مقاله

اکتبر سال قبل، تقریباً یک دو جین از اعضای پارلمان اروپا در سفری که تمام هزینه‌های آن پرداخته شده بود، به بخش مناقشه‌آمیز کشمیر که تحت حاکمیت هند است سفر کردند. از دو ماه قبل که دولت نخست ‌وزیر نارندرا مودی تنها ایالت هند با اکثریت مسلمان را از مزایای ویژه‌ی هفتاد ساله‌اش محروم کرد، این نخستین بار بود که به شهروندان خارجی اجازه داده می‌شد به جامو و کشمیر وارد شوند.

دولت مودی که از حزب بهاراتیا جاناتا است، بعد از پیروزی در دومین دوره‌ی نخست ‌وزیری او در آوریل سال ۲۰۱۹، به سرعت به تحکیم برنامه‌های هندوگرا و ملی‌گرایانه‌اش پرداخت. در پنج اوت دولت ماده‌ی ۳۷۰ قانون اساسی هند را لغو کرد، ماده‌ای که به کشمیر اجازه می‌داد در تمام زمینه‌ها غیر از تصمیمات دفاعی، ارتباطات و روابط خارجی، قوانین مخصوص به خود را وضع کند. 

هم‌زمان با اجرای این عملیات قانونی، کشمیر تحت محاصره‌ی شدیدی قرار گرفت. در یک شب، صدها نفر از رهبران سیاسی اسیر حصر خانگی شدند. تلفن‌های خانگی، همراه و تماس‌های اینترنتی قطع شدند. تجارت‌ها متوقف شدند، مغازه‌ها و مدارس بسته شدند. نظامی‌ترین منطقه‌ی کره‌ی زمین به زندانی تبدیل شد که هفت میلیون نفر در آن زندگی می‌کردند. 

در همین زمان، دولت هند ورود افراد خارجی را به این ایالت ممنوع کرد. در سوم اکتبر، کریس وان هولن، سناتور آمریکایی، تقاضا کرد که به همراه هیئتی از شری‌نگر (بزرگ‌ترین شهر کشمیر) بازدید کند تا شرایط را بررسی کنند اما تقاضایش رد شد. مکاتبات با خارج هم قطع شد و به همین دلیل بیشتر گزارش‌های رسانه‌های بین‌المللی را روزنامه‌نگاران محلی تهیه می‌کردند و مطالب خود را بر درایوهای یو‌اس‌بی می‌گذاشتند و به کسانی می‌دادند که از کشمیر بیرون می‌رفتند حتی رهبران اپوزیسیون هند هم از ورود به این منطقه منع شدند. 

این خبر که گروهی از اعضای پارلمان اروپا از ایتالیا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، جمهوری چک و لهستان اجازه پیدا کرده بودند که به کشمیر وارد شوند، کنجکاوی عمومی شدیدی را به دنبال داشت. شرح این بازدید بسیار سرسری نوشته شده بود ولی تقریباً تمام اعضای این گروه در عرصه‌ی سیاست اروپا به طیف راست یا راست افراطی تعلق داشتند. آنها در این سفر به کشمیر مأموریت رسمی نداشتند و به عنوان مهمانان ویژه دعوت شده بودند. دفتر نمایندگی اتحادیه‌ی اروپا در هند هرگونه ارتباط خود را با این سفر انکار کرد.

الطف حسین، یک روزنامه‌نگار باسابقه‌ی کشمیری و خبرنگار سابق بی‌بی‌سی در شمال هند، می‌گوید: «اینجا شرایطی به وجود آمده بود که در آن رهبر اپوزیسیون هند از فرودگاه برگردانده شد. در همان شرایط، سیاستمداران خارجی اجازه‌ی ورود پیدا کردند. برنامه‌ی سفر آنها در دهلی تعیین شد و آنها به شیوه‌ای کاملاً هماهنگ شده از کشمیر بازدید کردند. همه می‌دانستند که این سفر واقعاً چیست: اقدام شدیداً مدیریت‌شده‌ی دولتی در جهت بهبود روابط عمومی.»

