از تبعیض تحصیلی و تعرض جنسی در ایتالیا تا مداخله‌ی دین در تعریف مادری در آرژانتین، از ناسیونالیسم جنسیت‌زده در شیلی تا قتل‌های ناموسی در ترکیه، و از سرکوب میل جنسیِ زنانه در روسیه تا خرافات زن‌ستیزانه و تشدید شوک روحی مادران داغ‌دیده در کوزوو، زنان با محرومیت‌ها و دشواری‌های گوناگونی روبه‌رو بوده و هستند. عرفان ثابتی به مناسبت روز جهانی زن (۸ مارس) به معرفی و مرور مختصر ۹ فیلم جدید پرداخته است که در یک سال اخیر در جشنواره‌های بین‌المللی درخشیده‌اند.
چهار دهه پس از استقرار حکومت اسلامی در ایران، حقوق زنان در ایران چه وضعیت و چشم‌اندازی دارد و در آستانه‌ی تغییرات احتمالی در آینده‌ی سیاسی کشور، زنان چه نقش و سهمی در این تغییرات خواهند داشت؟ با هایده مغیثی، استاد بازنشسته‌ی جامعه‌شناسی و مطالعات زنان در دانشگاه یورک در تورنتو گفت‌وگو کردیم و از او درباره‌ی کتاب جدیدش که بازخوانی شیوه‌ی برخورد نیروهای سیاسی با مبارزات زنان در سال‌های نخست پس از انقلاب است، پرسیدیم.
در پنج‌شنبه‌ی برفی ۱۷ اسفند ۱۳۵۷ و چند روز پس از آن با به خیابان آمدن خودبه‌خودی زنان برای نه گفتن به چماقِ «یا روسری یا توسری» جنبش زنان در ذهن منِ بیست‌وپنج‌ساله معنا و مفهومی روشن پیدا کرد. از آن به بعد بود که ارزش و اهمیت جنبش در نگاه و خیال من پررنگ شد. در همه‌ی این سال‌ها هر نمودی از خشونت نظامِ ولایی با زنان و هر نشانی از کنش یا واکنش اعتراضیِ آنها در برابر تبعیض و زورگویی من را به یاد آن روزها می‌اندازد.
محمود درویش، مانند پیامبران، میان سه زمان: گذشته‌ی تراژیکِ «نکبت» فلسطینی، حالِ اشغال و تبعید، و آینده‌ای با امید به رهایی قرار دارد. زینت حلبی با قرار دادن او در چارچوب دوران روشنگری عرب و جهان پس-از-بهارِ عربی، رهایی فلسطین را به عنوان راهی برای رستگاری کل بشریت ارائه می‌دهد.
آن‌چه هدف اصلی بوده فراهم آوردن مجموعه‌ای در جهت روشنگری مفهوم «ایران فرهنگی» بوده است. بنابراین، از کسانی دعوت کرده‌ایم که با مؤلفه‌های مختلف ایران و فرهنگ سر و کار داشته‌اند و دارند، گرچه همه‌ی کسانی که دعوت شده‌اند نتوانسته‌اند به دعوت ما پاسخ گویند. همچنین با دعوت از خانم فرزانه خجندی، عزیز حکیمی، شهزاده سمرقندی، اسفندیار آدینه از تاجیکستان و ازبکستان و افغانستان سعی کرده‌ایم تنوعی در مشارکت‌کنندگان داشته باشیم که به نحوی تنوع حوزه‌ی ایران فرهنگی را نشان دهد. اما این مجموعه را صرفاً گامی اولیه برای مباحث ایران فرهنگی می‌دانیم و ناچار از آن‌چه در نظر داشته‌ایم تنها بخشی منعکس شده است.
دوستان عزیز، رفقا و اهل قلم، محل تجمع امروز ما نزدیک به همان جایی است که چهار روز قبل گروهی فاشیستِ مسلح، به تحریک اعضای حزب حاکم، با پشتیبانی و حمایت فعال نیروهای پلیس، مطمئن از هواداری ۲۴ ساعته‌ی بخش وسیعی از رسانه‌های جمعی الکترونیک، و آسوده خاطر از عدم برخورد محاکم قضایی، به مسلمانان محلات کارگرنشین شمال شرقی دهلی حمله کردند و تعدادی از آنها را به قتل رساندند.
