شمیم بهار؛ دههی چهل و مشقهای دیگر
امید روحانی
شمیم بهار، چهرهی منزوی و گوشهگرفته و خاموش همهی این سالها، سرانجام با چاپ آثار قدیمیاش طلسم بیخبری و انزوا و سکوتاش را شکست تا شاید مقدمهای باشد بر چاپ همهی آثاری که فقط نزدیکاناش میدانند در طول چهل و چند سال نوشته ــ و خود در آغاز همین مجلد به دو سهتایی از آنها اشاره کرده ــ و البته کتابی دیگر که شاید همین زودیها از او چاپ شود که گویا مجموعهایست از چند قصهی این سالها.
عملیات کرکس: توطئهی دوران جنگ سرد که آمریکای جنوبی را به وحشت انداخت
جایلز ترملت
شبکهی کرکس به طور رسمی در نوامبر ۱۹۷۵ تشکیل شد، زمانی که مانوئل کونترِراس، رئیس دستگاه اطلاعاتیِ پینوشه، 50 افسر اطلاعاتی را از شیلی، آرژانتین، اروگوئه، پاراگوئه، بولیوی و برزیل به دانشکدهی جنگ در خیابان مرکزی سانتیاگو، لا آلامِدا، دعوت کرد. پینوشه شخصاً از آنها استقبال کرد.
اقلیتستیزی و مردسالاری در سریالهای ترکی
مهدی شبانی در گفتگو با سردار کوروجو و باهار کیلیچ
ترکیه چند سالیست که به یکی از صادرکنندگان بزرگ سریالهای تلویزیونی تبدیل شده، و فیلمهایی که تولید میکند در کشورهای مختلف جهان، از جمله ایران، بسیار محبوب است. اما این سریالها در قالب داستانهای عامهپسند و ساخت و پرداختهای جذاب، اغلب پیامهای سیاسی و فرهنگی خاصی القا میکنند که روشنفکران پیشرو در ترکیه نمیپسندند.
آیا ویروس کرونا در بلندمدت دموکراسیها را دیگرگون خواهد کرد؟
چارلز پاول
در سال ۱۹۳۸، مجموعهای از سخنرانیهای هشداردهندهی وینستون چرچیل دربارهی جنگ قریبالوقوع با آلمان با این عنوان منتشر شد: «وقتی بریتانیا در خواب بود.» به این هشدار به موقع توجه نکردند و دنیا بهای گزافی پرداخت. جان میکلتووِیت و آدریان وولدریج، نویسندگان کتاب «ندای بیداری»، هدف مشابهی دارند: آنها میخواهند توضیح دهند که کووید-۱۹ و پیامدهایش چطور ضعف غرب را برملا کرده است و چرا باید هر چه سریعتر این ضعف را برطرف کرد.
هر باوری دوست داری داشته باش
ان. جی. انفیلد
اگر وسط جنگل با خرس مواجه شویم چطور واکنش نشان میدهیم؟ ویلیام جیمز در آغاز مقالهی خود دربارهی احساسات بشری (1884) به این پرسش بر اساس باور رایج پاسخ داد: «وقتی با خرس مواجه میشویم، میترسیم و فرار میکنیم.» جیمز میگوید این پاسخ نادرست است. «اتفاقاتی که میافتد، ترتیب دیگری دارد.» اینطور نیست که چون ترسیدهایم فرار میکنیم. اول متوجه میشویم که داریم فرار میکنیم، و بعد این واکنشِ بدنِ خود را تجربه میکنیم و آن را ترس تشخیص میدهیم
نفرت و عشق
پروندهی «نفرت و عشق» با پنج جستار به این دو مقوله میپردازد و از چشماندازهایی متنوع بر اهمیت توجه جامعهی ایرانی بدانها تأکید میورزد. آنچه طی بیش از چهار دههی گذشته از جانب حکومت ایران بر مردماش رفته است، روز به روز بر انبوه رنجها و تراکم خشمها میافزاید و بستری بارورتر از همیشه برای پرورش کینتوزی و انتقامجویی میگسترد. از سوی دیگر، انقلاب دیجیتال و تحولات حقوقی-سیاسی دیگری که در جهان رخ داده است، امکان گشودن دفتر دادخواهی از جمهوری اسلامی را پیش از سقوط آن فراهم ساخته است. جستارهای پنجگانهی این پرونده دعوتی است به اندیشیدن در اخلاقِ دادخواهی و ادب مخالفت سیاسی، به گونهای که فردای فروپاشی نظام کنونی به کار ساختن دولتی مسئول، دموکراتیک و حافظ ارزشهای آزادیخواهانه بیاید.
