لیا اوپی و الیف شفق: ادبیات می‌تواند نوعی مقاومت باشد

الکس کلارک

اوپی سرگرم سفر در هند بود و شفق در خانه‌اش در لندن به سر می‌برد. آن‌ها در این مکالمه به موضوعات گوناگونی مثل تهدید سانسور و خیزش پوپولیسم، مشکلات نویسندگانِ چندهویتی و اهمیتِ توجه به رویدادهای پیچیده‌ی تاریخی در آثارشان پرداختند.

جامعه و سلامت روان

دبیر مجموعه: ارکیده بهروزان

آیا می‌شود اضطراب و افسردگی را بدون درک مسائلی چون فقر، سرکوب سیاسی، نژادپرستی یا زن‌ستیزی مداوا کرد؟ بیماری‌انگاری رنج‌ها و معضلات شایع روانی به سود جامعه است یا به سود نظام حاکم؟ تجربه‌ی مواجهه با بحران‌هایی نظیر استبداد، استعمار، جنگ و آوارگی، و فشار اقتصادی چه آثاری بر سلامت روان می‌گذارد؟ تروماهای فردی و اجتماعی ناشی از فعل و انفعالات بیولوژیک هستند یا حاصل سیاست‌های حکومت‌ها؟ آیا برای ارزیابی سلامت روانی فرمولی استاندارد وجود دارد؟ برای درمان باید به ریشه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی توجه کرد یا به عارضه‌های بالینی و زیست‌شناختی؟ نقطه‌ی تعادل کجاست؟ چگونه می‌توان رویکردی به سلامت روان داشت که هم به واقعیت زیسته‌ی رنج فرد بپردازد و هم به علایم زیست‌شناختی بدن؟ این مبحث به تحلیل‌ها و تجربه‌های مختلف درباره‌ی سلامت روان در جامعه‌‌ی گرفتار گسست و بحران می‌پردازد.

مجموعه مقالات این مبحث را در اینجا می‌توانید دریافت کنید.

آیا باید تاریخ را در مدارس به‌شیوه‌ی ملی‌گرایانه آموزش داد؟

میثم بادامچی

پرسش این است: آیا تاریخ را باید در مدارس به‌شیوه‌ای تدریس کرد که در آن قهرمانان ملی بر تارک تاریخ بدرخشند و همچون پهلوانانی ترسیم ‌شوند که لکه‌ی تاریکی ندارند؟ یا اینکه باید تاریخ را به‌شیوه‌ای بی‌طرفانه و فارغ از قهرمان‌پروری شخصیت‌ها آموزش داد؟

همراهی کارگران با اعتراض‌های سراسری ایران؛ گفت‌وگو با پروین محمدی

مریم فومنی

کارگران و جنبش کارگری در اعتراضات سراسری اخیر چه نقشی دارند؟ چرا با گذشت بیش از دو ماه از اعتراضات هنوز شاهد اعتصابات سراسری نبوده‌ایم و مطالبات خیزش «زن، زندگی، آزادی» چه تناسبی با مطالبات طبقهی کارگر دارد؟ این پرسش‌ها را با پروین محمدی، نایب‌رئیس اتحادیهی آزاد کارگران ایران، در میان گذاشته‌ایم.

آیا آسیب­‌رسانی به اموال، «مقاومت مدنی» محسوب می‌­شود؟ (قسمت دوم)

فرهاد میثمی

هدف از این نوشتارِ مختصر در درجه‌­ی اول، تأیید یا ردّ دیدگاه‌­ها نیست بلکه مقدمتاً طرح برخی دیدگاه­‌ها درکنار یکدیگر و تلاشی ابتدایی برای تولید پرسش­‌هایی است که اندکی به غنی­‌تر شدنِ خزانهی درک جمعی از مسئله کمک کند.

اگر مادران طرفدار جنگ باشند، پس چه کسی مخالف است؟

میریام کوک

با آغاز جنگ زنان بسیاری از حقوق خود را از دست دادند. حق سفر زنان بدون اجازه‌ی شوهر یا پدر پس‌ گرفته شد؛ زنان دیگر به لوازم جلوگیری از بارداری دسترسی نداشتند و به آنان گفته شد که وظیفه‌ی ملی‌شان این است که پنج فرزند برای جنگ به ارمغان آورند. حتی کاندوم غیرقانونی اعلام شد.

