کوه جادوییِ چِسواو میُوش

جوی نیومایر

میُوش در سال ۱۹۱۱ در خانواده‌ای از نجبای لهستانی در لیتوانی (در آن هنگام بخشی از امپراتوری روسیه) زاده شد و شخصاً شاهد بسیاری از وقایع اصلی قرن بیستم بود: جنگ جهانی اول، انقلاب روسیه، جنگ جهانی دوم و ظهور جنگ سرد.

زنانی که می‌خواهند به حجاب گره نخورند

مریم فومنی

حجاب برای زنانی که اغلب از کودکی چادر و روسری به سر کرده‌اند، نه تنها نوعی پوشش بلکه یکی از مهم‌ترین بخش‌های هویتشان است. حتی اگر خودشان، این هویت را به رسمیت نشناسند، دیگران از دوست و همکلاسی و همسایه تا خانواده و حکومت آنها را با این هویت تعریف می‌کنند و به‌راحتی زیر بار تغییرش نمی‌روند.

بیماری سودجویی

سارا چایس

در اواخر سال ۲۰۰۱ در قندهار در افغانستان شاهد آن بودم که دختری ۹ ساله تنها در چند دقیقه کلاشنیکف را باز کرد، گلوله‌ها را بررسی کرد، و تفنگ را دوباره با گلوله‌های سالم پر کرد. این بچه در خانه‌ای گلی در وسط یک قبرستان زندگی می‌کرد. من هم در آنجا زندگی می‌کردم. با خانواده‌ی او به این دلیل هم‌خانه بودم که داشتم سقوط حکومت طالبان را برای رادیوی عمومی ملی (NPR) در آمریکا پوشش می‌دادم.

آوارگی مدام دختر سردار، سرنوشت رنج‌آور سیک‌های افغانستان

داوود ناجی

از سیک‌ها نیز به‌روایت آمار تنها ۱۵۰ تن در کابل باقی مانده‌اند و دولت هند اعلام کرده است که به آنها ویزای اضطراری می‌دهد. اگر این کاروان کوچک همه از افغانستان بروند، می‌توان گفت که بعد از بودایی‌ها و یهودیان، آیین سیک نیز از افغانستان برچیده خواهد شد و افغانستان به لحاظ آیینی دیگر کشور متنوع و رنگارنگی نخواهد بود.

یک کتاب: «هفت راه برای تغییر دنیا»

عرفان ثابتی - سپهر عاطفی

آیا مرگ میلیون‌ها نفر بر اثر بیماری‌های عالمگیر، فقر و گرسنگی کودکان و بحران‌های محیطزیستی که آینده‌ی انسان را تهدید می‌کنند، طبیعی است؟ آیا باید بپذیریم که نابرابری بخشی تغییرناپذیر از جهان ماست؟ هر کدام از ما به‌عنوان یک فرد چه می‌توانیم بکنیم تا دنیا برای خود ما و نسل‌های آینده به جای بهتری تبدیل شود؟

زنان ایرانیِ معترض به حجاب اجباری، در نمایشگاه «بدون مرز: ساختن جهانی‌ فمینیستی با تصویر»

مریم فومنی

۴۴ سال پس از تظاهرات زنان ایرانی علیه اجباریشدن حجاب، تصاویری که سوفی کی‌یر (Sophie Keir)، عکاس و روزنامه‌نگار کانادایی، از این رویداد ثبت کرده برای نخستین بار به نمایش گذاشته شده است. ۲۷ عکسی که در نمایشگاهِ «بدون مرز: ساختن جهانی‌ فمینیستی با تصویر» در برلین در معرض دید عموم گذاشته‌ شده‌اند، بخشی از مجموعه‌ی بیش از دوهزار عکسی است که سوفی‌ کی‌یر از تظاهرات شش روزه‌ی ۱۷ تا ۲۱ اسفند ۱۳۵۷ ثبت کرده است.

همایون صنعتی‌زاده، بنیان‌گذار انتشارات فرانکلین

پرویز نیکنام

اعجوبه! آن‌قدر زندگی جالبی دارد که آدم می‌ماند از کجا شروع کند: از تأسیس انتشارات فرانکلین که معروف‌ترین کار اوست؛ از دایره‌المعارف فارسی که حاصل فکر و ابتکار او بود و واقعاً بعضی در نوسازی ایران سهم قابل‌ملاحظه‌ای دارند. سهم همایون صنعتی‌زاده در نوسازی ایران فراموش‌نشدنی است.

