تابستان امسال، در جریان جام جهانی، با برخی از دوستان برای تماشای یکی از مسابقه‌های فوتبال به خانه‌ی جیانی واتیمو، فیلسوف ایتالیایی و عضو سابق پارلمان اروپا، در تورین رفتیم. به محض این که تیم‌مان عقب افتاد واتیمو گفت: «راستی یادم رفت بگویم که پاپ دیروز به من زنگ زد.»
پوپولیسم باید مدافعان دموکراسی لیبرالی را مجبور کند که به نارسایی‌های کنونی در نظام نمایندگی جدی‌تر بیاندیشند. علاوه بر این، باید آن‌ها را وادار کند که به مسائل اخلاقیِ کلی‌تر بپردازند. معیارهای تعلق به یک واحد سیاسی چیست؟ چرا کثرت‌گرایی را باید حفظ کرد؟ و چگونه می‌توان دغدغه‌های رأی‌دهندگان به پوپولیست‌ها را جدی گرفت و آن‌ها را شهروندانی آزاد و برابر شمرد، و نه بیمارانی متأثر از سرخوردگی، خشم، و نفرت؟
یکی از پیامدهای تحلیلِ ارائه‌شده در این کتاب این است که باید «ناسیونال سوسیالیسم» آلمانی و «فاشیسم» ایتالیایی را هم جنبش‌های پوپولیستی دانست؛ هرچند بی‌درنگ باید افزود که این‌ها فقط جنبش‌هایی پوپولیستی نبودند بلکه ویژگی‌هایی داشتند که عناصر ذاتی پوپولیسم به معنای دقیق کلمه نیستند: نژادپرستی، تجلیل خشونت، و پایبندی افراطی به «اصل رهبری».
یکی از نتایج تحلیلی که تا کنون ارائه داده‌ام (هرچند ممکن است نامعقول به نظر برسد) این است که تنها حزبی که در تاریخ آمریکا صریحاً خود را «پوپولیست» خواند در واقع پوپولیست نبود. پوپولیسم، همان‌طور که می‌دانیم، جنبشی عمدتاً متشکل از کشاورزان در دهه‌ی 1890 بود. این جنبش برای مدتی کوتاه سلطه‌ی دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان بر نظام سیاسی آمریکا را تهدید کرد.
تا این‌جا فرض کرده و حتی بدیهی پنداشته‌ام که پوپولیست‌ها اشتباه می‌کنند که «مردم واقعی» را از میان همه‌ی ساکنان یک کشور بر می‌گزینند و شهروندان مخالف با پوپولیسم را جزئی از مردم نمی‌شمارند. تنها کافی است که به یادآوریم جورج والاس بی‌وقفه از «آمریکایی‌های واقعی» حرف می‌زد یا دست‌راستی‌ها ادعا می‌کردند که باراک اوباما رئیس‌جمهوری «غیرآمریکایی» یا حتی «ضدآمریکایی» است.
اگر این قدر بدیهی است که پوپولیست‌ها همیشه اقتدارگرایانِ بالفطره‌ای هستند که احتمالاً به نظام‌های دموکراتیک به شدت آسیب می‌رسانند، چرا اصلاً کسی از آن‌ها حمایت می‌کند؟ آیا این واقعیت که رهبران پوپولیست میلیون‌ها هوادار در بسیاری از کشورها دارند گواه آن است که این میلیون‌ها نفر شخصیتی اقتدارگرا دارند؟
دموکراسی همیشه این را ممکن می‌کند که، حتی با واژه‌هایی کاملاً جدید، بپرسیم مردم کیستند؛ درست همان طور که همیشه می‌توان به نام آرمان‌های دموکراتیک از واقعیت‌های یک دموکراسی انتقاد کرد. دموکراسی از بحران دائمی نمایندگی رنج می‌برد. ممکن است این بحران صرفاً درباره‌ی این نباشد که چه کسانی نمایندگی می‌شوند بلکه به این هم مربوط باشد که شهروندان چگونه نمایندگی می‌شوند.
به‌رغم رهیافت‌های بسیار متنوع در فهم پوپولیسم، جالب است که ظاهراً بسیاری از ناظران در یک مورد با هم توافق دارند: پوپولیسم ذاتاً با سازوکارها و، در نهایت، ارزش‌های عموماً مرتبط با مشروطه‌خواهی (قانون‌مداری مبتنی بر قانون اساسی، یعنی قیدوبند بر اراده‌ی اکثریت، قوانین و مقررات لازم برای حفظ موازنه، محافظت از اقلیت‌ها، و حتی حقوق اساسی) مخالف است.