زنان نویسنده و دستگاه تبلیغات بعث

حوراء الحسن

تنها در سال آخر جنگ، وقتی که صدام قصد داشت افکار عمومی را برای صلح با ایران آماده کند بود که زنان مجال بازگویی روایت‌هایشان درباره‌ی فجایع جنگ را یافتند. این روایت‌ها وقتی اجازه‌ی انتشار پیدا کردند که حکومت آن‌ را در راستای برنامه‌های خود می‌دانست.

از ژیرونا تا ژینا: چگونه حقیقتِ زیبا را پنهان می‌کنیم  

شکیب نصرالله

در یک روز سرد پائیزی مونترال، سرگرم مرور اخبار تظاهرات و سرکوب معترضان در ایران بودم که ناگهان ایمیلی از هیئت مدیره‌ی مؤسسه‌ی علمی آزاد بهائیان ایران دریافت کردم. از من خواسته بودند تا به شهر ژیرونا در اسپانیا بروم و جایزه‌ای را به نمایندگی از این مؤسسه بپذیرم.

خاستگاه مقاومت

فولکر وایکسل، منفرد ساپر

آیا می‌توان از ادبیات اوکراینی حرف زد، وقتی که این سرزمین در حال جنگ است، وقتی که مردان و زنان زندگی خود را برای دفاع از آزادی خویش به خطر می‌اندازند؟ آیا زشت نیست که خود را دل‌مشغول هنر و سینمای اوکراینی کنیم وقتی که محققان جرم‌شناس گورهایی دسته‌جمعی را در مناطقی کشف می‌کنند که پیش از این غارتگران پوتین آنجا را اشغال کرده بودند؟

زنان در طول جنگ: کار بیش‌، غم‌ بیش و تبعیض بیش‌تر

نادیه صادق ‌العلی

زنان در طول جنگ باید هم بار کار خانه را به دوش می‌کشیدند و هم جای خالی مردان را پر می‌کردند؛ در این سال‌ها می‌شد زنان را به‌ عنوان کارگر پمپ بنزین و راننده‌ی کامیون دید. زنانی که در نزدیک جبهه‌ها زندگی می‌کردند وضع به‌شدت دشواری داشتند: هم شاهد خراب‌شدن خانه‌شان در اثر آتش توپخانه‌ی ایران بودند و هم شاهد کشته‌شدن عزیزان و همسایگانشان.

فرهنگ جنگ: فرصت عشق و مردانگی

آخیم روده

وجه غالب تولیدات فرهنگی تصویر سربازانی بود که در جبهه رشادت می‌ورزیدند و زنانی که در خانه منتظر بازگشت مردان می‌ماندند. زنان معشوقگانی در فراغ یا همسرانی منتظر بودند؛ مرد سرباز اما زن دوست‌داشتنی خود را در پی «عشق» بزرگ‌تر به وطن رها می‌کرد

کمیته‌ی حقیقت‌یاب سازمان ملل و دوی استقامت مدافعان حقوق بشر

رها بحرینی در گفتگو با منصوره شجاعی

بسیاری از کشورهایی که رأی ممتنع دادند، از جمله کشورهایی هستند که قبلاً برای این نوع تصمیم‌ها رأی منفی می‌دادند. این واقعیت که حتی این دسته از کشورها رأی ممتنع داده‌اند نشان‌ می‌دهد که این بار وجدان سیاستمداران و دیپلمات‌های این‌ کشورها بر اثر وضعیت وخیم حقوق بشر در ایران، به‌ویژه قتل و شکنجه‌ی کودکان و زنان، تکان خورده است و حاضر به حمایت از جمهوری اسلامی ایران نیستند.

شاعران در لباس نظامی

عباس خضر

شاعران عراقی گاه در عرصه‌ی سخن از نظامیان جنگ‌طلب هم جلوتر رفتند. در حالی که نظام پلیسی صدام ارعاب می‌آفرید، شعر حامی صدام فضای پلیسی و نظامی کشور را مقدس نشان می‌داد. تحصیل‌کردگانی که با حال و هوای تجدد آموزش دیده بودند چنین ادبیاتی را تولید کردند.