دهخدا؛ روزنامه‌نگارِ لغت‌نامه‌نویس

پرویز نیکنام

ولی‌الله درودیان در کتاب دهخدا؛ مرغ سحر در شب تار او را یکی از نمایندگان فرهنگ معاصر وطن ‌می‌خواند و ‌می‌نویسد: «او شاعری توانا، طنزنویسی انسان‌دوست، روزنامه‌نگاری متعهد و آگاه، پژوهنده‌ای ژرف‌اندیش، محققی سخت‌کوش و فروتن و آزاده‌مردی صادق و صمیمی بود.»

مروری بر تاریخچه‌ی عکاسی از اقلیت‌های جنسی و جنسیتی

نهال تابش ــ مهدی شبانی

تا اواخر قرن نوزدهم، اقلیت‌های جنسی و جنسیتی هرگز آشکارا در عکسی ثبت نمی‌شدند و روابط همجنس‌ها عمدتاً به شکل رفاقت‌های سرشار از محبتی که «چیزی جز دوستی نبود» به تصویر کشیده می‌شد. با این حال، هنرمندان توانستند با استفاده از سبک یونانی-رومی‌ رایج در قرن نوزدهم، عکس‌هایی از هم‌جنس‌کامگی را به تصویر بکشند.

توماس مور، فیلسوفی که در راه عقیده از جان گذشت

هنری توماس، دانا لی توماس

هنری توماس در زمینه‌ی تعلیموتربیت و نویسندگی سابقه‌ای طولانی و درخشان دارد؛ و دانا لی توماس فارغالتحصیل دانشگاه هاروارد است و در جنگ جهانی دوم بهعنوان خبرنگار خدمت کرده است. در اینجا از میان سی گزارش ناب و جاندار کتاب ماجراهای جاودان در فلسفه، گزارشی درباره‌ی توماس مور، فیلسوف و سیاستمدار انگلیسی، را انتخاب کرده‌ایم.

دین در ایران؛ امروز و آینده

محمدرضا نیکفر در گفتگو با رضا علیجانی

دین می‌ماند، چه بخواهیم چه نخواهیم. تا زمانی که انسان از انسان بترسد؛ تا زمانی که نیازهای اساسی زیستی و روانی انسان‌ها برآورده نشوند؛ تا زمانی که در جهانی، به‌قول کارل مارکس، «بی‌روح» احساس ترس و بی‌پناهی و سرگشتگی کنیم؛ تا زمانی که کمک بخواهیم و به ما کمک نکنند؛ تا زمانی که بر ما ستم رَوَد و فریاد دادخواهی ما به جایی نرسد.

ایران در بحران اجتماعی؟

حسین قاضیان در گفتگو با نجوا غلامی

قضاوت‌ها و رفتارهای ما در اجتماع را چگونه و با چه معیارهایی می‌توان ارزیابی کرد؟ بیزاری و خشونتی که اغلب بین کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی می‌بینیم چه منشأ و عللی می‌تواند داشته باشد؟ آیا جامعهی ما دچار بحران اخلاق و اعتماد است؟ این پرسش‌ها را با حسین قاضیان، جامعهشناس و پژوهشگر اجتماعی، در میان گذاشته‌ایم که یکی از تخصص‌هایش نظرسنجی در حوزهی سیاسی و فرهنگ اجتماعی‌ست.

باب و جامعه‌ی بابی ایران

به کوشش فریدون وهمن

این مجموعه به مناسبت دویستمین سالگرد میلاد سید علی‌محمد شیرازی، ملقب به باب، در سال ۲۰۱۹ توسط نشر باران منتشر شده است. باب در سن ۲۵سالگی به رسالت برخاست و با آوردن آیینی جدید، آغاز عصری نو و نظم نوین دینی را اعلام کرد. قیام باب را به پیامبری می‌توان یکی از مهم‌ترین رخدادها در تاریخ معاصر ایران و در تاریخ نواندیشی دینی در جهان اسلام دانست. این آیین جدید از جامعه‌ی شیعی ایران و از میان مردمی برخاست که قرن‌ها در انتظار ظهور موعود اسلام یا قائم، برای بسط عدل‌وداد و گسترش اسلام بودند.

