دولت‌های رفاه چه خصوصیاتی دارند و آیا فقط در نظام‌های دموکراتیک می‌توانند کارساز باشند؟

گفت‌وگوی تورج اتابکی و علی حاجی‌قاسمی

چه نسبتی بین توسعه‌ی پایدار، دولت‌های رفاه و دموکراسی وجود دارد؟ آیا فقط دولت‌های دموکراتیک می‌توانند سیاست‌های رفاهی پایداری اجرا کنند، یا دولت‌های اقتدارگرا هم چنین قابلیتی دارند؟ چه ارتباطی بین دولت‌های رفاه و موضوعاتی مانند منابع ملی، تبعیض علیه زنان، سالمندی و مهاجرت برقرار است؟

جوانان و سیاست

دبیر مجموعه: آصف بیات

آیا جوان بودن و جوانی کردن تبعات سیاسی دارد؟ چرا و چگونه جوانان به عاملان تحول در جهان معاصر و به خصوص خاورمیانه تبدیل شده‌اند؟ شکل‌های بروز مشارکت یا اعتزال سیاسی جوانان در بستری که آسیب‌پذیری، ناامنی و نگرانی موج می‌زند چیست؟ آنان از چه شیوه‌‌های برای ارتباط‌گیری و بیان اعتراضی استفاده می‌کنند؟ حکومت‌های اقتدارگرا از چه تدابیری برای مهار یا بسیج جوانان استفاده می‌کنند؟ جوانان در جامعه‌های در حال گذار و گرفتار بحران‌های سیاسی و اقتصادی چگونه میان امید و سرخوردگی گام بر‌می‌دارند؟ چگونه امکان پیوند خوردن مطالبات منحصر به جوانان با خواست‌های فراگیر اجتماعی به وجود می‌آید؟ این مبحث به پژوهش‌ها و تحلیل‌های مختلف درباره‌ی اقتصادسیاسی جوانان و تجربه‌های متنوع سیاست‌ورزی آنان می‌پردازد.

مجموعه مقالات این مبحث را در اینجا می‌توانید دریافت کنید.

نظامیان و اقتصاد

دبیران مجموعه: علیرضا اشراقی و رؤیا ایزدی

نیروی نظامی در مقام بازیگر اقتصادی پدیده‌‌ای غریب اما رایج در بسیاری از کشورهای جهان است.  چه عوامل و شرایطی امکان حضور نظامیان در اقتصاد را فراهم می‌کنند؟ چرا دولت‌ها و نخبگان سیاسی غیرنظامی به آنها اجازه‌ی ورود به اقتصاد می‌دهند؟ کسب‌و کارهای نظامیان چه تاثیری بر ساختارها و فرآیندهای سیاسی و حکمرانی کشور و همچنین بافت اجتماعی دارد؟ انگیزه‌های تجاری چگونه می‌تواند به رفتار نظامیان در بزنگاه‌های تاریخی در مواجهه با ملت و دولت شکل دهد؟ چگونه می‌توان پای نیروهای نظامی را اقتصاد بیرون کشید و فرآیندی مسالمت‌آمیز برای خلع ید اقتصادی آنان طراحی کرد؟ این مبحث به پژوهش‌ها و تحلیل‌های مختلف درباره‌ی انواع حضور نظامیان در اقتصاد و همچنین تجربه‌های متنوع کشورهای جهان در این زمینه می‌پردازد.

عراق: جنگ و حافظه

دبیر مجموعه: حوراء الحسن

چه بر مردم عراق در خلال جنگ هشت‌ساله با ایران گذشت؟ این جنگ چه جایگاهی در حافظه‌ی جمعی عراقی‌ها دارد و چگونه به یاد آورده می‌شود؟ روشنفکران عراقی چقدر در تولید پروپاگاندای دولتی مشارکت کردند و نقش خود را چگونه ارزیابی می‌کنند؟ وضعیت زنان عراقی دچار چه تحولاتی شد؟ کیفیت آثاری که تحت نظارت دولت بعث در زمینه‌ی جنگ پدید آمد چگونه بود؟ در این آثار مفاهیمی نظیر شهادت، ایثار، مهر میهن، وظیفه‌ی شرعی و «دشمن» چگونه ساخته و پرداخته شدند؟ آیا راه‌هایی برای مقاومت در برابر ادبیات غالب حکومتی وجود داشت؟ تجربه‌ی انسانی از جنگ در آن‌سوی مرزها چگونه بود؟ این مبحث به بر برخی از مهم‌ترین آثار پژوهشی درباره‌ی تجربه‌ی جنگ در عراق زیر سلطه‌ی صدام حسین می‌پردازد، روایت‌هایی که شاید برای خواننده‌‌ای که با یک‌سوی ماجرا آشنا بوده شگفت‌انگیز باشد.