این بازدید را اغلب رسانه‌های هند به شکلی مثبت پوشش دادند. روزنامه‌ی «هندو» در یکی ازعناوین خبری خود چنین نوشت: «حکومت نشانه‌ای از تغییر در موضع خود نشان می‌دهد و به نمایندگان پارلمان اروپا اجازه می‌دهد که از شری‌نگر بازدید کنند». اما همین مطلب خبری به مرام سیاسیِ جمعی بازدیدکنندگان اشاره می‌کند. این گروه نمایندگانی از این احزاب را در بر داشت: حزب «ایتالیا به پیش» از ایتالیا، حزب اتحاد مجدد ملی فرانسه، حزب قانون و عدالت لهستان، حزب آلترناتیو برای آلمان و حزب برگزیت بریتانیا. 

دعوت‌ها و برنامه‌ها

دعوت‌نامه‌های نمایندگان از سوی زنی به نام مادی شارما فرستاده شد و این سفر مورد حمایت یک اتاق فکری به نام مؤسسه‌ی بین‌المللی مطالعات بی‌طرف بود. شارما، که به مادو مشهور است، عضو بریتانیاییِ یک هیئت مشاوره‌ی اتحادیه‌ی اروپا به نام کمیسیون اقتصادی و اجتماعی اروپایی است. او همچنین رئیس یک سازمان به نام اتاق فکر اقتصادی و اجتماعی زنان (Women’s Eco-Nomic and Social Think Tank، یا به طور خلاصه، WESTT) است. این هیئت ادعا می‌کند که «یک سازمان پیشرو زنان در ابعاد جهانی» است که «بر پیشرفت اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی زنان تمرکز دارد.»

شارما خود را یک کارآفرین موفق جلوه می‌دهد. در سال ۲۰۰۱، او شرکتی به نام غذاهای اصیل شرقی با مسئولیت محدود (که اکنون غیرفعال است)‌ تأسیس کرد که میان‌وعده‌های هندی می‌فروخت. در اوج کارکرد خود تراکنش‌های سالانه‌ی این شرکت به حدود 200 هزار پوند رسید. به گفته‌ی خانه‌ی شرکت‌ها در بریتانیا، او همچنین مدیر عامل شرکت مادی (با مسئولیت محدود) است. او همچنین نویسنده‌ی همکار در یک کتابی با عنوان «مادی –بهانه ممنوع» است. تارنمای او مهره‌هایی می‌فروشد که مردم به عنوان نشان رابطه‌ی عاطفی می‌پوشند و سود آن بنابه ادعا برای کمک به زنان تبعیدی تبتی استفاده می‌شود. 

 سال پیش هیئتی از نمایندگان پارلمان اروپا که همه به حزب اتحاد مجدد ملی متعلق به مارین لوپن تعلق داشتند، به دمشق سفر کردند تا با رئیس جمهور سوریه، بشار اسد، ملاقات کنند.

تارنمای شارما درباره‌ی اینکه او واقعاً چه می‌کند اطلاعات بسیار کمی می‌دهد ولی تعدادی شرکت و برنامه‌ی اجتماعی را که او اداره می‌کند معرفی می‌کند. این‌ها شامل یک شرکت مشاوره به نام منیزیم مادی و یک شرکت واردات و صادرات به نام اتنیک‌ترِیل می‌شود. در تارنمای یک سازمان به نام انجمن اقتصادی زنان، او به عنوان رهبر گروه مادی و WESTT معرفی شده است. 

سال پیش در گزارشی از یک سازمان غیر دولتی اروپایی به نام لابراتوار دیس‌اینفو به نام شارما اشاره شد. این گزارش شبکه‌ای جهانی از ۲۶۵ تارنمای ساختگی و اتاق فکر را بررسی می‌کرد که یک «شبکه نفوذ هندی» ایجاد کرده و تمرکز آن بر شکل دادن به تصمیم‌گیری در اروپاست. بر اساس این سند، این شبکه اعضای پارلمان اروپا را با محتواهایی مخاطب قرار داده که در جهت منافع ژئوپلیتیک هند تدوین شده و وقایع و تظاهرات‌هایی را گزارش کرده که از نقش پاکستان در کشمکش‌های کشمیر انتقاد می‌کنند، و برای این کار از جعل اسناد، تبانی و بازنشر نشریات پروپاگاند و مقاله‌های مشکوک از منابع مختلف از جمله RT روسیه استفاده کرده است. 