سیاست هویت‌محور ــ ملی و شخصی ــ ما را در چند سال گذشته به مسیرهایی کشانده است که انتظارش را نداشته‌ایم. صبح یکشنبه‌ای در اواسط اکتبر، این سیاست من را در مسیری یک مایلی در شهری در سواحل جنوبی انگلیس، به یک مرکز اجتماعات کشاند تا رأی خود به نامزدهای انتخابات پارلمانی لهستان در ورشو را به صندوق بیندازم. اروپایی بودن چه معنایی دارد و دیگر این‌که بخشی از یک ملت بودن چه معنایی دارد، هر قدر هم مردم آن ملت چندپاره شده باشند.
سرکوب خشونت‌بار اعتراضات مردمی در آبان‌ماه امسال، نگرانی از خطر جنگ بین ایران و آمریکا و شلیک موشک به هواپیمای مسافربری اوکراینی در دی‌ماه، سلسله اتفاقاتی بودند که بخش بزرگی از ایرانیان را در داخل و خارج کشور با اندوه و خشمی جمعی روبه‌رو کرده است. پرستو فروهر، هنرمند؛ مهدی میناخانی، روان‌درمانگر؛ و سپینود ناجیان، نویسنده، درباره‌ی چگونگی مواجهه با این تجربه‌ی جمعی نوشته‌اند.
وقایع جنگ داخلی ناتمام سوریه احتمالاً بیشتر از هر نبرد دیگری در تاریخ به ثبت رسیده است. بسیاری از حوادث این جنگ به صورت زنده مخابره شده، و حاضران و شاهدان هم فیلم‌های آماتور و شخصی‌شان را منتشر کرده‌اند. با وجود این، به نظر می‌رسد که این سونامی تصاویرْ جنگ را به جای شفاف‌سازی، مبهم جلوه می‌دهد، جنگی پیچیده که طرف‌های بسیاری در آن حضور دارند.
«شیطان وجود ندارد» فیلمی چهار اپیزودی است و مضمون اصلی آن مسئولیت شخصی و پیامدهای آری یا نه گفتن به قدرت است. فیلم بدون پروانه‌ی ساخت تهیه شده و با محدودیت‌های بسیاری روبه‌رو بوده اما در ساختار فیلم اثری از این محدودیت دیده نمی‌شود و از این نظر با فیلم‌های «تاکسی» و «پرده» از جعفر پناهی متفاوت است.
این واقعیتی تلخ است که اکثر ما از دست رفتن عزیزان‌مان را تجربه خواهیم کرد. هر سال، در جهان، تقریباً ۵۰ تا ۵۵ میلیون نفر می‌میرند. حدس و گمان بر این است که هر مرگی به طور متوسط، پنج نفر بازمانده را سوگوار می‌کند. تجربه‌ی هر فقدانی معمولاً طیفی از واکنش‌‌های روانی-اجتماعی به دنبال دارد.
پری (ملیکا فروتن) و فرخ (شهباز نوشیر)، پدر و مادری متشرع، برای اولین بار به خارج از ایران سفر می‌کنند تا بعد از دو سال پسر دانشجوی خود، بابک، را ببینند. ظاهراً بابک با بورسیه‌ی تحصیلیِ دولتی در پلی‌تکنیک آتن سرگرم تحصیل است. برخلاف انتظار، بابک در فرودگاه به استقبال آنها نمی‌رود. در خانه‌ی محقر و آشفته‌ی بابک هم اثری از او نیست. صاحب‌خانه می‌گوید بابک به او بدهکار است و سه ماه قبل آن‌جا را ترک کرده است.
هفتادمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم برلین، ۲۰ فوریه با فیلم «سال سالینجریِ من» افتتاح شد. نمایش ۳۴۰ فیلم و حضور صدها هزار تماشاگر در برلیناله، این جشنواره را به یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های سینمایی جهان تبدیل کرده است. در ادامه به معرفی چند فیلم مهم حاضر در برلیناله پرداخته‌ام.