مجموعه مقالات این مبحث را در اینجا می‌توانید دریافت کنید.

نیروهای مسلح و اعتراضات مردمی

دبیر مجموعه: رؤیا ایزدی

حاکمان اقتدارگرا در مواجهه با قیام‌های مردمی از نیروی نظامی به‌ عنوان ابزار سرکوب استفاده می‌کنند. نظامیان در چنین مواقعی گزینه‌های مختلفی دارند: یا کنار بایستند، یا از جنبش مردمی حمایت کنند، یا کودتا کنند، و یا اطاعت امر کنند و قیام را سرکوب کنند. در این مواقع نظامیان بر اساس چه منطق و محاسباتی تصمیم می‌گیرند؟ چه عواملی ممکن است منجر به سرپیچی نیروهای نظامی از سرکوب شود؟ در چه شرایطی نظامیان ممکن است بی‌طرف در پادگان‌ها بمانند و یا حتی به مردم بپیوندند؟ مسالمت‌ یا خشونت‌آمیز بودن جنبش‌ها چه تاثیری در رفتار نظامیان دارد؟ سلسه‌مراتب درونی، انسجام و فرهنگ سازمانی و چارچوب روابط نیروهای سیاسی چه نقشی ایفا می‌کنند؟ این مبحث به پژوهش‌ها و تجربه‌های مختلف درباره‌ی واکنش نیروهای مسلح به اعتراضات گسترده‌ی مردمی می‌پردازد.

مجموعه مقالات این مبحث را در اینجا می‌توانید دریافت کنید.

 

جنگ، از دریچه‌ی نگاه مردم

۳۵ سال پس از پایان جنگِ هشت‌ساله با عراق، بسیاری از ایرانیان همچنان درگیر تبعات و زخم‌‌های آن هستند. تجربه‌ای که اغلب در روایت‌های رسمی و حکومتی نادیده گرفته شده یا وارونه بازنمایی می‌شود. در این مجموعه تلاش شده است تا از دریچه‌ی سینما، ادبیات، مردم‌شناسی و کودکانی که زندگی‌شان به جنگ گره خورده است، این جنگ را از نگاه مردم مرور کنیم.

چرا نباید سعی کنیم که خوشبخت باشیم؟

کیِران سِتیا

فردریش نیچه، فیلسوف آلمانی، با کنایه می‌گوید: «بشر برای خوشبختی تلاش نمی‌کند، فقط انگلیسی‌ها چنین می‌کنند». او فایده‌گرایانی مثل جرمی بنتام و جان استوارت میل را که هدفِ اخلاقیات را دستیابی به بیشترین خوشبختی برای همگان می‌دانند، نکوهش می‌کند.

ما به دوبی سفر نکردیم

منصوره شجاعی

قرارمان این بود که رأس ساعت یازده شب جلوی خانه‌ی نسرین باشیم. قرار بود که پسرم هم برای دیدار از نمایشگاه گروهی از نقاشان معاصر به دوبی سفر کند. هم‌زمانیِ این دو واقعه ما چهار نفر را هم‌سفر کرده بود. نسرین و نیما، من و بامداد... .

انتخاب مجدد اردوغان در جامعه‌ی دوقطبیِ ترکیه

نهال تابش

در فاصله‌ی سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱، در پی شکست احزاب سنتی در مدیریت بحران اقتصادی ترکیه، حمایت از رهبری قدرتمند بهعنوان جایگزینی برای ‌دموکراسی لیبرالی افزایش یافت. اردوغان و حزب‌ «عدالت و توسعه» در سال ۲۰۰۲ و پس از این بحران اقتصادی طولانی با وعده‌ی آزادسازیِ سیاسی و اقتصادی به قدرت رسیدند.