سرنوشت کتاب‌ها و کتاب‌فروشی‌ها در افغانستان

مهدی مدبر

اسن سیشتاد، نویسندهی بلژیکی، در مقدمهی کتاب کتابفروش کابل به‌نقل از یکی از کتابفروشان کابل مینویسد: «بار اول کمونیستها کتابهایم را سوزاندند، سپس مجاهدین آنها را چور و چپاول کردند و بار دیگر طالبان همهی آنها را آتش زدند.»

فرار از مدار قدیس‌ها و سیاست؛ نویسندگان از حال‌وروز ادبیات‌ عرب می‌گویند

فرناز سیفی

ادوارد سعید در اواخر عمر طی سفری به بیروت رفت. مراسم سخنرانی مفصلی برای او برگزار کردند. اما نه‌تنها او بلکه بسیاری دیگر از نویسندگان، روشن‌فکران، دانشجویان و علاقه‌مندان آثار سعید را به مراسم راه ندادند زیرا ده‌ها سیاست‌مدار که هرگز در عمرشان کلمه‌ای از آثار سعید را نخوانده بودند، هجوم برده بودند تا با ادوارد سعید عکس یادگاری بگیرند.

عبور از اروپامحوری

اینگرید کوانگرَوِن

به واسطه‌ی غلبه‌ی افکار ادوارد سعید در گفتمان استعمارزدایی، همه‌ی توجه‌ها معطوف به نقد فرهنگی است اما سمیر امین، اقتصاددان مصری، بر این باور بود که برای استعمارزدایی حقیقی به جای فرهنگ باید به سراغ ساختارهای مادی نظام سرمایه‌داری و امپریالیسم رفت.

لُژنشینِ ضیافت دوزخ؛ مروری بر زندگی و افکار ایوان کلیما

هرمز دیّار

«کتاب‌های ایوان کلیما در بسیاری از کشورهای دنیا منتشر شده‌. حتی در ایران. آیا در فرهنگی چنین متفاوت، مردم می‌توانند از کتاب‌های او سر در بیاورند؟ کلیما در پاسخ می‌گوید: "به گمانم بله. داستان‌های کوتاه من، گرچه بر اساس ماجراهای خاص نوشته شده، اما کاملاً جهان‌شمول است."»

نظریه‌های توطئه‌ چگونه از سد عقلانیت مردم عبور می‌کنند؟

یان-ویلم ون پرویخن

چگونه می‌توان جذابیت چنین نظریه‌های توطئه‌ی بی‌پایه‌واساسی را توضیح داد؟ توضیحات کلاسیک روان‌شناسی بر احساسات منفی تمرکز می‌کنند: وقتی افراد اضطراب دارند، یا قادر به کنترل وضعیت نیستند یا نامطمئن‌اند، بیشتر مستعد پذیرش روایت‌های توطئه‌آمیزند. به همین ترتیب،  در هنگام بحران اجتماعی، توطئه‌باوری جذابیت پیدا می‌کند و میان گروه‌هایی که ظلم ساختاری را تجربه کرده‌اند، رایج‌تر است. اما تحقیقات نشان می‌دهد که عامل تقویت نظریه‌های توطئه احساسات منفی نیستند. این احتمال نیز وجود دارد که مردم نظریه‌های توطئه را سرگرم‌کننده می‌یابند و به نظر می‌رسد که هر چه این نظریه‌ها سرگرم‌کننده‌تر باشد، بیشتر احتمال دارد که به آنها باور داشته باشند. 

طالبان می‌خواستند چراغ دانشگاه‌ را خاموش کنند

عبدالعزیز محبی در گفت‌وگو با مریم فومنی

به نظر عبدالعزیز محبی، رئیس سابق دانشگاه بامیان که زمستان گذشته افغانستان را ترک کرده است، آینده‌ی تحصیلات عالی در افغانستان تاریک است. اما استادانی که به‌رغم دشواری‌ها در افغانستان باقی‌ مانده‌اند، هنوز نگذاشته‌اند که طالبان چراغ دانشگاه‌ را خاموش کنند.

تلاش برای اَبَرمادر بودن برای هیچکسْ از جمله کودکان سودی ندارد

ریچل کلی

در حالی که زمانی ممکن بود خودمان را با همسایگان یا دوستانمان مقایسه کنیم، اکنون به لطف شبکه‌های اجتماعی می‌توانیم زندگی خانوادگی‌مان را با موفق‌ترین و قدرتمندترین افراد جهان مقایسه می‌کنیم. وجود تصاویر مادران «بی‌نقص» در شبکه‌های اجتماعی، مشکلات روانی زیادی را برای زنان ایجاد می‌کند.