص علوم سیاسی جلو می‌آید و می‌گوید، «این هویت‌ها دروغ نیستند. اما این‌ها همان هویت‌هایی نیستند که باید بر سرشان جنگید!»

هشدار یک بازمانده‌ی هولوکاست نسبت به تکرار تاریخ

استانیسلاو آرونسون

به عنوان یک یهودی لهستانی که در سال 1925 به دنیا آمده، از گتوی ورشو جان سالم به در برده، خانواده‌اش را در  هولوکاست از دست داده، در عملیات ویژه‌ی نهضت مقاومت لهستان، موسوم به ارتش میهنی، شرکت کرده و در قیام ورشو در سال 1944 جنگیده، با شرایط بسیار سخت تاریخ اروپا آشنا هستم- و فکر می‌کنم که این خطر وجود دارد که در نبرد یادگیری از تاریخ شکست بخوریم و از گذشته عبرت نگیریم.

چرا توجه می‌کنیم (نمی‌کنیم)؟

علیرضا اشراقی

توجه کردن و جلب توجه کردن همیشه مشکل بوده است. ما محتاج دیده شدن‌ایم و بی‌وقفه در حال تلاش و رقابت برای جذاب‌ کردن خودمان به منظور جلب توجه بیشتر. اما در زمانه‌ی ما که اطلاعات از در و دیوارش می‌ریزد این مشکل حاد و بغرنج شده است و توجه به متاع محدود و کمیابی تبدیل می‌شود.

نقش دین در دوران گذار

مایکل کارلبرگ

به سبب وابستگی متقابل روزافزون اجتماعی و شرایط بومشناختی، بشر اینک به سوی تمدنی جهانی در حال حرکت است و لازمهی این فرایند گذار، تغییر در ساختار اجتماعی-سیاسی و نظام نشانهشناختی است. آیا دین به عنوان یکی از کهنترین عاملان ایجاد تحول در نظامهای معنایی و نشانهشناختی هنوز میتواند نقشی مؤثر بر عهده داشته باشد؟

گور و بهرام

در عملیات زنده‌گیری ۱۰ رأس گورخر در پارک ملی توران و انتقالشان به پارک ملی کویر، ۱ رأس در ابتدای عملیات، ۲ رأس حین انتقال، و ۲ رأس دیگر بعد از زنده‌گیری تلف شدند. یعنی از ۱۰ رأس، ۵ رأس تلف شدند!

صداهای بافته‌ی کانگا

آماندا لی لیختنشتاین

در بازار نساجی داراجانی در استون تاون که ناحیه‌ای تاریخی در شهر زنگبار (پایتخت زنگبار) است، زنان در میان ده‌ها دستفروشی که کانگا می‌فروشند، راه می‌روند و خرید می‌کنند. کانگا لباسی آفریقایی است که رنگ‌های متنوعی در آن به کار می‌رود و بر اساس الگوهای مختلفی از سنتی گرفته تا امروزی و مُد سال بافته می‌شود.

دین چه چیزی به ما می‌دهد که علم نمی‌تواند بدهد؟

استیون تی. اسما

دین چیزی به ما می‌دهد که علم نمی‌تواند بدهد: دین قوی‌ترین واکنش به زندگیِ عاطفیِ عالمگیری است که همه‌ی ما را به یکدیگر وصل می‌کند. این در حالی است که دفاع از دین در این زمانه کار دشواری شده است.

به سوی بوستان هنرمندان

ایرج قانونی

اگر از سمت غرب و در خیابان کریمخان به سمت بوستان هنرمندان بروی، یعنی از بهترین سمت، نخست از خیابان حافظ می‌گذری و اسم او پیش از هر چیز خاطرت را معطر می‌کند. حافظ بهترین دروازه‌ی نزدیک شدن به سرای هنر است.

زنان در شهر مردان

نیوشا صارمی

هراس از راه رسیدن یک غریبه در کوچه‌ای کم‌نور، ترس از خلوتیِ خیابان در ظهر، مچاله شدن روی صندلی تاکسی از بیم دست‌های متجاوز مردِ کناری، نگرانی از اعتماد به خودروی مسافرکشی که چند سرنشین مرد دارد، متلک شنیدن از خرد و کلانِ محله، بوق ممتد خودرویی که صندلی کنار راننده را تعارف می‌زند، هجوم دست‌های غریبه روی اندام در ازدحام خیابان و ... . چند زن را می‌شناسید که آزارهایی از این دست را تجربه نکرده باشند؟

منظور ماکس وبر از «روح» سرمایه‌داری چه بود؟

پیتر گُش

ماکس وبر، جامعه‌شناس نامدار آلمانی، با تألیفات پرآوازه‌ی خود، زمینه را برای فهم تازه‌ای از کلیت مدرنیته، سرمایه‌داری، و اخلاق کار در جامعه‌ی مدرن فراهم کرد. با این حال، برداشت او از این تعابیر بسیار پیچیده‌تر و عمیق‌تر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد.

مثل پرنده‌ای بر فراز استانبول

سما روحبخشان

بیمار مبتلا به افسردگی در هنگام تجربه‌ی یک فشار سنگین نامنتظر، یا یک حمله‌ی ناگهان، چنان دقتی در مرور تمام فجایع جهان دارد، که اگر سر سوزنی از آن را از سر و سینه‌ی ایشان بیرون می‌کشیدی و به وجود سیاست‌مداران دنیا تزریق می‌کردی، احتمالاً جهان می‌توانست به جای بهتری تبدیل شود.