سینمای اجتماعی ترکیه

مهدی شبانی

سینمای اجتماعی ترکیه از کجا شروع شد، در چه بستر فرهنگی و تاریخی شکل گرفته است و چه رابطه‌ای با جامعه‌ی ترکیه دارد؟

جورج اورول؛ شرایط تب‌آلودی که کتاب ۱۹۸۴ در آن نوشته شد

هرمز دیّار

امروزه تعابیری مانند «برادر بزرگ»، «دوگانه‌باوری» و «زبان نوین» در گفتمان سیاسی جا باز کرده است، تا آنجا که به قول جین ستین، استاد دانشگاه وست‌مینستر، «برادران بزرگ دیگر شوخی نیستند، بلکه با تبختر در جهان می‌خرامند».

عزیزم، بچه‌هایمان را فروختم

کلاریسا سیبَگ-مونتفیوری

اینستاگرام، یوتیوب و تیک‌تاک از عصر برندسازیِ شخصی خبر می‌دهند، آنجا که موفقیت را با تعداد دنبال‌کننده‌ها و «لایک‌ها» می‌سنجند، جایی که در معرض دید قرارگرفتنْ حریم خصوصی را از بین می‌برد و شهرت به اسکناس تبدیل می‌شود. در زندگیِ یک اینفلوئنسر (شخصی با قدرت تأثیرگذاری بر خریدارانِ بالقوه) همه‌چیز فروختنی است، از جمله بچه‌ها.

پایان داستان خوب است 

مهدی موسوی در گفتگو با شبنم طلوعی

با آغاز جنبش «زن، زندگی، آزادی» شعر و ترانه‌ی اعتراضی در ادبیات و موسیقی ایرانیانِ داخلِ کشور و خارج از ایران بیش از پیش حضوری انکارناپذیر پیدا کرده است. سید مهدی موسوی، شاعر، ترانه‌سرا، و معلم که نامش با «غزل پست‌مدرن» گره خورده، بی شک از شاعرانی‌ست که آثارش در این سال‌ها صدای اعتراض نسل جدید و هنرمندان بسیاری بوده. به همین دلیل شبنم طلوعی در این پادکست درباره‌ی زندگی، نگاه و مسیر پرفراز و نشیبش تا تبعید، با او به گفتگو نشسته است.

خطرات بی‌تفاوتی

الی ویزل

در دنیای اطراف ما اتفاقات هولناکی رخ می‌دهد اما آیا گاهی لازم نیست که بی‌تفاوتی پیشه کنیم تا بتوانیم سلامتِ روانیِ خود را حفظ کنیم و به زندگیِ عادی و لذت بردن از مواهبِ آن ادامه دهیم؟

بحران اقلیمی در خاورمیانه

گفتگوی تورج اتابکی و اعظم بهرامی

محیط زیست مردم در خاورمیانه با چه بحران‌هایی روبروست؟ آیا ممکن است رویکرد حکومت‌های این منطقه برای بقا در مقابله با بحران‌های اقلیمی، تغییر کند، و از منازعه به تفاهم تبدیل شود؟ آیا زمینه و ظرفیت چنین تغییری وجود دارد؟

در سرزمین رابعه، رابعه بودن جرم است

آلما بیگم

این نوشته محصول ۱۰۰ نامه و چند فایل صوتی از شاگردان مکاتب دخترانه، از نقاط مختلف افغانستان و در رده‌های سنیِ ۱۳ الی ۱۸ سال است که با روی کار آمدن امارت از رفتن به مکتب بازمانده‌اند.

زبان من با زبان آدم‌کش‌ها یکی است

میخائیل شیشکین

میخائیل شیشکین آرزو می‌کند که روسیه‌ی دیگری از میان خاکسترِ خود برخیزد و می‌نویسد: «ما برای بررسی تمامیت‌خواهیِ شوروی دادگاهی شبیه به نورمبرگ نداشتیم و دست قاتلین آن دوره را از قدرت کوتاه نکردیم.»