روشنفکران و ترویج فرهنگ خشونت

سلام عبّود

کلیت تولیدات ادبی در طول جنگ، به استثناء چند اثر، گفتار حکومت صدام را بازتاب می‌داد. این تولیدات خصلتی فرقه‌ای هم نداشت: از قضا نویسندگان حامی جنگ هم از سنیان بودند و هم از شیعیان. هر حیله‌ای برای گریز از نوشتن راجع به جنگ نهایتاً بی‌ثمر می‌ماند. یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان عراقی به بهای نوشتن مقالات مطبوعاتی در حمایت از جنگ توانست لااقل از نوشتن داستان در این‌ زمینه کناره جوید

تقویم مناسبت‌ها: روزهای پرشکوه برای حکومتی با روحیه‌‌ای حساس

الی پوده

تنظیمات تقویم عراق ارتباط مستقیمی با اضطراب حکومت داشت؛ هر چه حکومت فکر می‌کرد مشروعیت ضعیف‌تری دارد، تقویم پُر‌و‌پیمان‌تری از مناسبت‌‌ها ترتیب می‌داد. در حال‌و‌هوایی که آمریکا آماده‌ی حمله به عراق می‌شد، صدام در تدارک برگزاری پرشکوه سالگرد تولدش بود. تولیدی‌ها تحت فشار بودند که پوسترها و حمایل‌ها را آماده کنند، اما ده روز پیش از فرارسیدن مناسبت تقویم بغداد سقوط کرد.

ایستادگی نهاد خانواده در برابر حکومت اسلامی؛ بررسی ریشه‌های انقلاب نوپای ایران

آرش جودکی

خیزش انقلابی کنونی را بسیاری سرکشیِ نسل جوانی می‌دانند که دیگر تاب حکومت اسلامی را ندارد. اما همان‌گونه که آفرینش خود‌به‌خودی نداریم، هیچ نسلی هم از زیر بته در‌نمی‌آید و خانواده‌ای دارد. این نسل هم از بوته‌ی آزمون و تجربه‌ی خانواده‌هایشان بیرون آمده زیرا نهاد خانواده، مهم‌ترین و اصلی‌ترین نهاد اجتماعی است که در این چهل و چند سال در برابر یورش حکومت اسلامی ایستادگی کرده است. 

دیکتاتور دست‌به‌قلم

اُفرا بنجیو، فاضل العزّاوی

رمان‌های صدام بدون درج نام نویسنده‌ چاپ شدند. به جای نام، روی جلد کتاب آمده بود «به قلم نویسنده‌اش». اما همه می‌دانستند که نویسنده‌ی ناشناس که مدعی بود از سر «تواضع» نام خود را بر کتاب ننهاده، در واقع خود صدام حسین است. قیمت کتاب‌ها ارزان بود، در تیراژ بسیار بالا فروخته شدند، و اعلام شد که عواید فروش صرف فقرا و نیازمندان و مؤسسات خیریه می‌شود.

جهانی‌شدن یا منطقه‌ای‌شدن؟

شانون اونیل

تجارت بین همهی کشورها در حدود ۲۰هزار میلیارد دلار است که نسبت به سال ۱۹۸۰ تقریباً ده برابر شده است. جریان سرمایهى بینالمللی نیز در این دوره با رشدی تصاعدی، از ۵٠٠ میلیارد دلار در سال به بیش از ۴٠٠٠ میلیارد دلار رسید. و در مقایسه با چهار دههى قبل، مردم نزدیک به پنج برابر بیشتر به سفرهاى خارجی می‌روند.

حافظه‌ی تاریخی به نرخ روز

اریک دیویس

شرایط جامعه عراق در دوران جنگ طوری بود که اگر دو نفر می‌خواستند حرفی جدی بزنند ترجیح می‌دادند نفر سومی هم حاضر باشد تا اگر دیگری ادعا کرد طرفش سخنی ضد حکومت گفته، شاهدی داشته باشد که از خود رفع اتهام کند