اولین‌بار نامشان را در اتوبوس شنیدم. اتوبوس تی.بی.تی که از بندرعباس به تهران می‌رفت و وقتی در پلیس‌راه ایستاد تا بازرسی‌اش کنند، سربازی پا در رکاب، فریاد زد: هرکس چترباز است خودش بیاید پایین! من تا آن زمان تنها چتربازها را توی تلویزیون دیده بودم اما این‌که چتربازی در اتوبوس باشد سؤالی بود که امیدوار بودم پدر یا مادر جوابی برایش داشته باشند.
شکی نیست که تغییر اقلیم مسئله‌ای علمی است و بسیار مهم است که به شکلی علمی به آن پرداخته شود؛ اما تغییر اقلیم مسئله‌ای سیاسی نیز هست ــ و باید از منظر سیاست نیز به آن پرداخت.
وارلام شالاموف در یکی از کوتاه‌ترین قطعات گردآوری‌شده در «کلیات دنیای تبهکاران» می‌نویسد: «مسیر محشری در تایگا داشتم. این کوره‌راه را خودم در تابستانی که سرگرم جمع‌آوری هیزم برای زمستان بودم، ساختم.» داستان کوتاه دو صفحه‌ای «مسیر» بی‌تردید آرام‌ترین و تغزلی‌ترین نوشته در این کتاب حجیم و وزین است. سبک تغزلی و آرام مسیر شالاموف، گوشه‌ی دنج او در توندرا، ثمره‌ی دو عامل است: طبیعت و انزوا.
چرخ روزگار چرخیده و گردیده و رسیده به زمانی که دیگر نه نشان از جوانیِ دیروزی‌ها مانده، نه میلی به آرمان‌خواهی به شیوه‌ی دیروز در میان امروزی‌ها. جنگ سرد جای خود را به جنگ نرم و جنگ نیابتی و زورورزی منطقه‌ای و تبانی پشت‌پرده‌ای داده و انقلاب رنگی و مخملی هم بازار انقلاب کلاسیک را کساد کرده.
آیا، به موازات پیدایش و پیش‌رفت صورت‌های غربی آیین بودایی، امکان دارد که مجالی برای پرداختن به بودای واقعی، حکیم ازدست‌رفته‌ای از هند باستان، فراهم شود؟ آیا امکان دارد افسانه را از واقعیت جدا کنیم، و خود بودا را دوباره به شکل موضوعی برای مکالمات کنونی‌مان درآوریم؟
بچه‌هایمان باید در کدام مدرسه درس بخوانند؟ مدرسه‌ی دولتی با کیفیت پایین خدمات یا مدرسه‌ی غیردولتی با شهریه‌های هنگفت؟ هرچه می‌گذرد بی‌عدالتی آموزشی که از سه دهه‌ی پیش آغاز شده، شدیدتر می‌شود. درحالی که قرار بود آموزش برای همه‌ی بچه‌های ایران رایگان باشد، همان‌گونه که در اصل سی‌ام قانون اساسی آمده است.
دنیل السبرگ و ادوارد اسنودن که با فاصله‌ی بیش از چهل سال، یکی در سال ۱۹۷۱، و دیگری در سال ۲۰۱۳ اسناد محرمانه‌ی نظامی و اطلاعاتی آمریکا را برای آگاهی عموم افشا کردند، چندی پیش (در فوریه‌ی ۲۰۱۷) با هم در یک جلسه عمومی، درباره‌ی انگیزه‌های خود گفتگو کردند.
به تابلو‌ها، ویترین مغازه‌ها و نوشته‌هایی که همه‌جا در احاطه‌شان بودم، نگاه می‌کردم، چیزی نمی‌فهمیدم و تنها به حدس و گمان‌ها بسنده می‌کردم. در آن روزها‌ی ابتدایی ورودم به سرزمین جدید، چیزی که بیشتر از آدم‌ها، فضای شهری و شیوه‌ی زندگی مردمان برایم غریب می‌نمود، کلمه‌ها بودند.
