اکنون چه کسی می‌تواند از اصطلاح «انتشار ویروس‌گونه» استفاده کند و به خود نلرزد؟ چه کسی می‌تواند به چیزی ــ دستگیره‌ی در، کارتن مقوایی، کیسه‌ی سبزیجات ــ نگاه کند و در ذهنش آن را محل ازدحام لکه‌های نادیدنی، غیرمرده و غیرزنده‌ای تصور نکند که با بازوهای مکنده‌‌ی خود منتظرند تا محکم به ریه‌های ما بچسب‌اند؟

هنگامی که در آوریل ۱۳۴۸ طاعون به دروازه‌های کاتالونیا رسید، پزشک حاذق، جائوما داگرامون، در پاسخ به «تردیدها و ترس‌ها»‌ی فزاینده‌ی اطرافیانش دست به قلم برد. او در رساله‌ای که به زبان کاتالان برای مقامات شهر زادگاهش لِییدا نوشت، مجموعه‌ای از اقدامات احتیاطی عاقلانه را فهرست کرد که هر کس می‌توانست انجام دهد. احتمالاً به خاطر گناهان، هوا فاسد شده است پس باید اولویت نخست، اعتراف باشد.

فرانک اسنودن، تاریخ‌نگار، می‌گوید همه‌گیری‌هایی مانند شیوع ویروس کرونا آیینه‌ای در برابر بشریت است که روابط اخلاقی انسان‌ها را منعکس می‌کند.

بیماری‌های واگیردار، مانند بلایا، آشکارکننده‌ی حقایق زیربنایی جوامعی‌اند که دچارشان می‌شوند. چینی‌ها به خاطر پنهان‌کاری نظامشان و فرهنگ دیوان‌سالارِ سلسله‌مرتبه‌ایِ خود بهای سنگینی پرداخته‌اند. در مقابل، یکی از دلایلی که ایتالیایی‌ها وحشت و هراس زیادی ندارند این است که آنان به نظام بهداشت عمومی، و در معنایی گسترده‌تر به خود نظام، اطمینان دارند.

شکی نیست که تغییر اقلیم مسئله‌ای علمی است و بسیار مهم است که به شکلی علمی به آن پرداخته شود؛ اما تغییر اقلیم مسئله‌ای سیاسی نیز هست ــ و باید از منظر سیاست نیز به آن پرداخت.

اعتراضاتی که در دو ماه گذشته سراسر خاورمیانه را فراگرفته‌اند چند دلیل بنیادین مشترک دارند: بهای نفت رو به افول است؛ نرخ بیکاری بالا است؛ شهروندان به اندازه‌ی کافی طعم فساد و دیکتاتوری را چشیده‌اند. معترضان در بیروت، بغداد، تهران و الجزیره می‌توانند معضلاتی را به این فهرست اضافه کنند که مختص ملت‌های آن‌ها است.

این روزها تاریخ حال و روز خوبی ندارد. ظاهراً نسل ما در این شکاکیت با هگل، فیسلوف آلمانی، همداستان است که تنها درسی که تاریخ به ما می‌آموزد این است که هیچ‌گاه کسی از تاریخی چیزی نیاموخته است. بسیاری با این گفته‌ی هنری فورد، بازرگان آمریکایی، همدل‌اند که تاریخ تقریباً حرف مفت است.