این شبکه شامل سایت‌های خبری مانند EP Times (که مخاطبش اعضای پارلمان اروپا هستند) Times of Geneva و هفته‌نامه‌ی New Delhi Times است. همچنین شامل سازمان‌های غیر دولتی و اتاق فکرهایی نیز هست، مانند سازمان اروپایی دفاع از اقلیت‌های پاکستانی و سازمان حقوق بشرِ زنان پاکستانی. این شبکه در بیش از ۶۵ کشور فعال است و ریشه‌ی آن را تا یک شرکت مستقر در دهلی به نام گروه شریواستاوا دنبال کرده‌اند که گرداننده‌ی مؤسسه‌ی بین‌المللی مطالعات بی‌طرف نیز هست. 

شارما در EP Today مطالبی نوشته و همچنین نام او به عنوان خبرنگار اروپایی New Delhi Times ثبت شده است. 

بر اساس پژوهش مزبور، بسیاری از این تارنماها با ارجاع به نام مطبوعاتی که انتشارشان متوقف شده، پرده‌ای از اعتبار بر مطالب خود می‌کشند. برای مثال، یکی از این تارنماها Manchester Times است. بخش «درباره‌ی ما» در این تارنما مطالبی را از ویکی‌پدیا کپی کرده که برگرفته از روزنامه‌ی مستقر در بریتانیا به همین اسم است که تا سال ۱۹۲۲ منتشر می‌شد.

هیچ شاهدی وجود ندارد که این تارنماها را با دولت هند مرتبط کند. 

یک شخص بدبین

یکی از کسانی که به سفر کشمیر دعوت شد، کریس دیویس، عضو حزب لیبرال دموکرات بریتانیا است که نماینده‌ی شمال غربی انگلستان در پارلمان اروپاست. شارما در نامه‌ای به دیویس نوشت که در حال ترتیب دادن «دیداری محترمانه میان افراد سرشناس با نخست ‌وزیر هند، عالی‌جناب نارندرا مودی» است که «پیروزی فاحشی در انتخابات اخیر به دست آورده» و «قصد دارد که مسیر خود را برای پیشرفت و ترقی کشور و مردم هند ادامه دهد.»

این دعوت‌نامه تأکید می‌کرد که نخست‌وزیر «می‌خواهند تصمیم‌گیرندگان بانفوذ در اتحادیه‌ی اروپا را ملاقات کنند.»

«پیش‌نویسِ برنامه‌‌ها» کلیت برنامه را به شکل سفری با سرعت کمرشکن ارائه می‌کرد. قرار بود که نمایندگان پارلمان اروپا روز ۲۷ اکتبر به دهلی برسند، یعنی دقیقاً همزمان با دیوالی، «جشن نور هندوها»، روز بعد با مودی ملاقات کنند، و بعد روز ۲۹ اکتبر از کشمیر بازدید کنند. سپس قرار بود که این گروه در روز ۳۰ اکتبر یک کنفرانس مطبوعاتی برگزار کنند و همان روز هند را ترک کنند.

دیویس در ایمیلی به سایت کودا استوری گفت که علت علاقه‌اش به بازدید از کشمیر این است که ده‌ها هزار نفر از رأی‌دهندگان به او کشمیری‌تبار هستند و بسیاری از آنها بستگانی در آنجا دارند. اما اضافه کرد که ایمیل شارما چندان اطمینان‌بخش نیست. او معتقد بود که این بازدید شبیه نوعی فعالیت روابط عمومی است و طوری تنظیم شده که تصویری از صلح و وضعیت عادی را در کشمیر ارائه کند. 

