ما گزافه‌گویی می‌کنیم، دروغ می‌گوییم، مزخرف می‌گوییم، شوخی و مزاح می‌کنیم، رمان می‌نویسیم، استعاره به کار می‌بریم و کنایه و طنز. در تمام این موارد روشن است که ما واقعاً حقیقت را بر مبنای بهترین شواهد موجود، آن‌گونه که می‌دانیم، بیان نمی‌کنیم. اما تفاوت‌های زیادی میان این پدیده‌ها وجود دارد.
آینه‌ی تاریک آرمان‌شهر، دیستوپیا یا ویران‌شهر است ــ تجارب اجتماعی ناموفق، رژیم‌های سیاسی سرکوبگر، و نظام‌های اقتصادی آمرانه‌ای که نتیجه‌ی عملی کردن رؤیاهای آرمان‌شهری‌اند.
رودخانه‌ی فصلی که در ال فاشر، مرکز استان دارفور شمالی در سودان، جاری است، با آب‌بندهایی که خود مردم ساخته‌اند تغییرشکل داده است. این آب‌بندها جریان باران‌های شدید فصلی را آرام می‌کند، جریان آب را توزیع می‌کند و نفوذ آن را به داخل سرزمین‌های خشک ممکن می‌سازد. پیش‌تر، فقط 150 کشاورز می‌توانستند در این‌جا گذران زندگی کنند: اکنون 4000 نفر در این زمینی که در کنار آب‌بند سِیل گِدایم واقع شده است کار می‌کنند.
به محض این که رویدادی شورش نامیده شد، روایت رسانه‌ای آن را می‌توان به آسانی طرح‌ریزی کرد: «این مردم» اقدامات غیرقانونی می‌کنند، خارج از کنترل و غیرمنطقی‌اند؛ کاش می‌نشستند و گفتگو می‌کردند. اما آن‌چه عادتاً شورش می‌نامیم، به گفته‌ی دارسی، «فرصتی برای پای فشردن بر چیزی است که سیاست رسمی غالباً آن را نادیده می‌گیرد: شأن و منزلت هر فرد انسانی، و رفاه همگان».
جوامع مذهبی به چه طریقی می‌توانند به حمایت از علم، به‌ویژه در ظل یک نظم سیاسی «پساحقیقت»، برخیزند؟ بازاندیشی علم و دین چه معانی ضمنی و چه چاره‌ای برای بحث نگران‌کننده‌ی آموزش علم در دو سوی اقیانوس اطلس، و برای بحث‌های بین‌المللی نوپدید درباره‌ی «سواد علمی»، می‌تواند ارائه دهد؟
اسکار وایلد در رمان تصویر دوریان گِری (۱۸۹۱) به شوخی می‌نویسد: «تنها یک چیز در جهان بدتر از این است که همه از تو حرف بزنند، و آن این است که هیچ‌کس از تو حرفی نزند».
بسیاری از ما با این روایت تاریخی آشناییم که چگونه فرهنگ‌ها می‌توانند به سرعت ــ و به طرزی فاجعه‌آمیز ــ انحطاط یابند و سقوط کنند. به نظر می‌رسد که تاریخ معاصر هم این روایت را تأیید می‌کند. عراق پس از تهاجم آمریکا شاهد مرگ ۱۰۰ هزار نفر در یک سال و نیم نخست بود، و به دنبال آن داعش ظهور کرد. فروپاشیِ حکومت لیبی در سال ۲۰۱۱ به خلأ قدرت انجامید، و به ظهور مجدد برده‌داری منجر شد.
تعداد کسانی که در سخنرانی‌های برگسون حضور می‌یافتند بیش از گنجایش تالار سخنرانی بود. به طور میانگین، ۷۰۰ نفر به سختی خود را در تالاری که برای ۳۷۵ نفر طراحی شده بود جای می‌دادند. کلاس‌های او معمولاً به علت تنگیِ جا به آمفی‌تئاتر بزرگ سوربن یا حتی به پَله‌گارنیه انتقال می‌یافت. در خارج از فرانسه هم برگسون جمعیت کثیری را جذب می‌کرد. سخنرانی‌های او در لندن در سال ۱۹۱۱ در تالارهایی ایراد شد که تمام ظرفیت آن پر شده بود، و حضار با کف زدن‌های ممتد از او استقبال کردند. دو سال بعد، حضور او در نیویورک به نخستین راه‌بندان در خیابان برادوی انجامید.