در اتاق‌های ده، پانزده متری که استراحتگاه ده نفر است با یک کولر پنجره‌ای ۱۹ هزارِ کم‌رمق که سر و صدایش شبیه به قطار است و خواب را میان بوی نا و عرق مختل می‌کند روزگار می‌گذرانند. اکنون در همان خوابگاه‌های مرطوب و گرم کنار هم خوابیده‌ و دست از کار کشیده‌اند.

دروازه غار زندگی‌هایی تودرتو دارد، کوچه‌های باریکِ شلوغ، حیاط‌هایی پر از بچه‌های قَد و نیم‌قَد، اتاق‌های به‌هم‌چسبیده و به‌گفته‌ی برخی از ساکنان‌اش حریم خصوصی در کار نیست، همه از زندگیِ همسایه خبر دارند، گویی غم و شادی مال همه است، همه در زندگیِ هم شریک‌اند.

اوائل دهه‌ی شصت بود که با عبارت «هسته خرما» آشنا شدیم. در آن شهر جنوبی به قدر کافی با خرما و هسته‌اش آشنا بودیم اما اینکه مردمانی باشند که نانِ هسته خرما بخورند از قدرت درک ما خارج بود.

از قبل می‌دانستم که باید به دنبال گور سفیدی بگردم که حفاظ و نرده دارد و عکسی هم بالایش است. اما با این نشانی به سنگ قبر سوخته‌ای رسیدم، هاج و واج ماندم و با ناباوری نوشته‌های قبر را که یک نفر با رنگ سفید مشخص کرده بود خواندم. درست آمده بودم، به مزار کاملاً سوخته‌ای که در آن خبری از تصویر و ماهی سیاه کوچولویش نیست.