جوانان و سیاست

چه چیزی باعث شد جوانانی که می‌توانستند شاگرد مدرسه، عاشق، همسایه یا کارگر کارخانه باشند، در جامه‌ی اعضای گارد سرخ عاملان اصلی پیشبرد انقلاب فرهنگی چین شوند و مشتاقانه به ستیزی فرقه‌ای روی بیاورند که به قیمت جانشان تمام شود؟

نظریه‌های غربی کنشگری جوانان را در چهارچوب‌هایی چون «سیاستِ سبک زندگی» و «سیاست هویتی» بررسی می‌کنند. اما فعالیت سیاسی جوانان در بسیاری از نقاط جهان بر اساس «نبرد علیه موانع تاریخی» مانند فرهنگ‌های سیاسی ترس‌محور یا قوانین استعماری سرکوب‌کننده صورت می‌گیرد؛ پس باید با چهارچوبی متناسب با همین نوع مبارزه مورد تحقیق قرار گیرد.

رنامه‌های دولت پوتین برای جوانان از نظر ایدئولوژیک بر ملی‌گرایی و ضدیت با غرب متمرکز است اما جوانانی که در این برنامه‌ها شرکت می‌کنند به تبلیغات بی‌اعتنا هستند و بیشتر به دنبال مهار‌ت‌آموزی و اشتغال می‌گردند.

جوانان همیشه جلودار تغییرات سیاسی نیستند؛ وقتی هم جلودار هستند لزوماً تغییر سیاسی‌ای که رخ می‌دهد مطلوب و مناسب نیست. از قضا حکومت‌هایی که فاقد حمایت دموکراتیک هستند می‌کوشند فقدان مشروعیت خود را با بسیج نمادین جوانان و ستایش از گفتمان سیاسی جوانی جبران کنند.

بسیاری از تحلیلگران عدم مشارکت جوانان در انتخابات را از عوامل بحران دموکراسی می‌دانند. اما بسیاری از جوانان و تشکل‌های سیاسی‌شان در آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که مؤثرترین راه برای فشار آوردن به حکومت از طریق اعمال قدرت گفتاری و بیانی، و از طریق آموزش و تغییرات فرهنگی است؛ و نه لزوماً از طریق صندوق رأی.

قالب‌بندی قیام‌های جهانی اخیر در چارچوب شورش‌هایی به رهبری جوانان تبیین اساساً نادرستی است که نقش محوری طیف گسترده‌ای از بزرگسالان و سازمان‌های تحت رهبری بزرگسالان را نادیده می‌گیرد، و اعتراضاتی را که به طیف گسترده‌ای از سنین مختلف مربوط است، به جوانان تقلیل می‌دهد. درصد جمعیت جوان در جنبش‌های اخیر بین ۲۵ تا ۳۷ درصد بوده است.

فعالان دانشجویی سابق متوجه شدند که چه شکافی میان هیجانات و امیدهای انقلاب دموکراتیک و واقعیت‌های آشفته و دردناک مربوط به تأسیس دولت و جامعه‌ی دموکراتیک وجود دارد. دولت دیگر مانع اصلاحات دموکراتیک نبود، اما پیشروان سابق انقلاب حالا می‌دیدند که اصلاحات در قیاس با براندختن دیکتاتور کاری بس ملال‌انگیزست.

جوانان فقیر ایرانی چه نسبتی با حکومت جمهوری اسلامی داشته‌اند؟ آیا چنان‌که برخی نظریه‌پردازی‌های عمومی می‌گویند باید آنها را به دلیل محرومیتشان نیرویی مخالف و مقاوم در برابر سیاست‌های حکومت دانست؟ یا چنان‌که برخی مورخان نشان می‌دهند، جوانان فقیر ستون فقرات حامیان جمهوری اسلامی را تشکیل می‌دهند؟