یاور معروف

علیرضا کاظمی، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش: «برای اولین بار دستورالعمل امر به معروف ...

گفت‌وگوی والدین و فرزندان

زیگمونت باومن

عدم درک متقابل میان نسل های «جدید» و «قدیم»، و سوءظن دوجانبه‌ی ناشی از آن سابقه‌ای دیرینه دارد. نشانه‌های چنین سوءظنی را به راحتی می‌توان تا دوران باستان ردیابی کرد. اما در عصر مدرن که مشخصه‌اش تغییرات عمیقِ سریع و مداوم در شرایط زندگی است، سوءظن میان نسل‌ها چشمگیرتر شده است.

 

مادران تنهای تهران؛ سه روایت

غزل صدر

فقر در ایران به سرعت در حال زنانه شدن است. ادغام کشورهای در حال‌ توسعه در اقتصاد جهانی به زنانه شدن فقر انجامیده است. زنان محرومتر شدهاند، و بر اثر دسترسی کمتر به فرصتهای شغلی و اختیارات قانونی به مردان وابسته ماندهاند. فرهنگ مردسالار و تابوهای باقی‌مانده در جوامعی مثل ایران زندگی را برای زنان، به‌ویژه زنان خودسرپرست، به تنازع بقا تبدیل کرده است. تلاشی هر روزه، نفسگیر و جانفرسا حتی برای یافتن سقفی بالای سر. 

دخترانی که از نقض حقوق بشر توسط پدران خود پرده برمی‌دارند

اوکی گونی

پدر از دخترش پرسید، «فکر می‌کنی هیولا هستم؟» این همان سؤالی بود که آنالیا از دوران کودکی به سختی سعی کرده بود تا از جواب دادن به آن طفره رود. وقتی پدر آنالیا به اتهام ارتکاب بعضی از بدترین جنایت‌های تاریخ آرژانتین در حال محاکمه بود و در زندان به سر می‌برد، این سؤال را از دخترش پرسید. این بار دیگر آنالیا نتوانست آن را نادیده بگیرد.

آرنت خطاب به ثورو: جهان را تغییر بده، نه خود را

کِیتی فیتزپاتریک

در تابستان ۱۸۴۶، هنری دیوید ثورو، نویسنده‌ی آمریکایی، پس از آن‌که از پرداختن مالیات سرانه به مأمور محلی سر باز زد، شبی را در زندانی در ماساچوست، گذراند. ثورو بعدها با بحث درباره‌ی آن نافرمانیِ جزئی در مقاله‌ای با عنوان «در باب وظیفه‌ی نافرمانی مدنی» (چاپ سال ۱۸۴۹)، به آن شهرتی جهانی بخشید. او در آن مقاله شرح می‌دهد که نمی‌خواسته است از دولت فدرالی حمایت کند که به بی‌عدالتی تداوم می‌بخشد.

زمانى براى خشم

استفان هِسِل

در سال ٢٠١٠ کتاب کوچکى منتشر شد که در مدتى کوتاه سه و نیم میلیون نسخه از آن به فروش رفت و حکم کتاب مقدس یا مانیفست جنبش «اشغال وال استریت» را پیدا کرد.

آیا فیزیک علمی مردانه است؟

جنیفر اسکات، ماری جکسون

دکتر دانا استریکلند سومین زنی است که برنده‌ی جایزه‌ی نوبل فیزیک می‌شود. چند روز پیش از اعلام برندگان این جایزه در سال 2018، الساندرو استرومیا، استاد فیزیک در دانشگاه پیزا، در یک سخنرانیِ جنجالی مدعی شد که مردان «مبدع و بنیانگذار» فیزیک هستند و در حوزه‌ی علوم مورد تبعیض قرار می‌گیرند. سه تن از دانشمندان زن رابطه با این اظهارات نظر داده اند.

غراب شیطان

هادی کی‌کاووسی

آن را «غرابِ شیطان» می‌نامند. کشتی افسانه‌ای که ناخدایان هرمزگانی را در اعصار نه چندان دور اسیر خود میکرد و حالا بعد مدت‌ها گویا دوباره زنده شده است. صیادان هرمزگانی مدتی است که کشتی‌های چینی صید ماهی را به این نام خطاب می‌کنند. کشتی‌هایی که به‌رغم شکایات محلی‌ها تا مدت‌ها از سوی مسئولان خطای دید انگاشته می‌شد و وجودشان تکذیب می‌شد.

جنگ و صلح، زاویه‌ی مردم

شمیم دشتی

گزاره‌ی «جنگ به هرحال بد است» در برخی از موارد می‌تواند به اندازه‌‌ی «اقدام درست چیزی جز جنگ نیست» نامعتبر باشد. آن ارزشی که در این میانه مخدوش می‌شود بی‌گمان «صلح» و «سعادت» عمومی است. همان دو امری که جامعه راهبردهای درست و نادرست‌شان را با نیتِ به دست آوردن آن‌ها برمی‌گزینند.

نوشته‌های تبعید

محمد حیدری

برای چند ماه، هر هفته می‌دیدمش. از دفتر کار که خارج می‌شدیم، او راه خودش را می‌رفت و من هم مسیر خودم را. می‌دانستم که از دو عالم جداگانه‌ایم. از دو سوی متفاوت با دو نگرش مخالف. اما مرد نازنینی بود. همیشه از گفتگو بر سر عقایدمان دوری می‌کردم. چه نیازی بود که رفاقت موقتمان را با جنگ بیهوده بر سر باورها به باد دهم؟ یکبار که ناخواسته و ناگهان، در مسیر همراه شده بودیم، این پرهیز شکست.