آتش زیر خاکستر
مهدی خلجی
مدنیت و شرافت و کرامت جامعهای که دیرزمانی زیر ضرب زور و ظلم نظام توتالیتر بوده و به نظمی غیراخلاقی خو گرفته و خودآگاه و ناخودآگاه از آن تأثیر پذیرفته و در بسط بیعدالتی و حقکشی همدست دولت بوده یا در برابر آن انزوا و انفعال اختیار کرده، نمیتواند صرفاً به باز شدن درهای آزادی بازگردد.
غذایای ایرانی ــ قسمت ۳
فهیمه خضر حیدری
در قسمت سوم پادکست #غذایای_ایرانی، «غذای مامانها»، ساختنِ قیمهنثار را با فهیمه خضر حیدری ادامه بدهید و دربارهی رابطهی مادرانگی و غذا بشنوید. آن حس غریبی که همهی ما نسبت به غذا و دستپخت مادرانمان داریم چهجور حسی است، از کجا میآید و چه چیزهایی را توضیح میدهد؟
این قسمت از پادکست غذایای ایرانی به نجف دریابندری تقدیم شده است.
ترانهها و تجربههای مرجان فرساد
در گفتگو با شبنم طلوعی
به مناسبتِ انتشار آلبوم جدید مرجان فرساد، «درخت سپید»، شبنم طلوعی با او دربارهی زندگیاش، از کودکی تا امروز، و فعالیتهای هنریاش گفتگو کرده است.
سرنوشت یا اتفاق، در نگاه شیدا قراچهداغی
در گفتگو با شبنم طلوعی
به مناسبت انتشار سیدیِ اپرای «پریا»، شیدا قراچهداغی آهنگساز و مدرس موسیقی در گفتگو با شبنم طلوعی از کودکیاش میگوید تا امروز؛ و از فعالیتهای فرهنگی و هنریاش در ایران تا سالهای پس از مهاجرت.
آذربایجان: گذار از وضعیت عادی به وضعیت عادی
طغرل عباسف
در آذربایجان، مفهوم گذار و وضعیت عادی مکرراً تغییر کرده است. از زمان سقوط شوروی «گذار به وضعیت عادی» به یک هنجار مبدل شده است. با وجود آن که هیچگاه بحثی عمومی دربارهی تعریف وضعیت عادی در جامعه در نگرفته است اما هر «دورهی گذار» مشحون از امید به این بوده است که به زودی به «زندگی عادی»ای که میخواستیم دست خواهیم یافت.
ماجراهای پشتِ پردهی جایزهی صلح نوبل
عرفان ثابتی
وقتی در سال ۱۹۸۰ آدولفو پرز اسکیوِل، از مخالفان حکومت آرژانتین، به علت فعالیتهای حقوق بشریِ خود برندهی جایزهی صلح نوبل شد اتفاق جالبی رخ داد. آرژانتین پیشتر قانونی را وضع کرده بود که بر اساس آن دولت موظف به گرامیداشت برندگان جایزهی نوبل بود. در نتیجه، حالا نظامیان حاکم بر این کشور مجبور بودند تا از یکی از مخالفان خود تجلیل کنند. از آن پس، اسکیول نه تنها توانست به دفاع از حقوق بشر ادامه دهد بلکه از حکومت نظامیِ این کشور هم مستمریِ ماهیانه دریافت میکرد!
فلسفه میداند که زاییدن و آفریدن چگونه دستاوردی است
فیونا وولارد
اما تلقی ما از بارداری، تولد و شیر دادن از پستان بسیار متفاوت با تلقی ما از موفقیتها و دستاوردهای فیزیکی دیگری مثل دو ماراتن است. از بارداری، تولد و شیر دادن از پستان یا به شیوهای نادرست تعریف و تمجید میکنیم یا اینکه آنها را نادیده میگیریم یا کماهمیت میپنداریم، یعنی آنها را صرفاً شانس یا امر تصادفیِ پیشپاافتادهای در زیستشناسی در نظر میگیریم.
باب آیندهی ایران است
محمود صباحی در گفتگو با ایقان شهیدی
هدف جنبش بابی ورود ایران به ساحت اجتماعی و جهانی تازه، یک جهانبینی نوین و همچنین اندیشه و دنیایی جدید بود؛ دنیایی که تاریخی به شدت ظالمانه و جهانی به شدت ظلمانی در آن به پایان میرسد.
