مقاله

ما در دوران یأس‌آور دیکتاتورها و زورگویان به سر می‌بریم اما نه تنها بدترین بلکه بهترین آدم‌ها نیز در این زمانه زندگی می‌کنند.

منظورم دو زنی است که شجاعانه با زن‌ستیزی و استبداد مبارزه می‌کنند، یکی در ایران و دیگری در عربستان. این دو کشور ممکن است با هم دشمن باشند اما وجه اشتراکشان برخورد وحشیانه با زنان است. این دو کشور دارند سعی می‌کنند تا صدای این دو زن را خاموش کنند و دهانشان را ببندند. بنابراین، وظیفه‌ی ما این است که نامشان را بلندآوازه سازیم.

نسرین ستوده 55 سال دارد و نویسنده و وکیل حقوق بشر است. او دهه‌ها سرگرم دفاع از حقوق زنان و کودکان در ایران بوده است. این هفته خانواده‌اش خبر دادند که او علاوه بر محکومیت پنج ساله‌ی فعلی به 33 سال زندان و 148 ضربه‌ی شلاق محکوم شده است.

لُجَین الهُذلول 29 سال دارد و رهبر جنبش حقوق زنان در عربستان سعودی است. محاکمه‌ی او چهارشنبه‌ی گذشته آغاز شد، آن هم پس از ماه‌ها حبس و شکنجه، از جمله تحمل ضربات شلاق، آزار جنسی، القای حس خفگی با آب و شوک‌های الکتریکی.

خواهرش، عالیه الهذلول، به من گفت که سرانجام اتهامات علیه لجین را مطرح کرده‌اند. بعضی از این اتهامات عبارت‌اند از ارتباط با سازمان‌های حقوق بشری و انتقاد از نظام قیمومت مردان بر زنان در عربستان سعودی.

من در مقاله‌ی دیگری گفته بودم که جایزه‌ی صلح نوبل باید به هذلول اهدا شود، و اکنون او نامزد دریافت این جایزه شده است. حالا می‌خواهم در پیشنهادم تجدیدنظر کنم: جایزه‌ی نوبل باید به طور مشترک به هذلول و ستوده اهدا شود، آن هم به خاطر دفاع دلیرانه‌ی آنها از حقوق زنان در برابر دیکتاتورهای رقیبی که در زن‌ستیزیِ بی‌رحمانه با یکدیگر شریک‌اند.

می‌دانم کسانی داد و بی‌داد راه خواهند انداخت و خواهند گفت که مشکل ناشی از خودِ اسلام است. این نوعی ساده‌انگاریِ بیش‌ازحد است اما منصفانه است که بگوییم امروز ولیعهد سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان، و رهبر ایران، آیت الله علی خامنه‌ای، بیش از هر اسلام‌ستیزی تصویر اسلام را خدشه‌دار می‌کنند.

وزارت امور خارجه‌ی آمریکا حکم صادرشده برای ستوده را «بی‌اندازه ظالمانه» خواند. این حرف کاملاً درست است. اما این وزارت‌خانه از محکومیت صریح حبس و شکنجه‌ی هذلول خودداری می‌کند زیرا سعودی‌ها را متحد و ایرانی‌ها را دشمن خود می‌داند.

به نظر می‌رسد که دولت ترامپ نمی‌فهمد که اگر فقط به حقوق بشر در کشورهای مخالف اهمیت بدهید، در این صورت واقعاً برای حقوق بشر اهمیت قائل نیستید.

nytimes

عالیه الهذلول به من گفت که به خواهرش دستور داده‌اند تا با امضای نامه‌ای از پادشاه بخواهد او را عفو کند. لجین این نامه را امضاء کرده و به نظر می‌رسد که دیگر او را شکنجه نکرده‌اند. امیدوارم که ولیعهد از برخورد بی‌رحمانه با فعالان حقوق زنان دست بردارد و سرانجام «تقاضا»ی لجین را بپذیرد و او را عفو کند.

