کریم مجتهدی (۱۰ شهریور ۱۳۰۹ ــ ۲۵ دی ۱۴۰۲)، استاد بازنشسته‌ی گروه فلسفه‌ی دانشگاه تهران که مدتی قبل درگذشت، معلم چند نسل از دانش‌آموختگانِ فلسفه در ایران بود.

آنچه همیشه مرا آزار داده، این است که در خاورمیانه ما نویسندگان و شاعران، چنان‌که باید و شاید حامیِ یکدیگر نیستیم.

ما چپ‌ها زمانی همراه با هم برای ارزش‌های جهان‌شمول می‌جنگیدیم. اما امروز چیزی باقی نمانده جز رقابت بر سر رنج و خودستاییِ بیمارگونه. برندگان این بازی در منتهی‌الیه راست ایستاده‌اند.

«اپوزیسیون» دستخوش نوعی بیماریِ سیاسی است، به‌طوری که عملاً و ناخواسته خود را در مقابل «جنبش» قرار داده است. چرا چنین است و چه عواقبی می‌توان برای آن متصور شد؟

پوتینِ فیلیپ شورت، کودکی ریزجثه‌‌ است، طوری که بعدها در کا‌گ‌ب اسمش را می‌گذارند «شب‌پره.» با این حال، بچه‌ی شرّی است؛ از دیوار راست بالا می‌رود؛ دنبال دعوا می‌گردد و بزن‌بهادر محله است، و درست درس نمی‌خواند.

مورخ برجسته‌ای مثل عباس امانت هم نامِ او را روی همین کتاب دیده بود و بعدها به خودِ او گفت «من شما را از کتاب تاریخ چیست می‌شناسم. باور می‌کنید که این اثر مرا ترغیب کرد [که] بروم تاریخ بخوانم؟»

شمعی که کورسوی امیدی در ظلمتِ روسیه‌ی ولادیمیر پوتین برافروخته بود خاموش شده است.

زن در مجموعه شعرهای دیوار و اسیر هنوز ساخته نشده بود. به زبان خودِ فروغ، شاعر هنوز نیاموخته بود که چگونه باید به دنیا نگاه کند.

وقتی که جنگ به سراغ غزه آمد، من و همسرم نمی‌خواستیم غزه را ترک کنیم. می‌خواستیم کنار والدین و خواهران و برادرانِ خود بمانیم زیرا می‌دانستیم که خروج از غزه یعنی ترک کردنِ آن‌ها.

اگر قرار بود تنها یک نفر این آرزوی افلاطون را برآورده سازد که «زمامدار باید فیلسوف باشد» او همانا توماش ماساریک، بنیان‌گذار و نخستین رئیس‌جمهور چکسلواکی، بود.

آیا برای دستیابی به صلح باید دشمنانِ خود را به زانو درآوریم، آن‌ها را شبیه به خود کنیم، یا اینکه تفاوت‌هایشان را بپذیریم و با آن تفاوت‌ها کنار بیاییم؟

هر دیکتاتور «دوستانی وفادار» دارد. این دوستان همان کسانی هستند که تصمیم می‌گیرند به‌جای تلاش برای ساخت ائتلاف‌های مخالف حکومت، با دیکتاتور همکاری کنند و در قدرت سهمی بگیرند. اگر دیکتاتورها نتوانند به دوستان‌شان وفادار بمانند، حکومت‌شان در معرض خطر قرار می‌گیرد.

داده‌های تاریخی در فاصله‌ی سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۹ نشان می‌دهند که امکان برکناری دیکتاتور‌ها از طریق کودتا یا شورش در حکومت‌های فاقد حزب و مجلس سه برابر بیشتر است.

انتخابات می‌تواند اطلاعات زیادی از فضای اجتماعی و ذائقه مردم در اختیار حاکم اقتدارگرا قرار دهد. حکومت با رصد کردن کارزارهای انتخاباتی، میزان مشارکت مردم و نتایج رأی‌گیری، پایگاه حامیان و مخالفان خود را شناسایی می‌کند و میزان گستردگی و وفاداری حامیان خود را محک می‌زند.

انتخابات می‌تواند اطلاعات زیادی از فضای اجتماعی و ذائقه مردم در اختیار حاکم اقتدارگرا قرار دهد. حکومت با رصد کردن کارزارهای انتخاباتی، میزان مشارکت مردم و نتایج رأی‌گیری، پایگاه حامیان و مخالفان خود را شناسایی می‌کند و میزان گستردگی و وفاداری حامیان خود را محک می‌زند.

از بین ۳۰۳ رهبر اقتدارگرای برکنار‌شده در فاصله‌ی سال‌های ۱۹۴۵ تا ۲۰۰۲، ۳۲ تن با خیزش مردمی از قدرت برکنار شده‌اند؛ ۳۰ نفر در برابر فشار عمومی برای برقراری دموکراسی داوطلبانه از قدرت کناره‌گیری کرده‌اند؛ و ۲۰ نفر هم ترور شده‌اند. اما بیش از دو‌سوم رهبران توسط افرادی در داخل حکومت کنار گذاشته شده‌اند.