نوروز مبارک!

در جایی مثل ایران، ادبیات هم میدان مبارزه است، هم پناهگاه امن برای تاب‌آوردن در برابر استبداد. در جایی که مخالف را مجازات می‌کنند و آزادی بیان وجود ندارد، صرف خواندن و نوشتن نوعی سرپیچی و عامل بقا است.

تابوی ایرانی، فیلم مستندی از رضا علامه‌زاده درباره‌ی بهائی‌ستیزی در ایران است که حدود ۱۴ سال پیش ساخته و منتشر شد. شدت سرکوب در این سال‌ها کم‌تر نشده اما آیا در بین ایرانیان این تابو شکسته؟ دراین‌باره با او گفتگو کرده‌ایم.

به یاد فرزاد کمانگر، معلم جوان کُرد که در روز ۱۹ اردیبهشت ۱۳۸۹ به دار آویخته شد.

یادی از هرانت دینک روزنامه‌نگار برجسته‌ی ارمنی‌تبار که از مهم‌ترین منادیان آشتی ترک‌ها و ارمنی‌های ترکیه بود، و حدود ۱۷ سال پیش به دست یک نوجوان ناسیونالیست تندرو در استانبول کشته شد. 

کتاب «ایرانیان چه می‌خواهند؟ زن، زندگی، آزادی» نوشته‌ی آرش عزیزی، که در دی‌ماه ۱۴۰۲ به بازار آمد، یکی از اولین کتاب‌هایی است که به‌نحوی جامع به خیزش زن، زندگی، آزادی پرداخته است.

«خانه‌ی آبی» محل زندگی فریدا کالو و همسرش دیه‌گو ریورا در مکزیکوسیتی بود که امروز به عنوان موزه‌ی فریدا شناخته می‌شود و ماهانه ۲۵ هزار علاقه‌مند را به خود جلب می‌کند. سپهر عاطفی در این گزارش به این مکان و زندگی پر فراز و نشیب فریدا و رابطه‌ی او با دیه‌گو ریورا که خود نیز نقاش برجسته‌ای بود، پرداخته است.

فیلم سینمایی «شهید»، دومین فیلم بلند نرگس کلهر، این هفته در بخش فروم برلیناله به نمایش درآمد. سپهر عاطفی در حاشیه‌ی جشنواره‌ی فیلم برلین با این کارگردان گفت‌وگو کرده است.

کیغام جاگالیان، از بازماندگان نسل‌کشی ارامنه، و پدر عکاسی غزه است که در سال ۱۹۴۰ اولین استودیوی عکاسی را در مرکز شهر راه انداخت. عکس‌های او تاریخ اجتماعی و سیاسی غزه را به مدت چهاردهه تا پیش از مرگش در سال ۱۹۸۱ به تصویر می‌کشد.

داستان عزیزه امیر، اولین زن فیلم‌ساز عرب و از پایه گذاران سینمای مصر

ریشه‌های فرهنگیِ بی‌حرمتی به قبور و اهانت به مردگان در تاریخ ایران چیست؟

اِنزو ایکاه شاعر، نوازنده و خواننده‌ی اهل کنگو است که از فقر و خشونت و تنهایی در کودکی و کار در معادن کنگو گریخته و امروز در استانبول هنرمندی شناخته‌شده و کنشگری برای صلح است. مهدی شبانی با او گفت‌وگو کرده است.

کوچو روستایی سرسبز نزدیک شهر سنجار در شمال‌ِ غرب عراق است که در سال ٢٠١۴ نیروهای داعش ساکنان ایزدی آن را قتل عام کردند. این گزارش داستان مادران کوچو و حضور فعالشان در دفاع از مردم و در روند دادخواهی‌ست.

منوچهر فرید بازیگر توانای تئاتر و سینما را شاید نسل امروز در ایران چندان نشناسند. چون پس از انقلاب به دلیل اینکه بهائی بود کارش را متوقف کردند و به اجبار از ایران رفت. او که حالا ۸۶ سال دارد، ۴۵ سال بعد از توقف بازیگری همراه همسرش در استرالیا زندگی می‌کند.

معصومه سیحون، نقاش و نخستین زن گالری‌دار ایرانی بود. او در سال ۱۳۴۵ گالری «سیحون» را تأسیس کرد و نقش مؤثری در معرفی آثار هنرمندان مهم ایرانی و حمایت از هنرمندان جوان و نوپا داشت.

پس از نخستین نمایش مستند «هفت زمستان در تهران» در حاشیه‌ی برلیناله، با شعله پاکروان، مادر ریحانه جباری درباره‌ی ناگفته‌های روز اعدام او، مسیر دادخواهی و باز ایستادن و مقاومت صحبت کردیم.

«روم‌ها» یا یونانی‌های ترکیه گروه کوچکی از مسیحیانِ ارتدوکس‌اند که بیشتر در استانبول و دو جزیره‌ی غربی ترکیه، ایمروز و تندوس زندگی می‌کنند.

«در جستجوی جهانی بهتر» مستندی است درباره‌ی زندگی و تجربه‌های پیام اخوان، یکی از چهره‌های نامدارِ دنیا در زمینه‌ی حقوق بین‌الملل. او استاد دانشگاه و از اعضای دیوان دائمی داوریِ لاهه است و در بسیاری از کشورهای جنگ‌زده و در پرونده‌های مهم نقض حقوق بشر، به نمایندگی از طرف سازمان ملل و نهاد‌های بین‌المللی دیگر خدمت کرده است. این مستند که در سال ۲۰۲۱ ساخته شده، روایتی از زبان خود پیام اخوان است.

در این گاه‌شمار به راهی که از ۱۷۵ سال قبل تا کنون برای مبارزه با حجاب اجباری در ایران پیموده شده است نگاه می‌کنیم.