غذایای ایرانی ــ قسمت ۲
فهیمه خضر حیدری
در قسمت دوم غذایای ایرانی همراه با فهیمه خضر حیدری به پختن «قیمه نثار» قزوین ادامه بدهید و از مردانی بشنوید که از تجربهی خود در آشپزخانه و کلیشههای جنسیتی دربارهی آشپزی میگویند. از جواد منتظری، روزنامهنگار و عکاس دربارهی شور و لذتِ نان پختن بشنوید و دستور مخصوص قرمهسبزیِ حسین قاضیان، جامعهشناس، را امتحان کنید.
انفرادیههای دوازده زن و یک زن، نگاهی به کتاب «شکنجهی سفید»
منصوره شجاعی
«سلول انفرادی مثل یک قوطی دربسته است. هیچ ارادهای برای بازکردن درِ آن نداری...هر بار ناگهان و بدون آمادگی قبلی با صدای بلندِ برخوردِ قفل به در، درِ آن را باز میکنند. هروقت که کسی اراده کند میتواند این کار را انجام دهد، هرکسی غیر از خودت.»
تنفّر: سلاح مخفی توتالیتاریسم ــ دیدگاه لشک کولاکوفسکی
مهدی خلجی
به رغم گذشت سی سال و اندی از پایان جنگ جهانی دوم، فضای اروپا همچنان از خاطرهها و کدورتها و کینههای برجاماندهی آن دوران آلوده و آشفته بود. لِشِک کولاکوفسکی (۱۹۲۷-۲۰۰۹)، با نگرانی از آیندهی این امر، در شانزدهم اکتبر ۱۹۷۷، برای خطابهی خود در مجلس دریافتِ جایزهی صلحِ انجمن ناشران آلمانی، در شهر فرانکفورت، موضوعی مُبرمتر از «تنفّر» برای سخن نیافت.
امید به بهبود تدریجی شرایط
کریستوف ماخ
در سال ۲۰۰۰، تسای جن-هوی، استاد معماری در دانشگاه ملی فناوری تایپه، دیوارهای محوطهی دانشگاه را تخریب کرد و به جای آن، فضای خندقمانندی ساخت که از آبِ بازیافت شده و باران تغذیه میشد. علاوه بر این، اقداماتی در دانشگاه به منظور حفاظت از محیط زیست و کاهش دما انجام داد. برای مثال، با الهام از درختان ــ و ترکیب آنها ــ برای دانشگاه، سردر ورودیای بنا کرد و به طراحی بامها و بالکنهایی سازگار با محیط زیست پرداخت؛ افزون بر این، آبنماها و سیستم پیادهرو نفوذپذیری را ایجاد کرد.
شش شیوهی دوراندیشی
رومن کرزناریچ
ما انسانها به لطف تکامل، استعداد شگفتانگیزی داریم: در یک لحظه میتوانیم به ثانیهها بیندیشیم و لحظهای بعد به سالها یا حتی قرنها فکر کنیم. مرغ خیالمان پیوسته از یک افق به افق زمان دیگری پر میکشد. میتوانیم به سرعت به پیامکی جواب دهیم و لحظهای بعد به پسانداز برای دوران بازنشستگی یا کاشتن درخت بلوطی برای آیندگان بیندیشیم. ما در چرخش زمانی مهارت داریم. اما این که آیا از این استعداد به خوبی استفاده میکنیم، مسئلهی دیگری است.
سرگذشت خط و زبان فارسی در تاجیکستان
نجم کاویانی
جایگاه خط و زبان فارسی در تاجیکستان از بیش از یک قرن پیش در این کشور مسئلهی پر مناقشهای بوده است. حدود سی سال پیش با فروپاشی شوروی، فارسی زبان رسمی تاجیکستان شد، و بعدها پارلمان مقرر کرد که هر سال روز پنجم اکتبر در این کشور «روز جشن زبان» باشد.
غذایای ایرانی ــ قسمت ۱
فهیمه خضر حیدری
سلسله پادکستهای «غذایای ایرانی» کاری است از فهیمه خضر حیدری. اگر به غذا به مثابه امر فرهنگی علاقهمندید، اگر غذا برای شما هم چیزی فراتر از غذا؛ و آشپزی برایتان رفتاری دلپذیرتر از صرفاً سرهم کردنِ چیزی برای سیر شدن است، دعوت میکنیم این پادکست را دنبال کنید.
