بسیاری از مردم شیوع ویروس کرونا را به گردن جهانی‌شدن می‌اندازند، و می‌گویند که تنها راه جلوگیری از تکرار چنین اتفاقاتی جهانی‌زدایی از دنیا است. دیوار بسازید، مسافرت را محدود کنید، تجارت را کاهش دهید. با وجود این، هر چند قرنطینه‌ی کوتاه‌مدت برای جلوگیری از این بیماریِ همه‌گیر لازم است، انزواگرایی بلندمدت به فروپاشی اقتصادی خواهد انجامید و در عمل ما را از بیماری‌های مُسری محافظت نخواهد کرد. نتیجه کاملاً برعکس خواهد شد. پادزهر واقعیِ بیماری‌های واگیردار نه جدایی بلکه همکاری است.

نظریه‌های توطئه و شایعات اغلب به دنبال وقایع منفی شیوع پیدا می‌کنند، به ویژه اگر این وقایع جدید و تا اندازه‌ای ناشناخته باشند. این دقیقاً همان اتفاقی است که در رابطه با ویروس کرونا روی داد.

شیوع جهانی کووید-۱۹ موجب احساس وحشت‌زدگی شده است. اما وحشت‌زدگی چیست؟ آیا مسری است، و اگر هست چگونه به ما سرایت می‌کند؟ آیا نقطه‌ی عطفی وجود دارد؟ یعنی قبل از آن که وحشت‌زدگی به یک‌باره بروز کند، مجموعه‌ای از اتفاقات کوچک در کنار هم آستانه‌ای هراس‌انگیز به وجود می‌آورد؟

این که هنگ کنگ، دست‌کم فعلاً، به علت توانایی‌اش در مبارزه با این بیماری به سرمشق دیگر کشورها تبدیل شده تصادفی نیست: هنگ کنگ بی‌تابانه می‌خواهد که از تکرار فاجعه‌ی همه‌گیریِ سال 2003 جلوگیری کند. در آن سال، سارس، یا نشانگان تنفسی حاد، بیش از ۸۰۰۰ نفر را در دنیا مبتلا کرد و جانِ ۷۷۴ نفر، از جمله ۲۹۹ هنگ کنگی، را گرفت.

توانایی به یاد سپردن، خاکی است که خاطره‌ها در آن می‌رویند و خاطره‌ها، میوه‌ی این خاک‌اند. حافظه و توانایی به خاطر سپردن، تفاوت بنیادین انسان است با حیوانات و گیاهان؛ اولین لازمه‌ی رشد و بلوغ ماست. بارها احساس کردم که این توانایی ما حتی از توانایی خوردن، لباس پوشیدن و نفس کشیدن مهم‌تر است.

جهان احتمالاً در مراحل اولیه‌ی مرگ‌بارترین بیماری عالم‌گیر در صد سال گذشته است. در چین تا کنون هزاران نفر جان باخته‌اند، گروه‌های بزرگی در کره‌ی جنوبی، ایران و ایتالیا به این بیماری مبتلا شده‌اند؛ و بقیه‌ی جهان در انتظار آسیب‌هایش به سر می‌برند. هنوز نمی‌دانیم که میزان مرگ‌و‌میر نهایی در ابعاد هزاران نفر خواهد بود یا صدها هزار نفر. به‌رغم همه‌ی پیشرفت‌های پزشکی، نوع بشر هنوز در برابر بیماری‌های عالم‌گیر بسیار آسیب‌پذیرتر از آن است که می‌پنداریم.

یادآوری این نکته ارزشمند است که رویداد اصلی و مهم در روایت توسیدید از جنگ پلوپونزی (یک از متن‌های اصلی در سنت رئالیستی) طاعونی است که در ۴۳۰ پیش از میلاد در آتن رخ داد و بیش از سه سال طول کشید. مورخان بر این باورند که احتمالاً یک سوم جمعیت آتن ــ که رهبران برجسته‌ای مثل پریکلس را هم دربرمی‌گیرد ــ بر اثر شیوع طاعون کشته شدند و اثرات آشکارا منفی بر ظرفیت بلندمدت آتن در اِعمال قدرت گذاشته است. آیا ممکن است رئالیسم درباره‌ی موقعیت فعلی ما حرفی برای گفتن داشته باشد؟

اولین قاعده‌ی رکودهای سنتی این است: درباره‌ی رکود حرف نزنید. بی‌تردید، این توصیه دلیل و منطقی دارد؛ رکودهای اقتصادی نه تنها بر آمار و ارقام اقتصادی بلکه بر احساس مصرف‌کننده مبتنی هستند. حرف زدن از رکود مردم را نگران می‌کند و احتمال وقوع رکود را افزایش می‌دهد. اما رکود انواع دیگری هم دارد، رکودهایی که به اندازه‌ی کافی از آن‌ها حرف نمی‌زنیم. قواعد این رکودها متفاوت است.