در همین حال، به نظر می‌رسد که سرکوب در ایران تشدید شده است. به گزارش سازمان عفو بین‌الملل، در سال گذشته بیش از 7000 دگراندیش در ایران دستگیر شدند. این سازمان می‌گوید، محکومیت 38 ساله‌ی ستوده، در صورت صحت خبر، سنگین‌ترین حکمی است که در سال‌های اخیر علیه مدافعان حقوق بشر در ایران صادر شده است. رسانه‌های دولتیِ ایران می‌گویند حکم صادرشده برای ستوده سبک‌تر است اما به حرف آنها نمی‌توان اعتماد کرد چون اعتبار ستوده و خانواده‌اش بسیار بیشتر از دولت ایران است.

کومی نایدو، دبیر کل عفو بین‌الملل، به من گفت: «حکم تکان‌دهنده و سنگین علیه ستوده نشان می‌دهد که مقام‌های ایران چقدر نگران و مضطرب شده‌اند.» به نظر نایدو، فعالان حقوق بشر در ایران شجاع‌تر شده‌اند، گاهی روسری از سر برمی‌دارند و روی تکه چوبی می‌گذارند و ویدیوهای این کار را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند.

نایدو افزود، «به نظر می‌رسد که مقام‌های ایران می‌خواهند با صدور این حکم ظالمانه ستوده را به قصد عبرت دیگران تنبیه کنند و دیگر فعالان حقوق زنان را بترسانند.»

رضا خندان، شوهر ستوده، هم در ماه ژانویه به جرم انتشار اخبار مربوط به پرونده‌ی همسرش در فیس‌بوک به شش سال زندان محکوم شد. این زوج دو فرزند دارند، پسری 12 ساله به نام نیما و دختری 19 ساله به اسم مهراوه. هادی قائمی، مدیر مرکز حقوق بشر در ایران، می‌گوید حالا ممکن است سرپرستیِ نیما و مهراوه را خویشاوندانشان بر عهده گیرند.

]در سال 1390[ ستوده از زندان ]اوین[ در نامه‌ای به دخترش نوشت: «مهراوه عزیزِ دلم!...یکی از مهم‌ترین انگیزه‌هایم برای پیگیری حقوق کودکان، تو بودی...هر بار که از دادگاه کودکانِ آزار‌دیده به خانه می‌رسیدم، تو و برادرت را بیشتر و بیشتر در آغوش می‌فشردم. هنوز هم دلیل آن را نمی‌دانم. اما گویا از این طریق می‌خواستم آزار کودکان قربانی را جبران کنم.»

او در پاییز گذشته در نامه‌ای به نیما توضیح داد که چرا به جای این که روز اول سال تحصیلی کنارش باشد در زندان است: « چگونه می‌توانستم شاهد اعدام نوجوانان وطنم باشم و سکوت کنم؟ چگونه می‌توانستم چشم بر کودک‌آزاری‌ها ببندم تا شب‌ها را با خیالی آسوده در کنارت بگذرانم؟...پسرم، من نمی‌توانستم...همین. گناهم همین بود.»

پیام من به نیما و مهراوه این است: مادرتان قهرمان است! او الهام‌بخش کسانی مثل من در سراسر جهان است، و زندان یا شلاق نمی‌تواند این واقعیت را تغییر دهد. نام او و لجین الهذلول در تاریخ به عنوان رهبر اخلاق، و شاید برنده‌ی جایزه‌ی صلح نوبل، ثبت خواهد شد، قهرمانانی که با ستمگران مقابله کردند و اوضاع دنیا را بهبود بخشیدند.

برگردان: عرفان ثابتی

نیکولاس کریستوف مقاله‌نویس روزنامه‌ی نیویورک تایمز و برنده‌ی دو جایزه‌ی پولیتزر است. آن‌چه خواندید برگردان این نوشته‌ی او با عنوان اصلیِ زیر است:

Nicholas Kristof, ‘Two Women, Heroes for Our Age’, The New York Times, 13 March 2019.