دیویس به شارما گفت که می‌خواهد از کشمیر بازدید کند اما تنها در صورتی که بتواند آزادانه به اطراف رود بدون آنکه نیروهای امنیتی مانع حرکت او شوند. شارما به او پاسخ داد که با توجه به حضور «گروه‌های مسلح» در این منطقه، چنین ترتیبی امنیت او را به خطر خواهد انداخت. دیویس شارما را به ملاقاتی دعوت کرد تا در مورد این بازدید بیشتر مشورت کنند. شارما این ملاقات را بر هم زد و دعوت خود را از دیویس پس گرفت. دیویس بعدها نگرانی‌های خود را درباره‌ی این سفر در توئیتر ابراز کرد. 

شارما به سؤالاتی که کودا استوری از طریق ایمیل به او فرستاد، پاسخی نداد. 

سفر به کشمیر یکی از نمونه‌های الگوی نوظهوری است که بر مبنای آن اعضای راست‌گرای پارلمان اروپا به مناطقی که محل تخاصم یا ناآرامی است سفرهای مناقشه‌انگیزی می‌کنند. سال پیش هیئتی از نمایندگان پارلمان اروپا که همه به حزب اتحاد مجدد ملی متعلق به مارین لوپن تعلق داشتند، به دمشق سفر کردند تا با رئیس جمهور سوریه، بشار اسد، ملاقات کنند. یکی از این نمایندگان، تیِری ماریانی، در سفر به کشمیر هم حضور داشت. 

بازدید از کشمیر

این خبر که گروهی از اعضای پارلمان اروپا از ایتالیا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، جمهوری چک و لهستان اجازه پیدا کرده بودند که به کشمیر وارد شوند، کنجکاوی عمومی شدیدی را به دنبال داشت ولی تقریباً تمام اعضای این گروه به طیف راست یا راست افراطی تعلق داشتند.

شارما در ۲۸ اکتبر به همراه ۲۷ نفر از نمایندگان پارلمان اروپا به هند سفر کرد. شش نفر از آنها از حزب اتحاد مجدد ملی، چهار نفر از حزب قانون و عدالت لهستان و چهار نفر از حزب برگزیت بریتانیا بودند. از هر کدام از احزاب راست افراطی Lega از ایتالیا، و آلترناتیو برای آلمان که ضد مهاجرت است، و حزب اتحاد دموکرات‌مسیحی جمهوری چک که محافظه‌کار است، دو نفر در این گروه بودند. احزاب راست‌گرا و پوپولیست مصحلت فلامان‌ها از بلژیک و نظر از اسپانیا و ایتالیا‌به‌پیش از ایتالیا هر کدام، یک نفر را فرستادند. 

همه‌ی این احزاب مواضع مشترک کاملاً ثبت‌شده‌ای علیه مهاجرت دارند و بسیاری از آنها به وضوح مخالف مسلمانان هستند.

در روز ۲۸ اکتبر، این گروه با مودی در اقامتگاه رسمی‌اش در دهلی ملاقات کردند. در آنجا، اعضای گروه به بحث درباره‌ی رابطه‌ی هند با اتحادیه‌ی اروپا، آسانی تجارت با هند و نیاز به همکاری‌های بین‌المللی در مبارزه علیه تروریسم پرداختند. 

بعد از گرفتن عکسی که در شبکه‌های اجتماعی به شکلی گسترده منتشر شد، نمایندگان پارلمان اروپا با مشاور امنیت ملی هند، آجیت دووال، ناهار خوردند. بعد از ظهر آن روز آنها با معاون نخست‌ وزیر، ونکایا نایدو، در اقامتگاه رسمی‌اش دیدار کردند. شام را با وزیر امور خارجه، شوبراهمانیام جایشانکار، خوردند و سپس برای استراحت به یک هتل پنج ستاره در دهلی که زرق و برقی استعماری داشت، رفتند. 

روز بعد حدود ظهر نمایندگان پارلمان اروپا به کشمیر سفر کردند، بجز چهار نفر از ۲۷ نفر که از دهلی به کشورهای خود بازگشتند و سفر به کشمیر را لغو کردند. 

این گروه از فرودگاه شری‌نگر یک‌راست به محل اقامت ارتشیان رفتند، و در آنجا فرمانده‌ی هنگ پانزدهم از ارتش هند (بخشی که مسئول عملیات‌های نظامی در کشمیر است) به آنان گزارشی ارائه کرد. آنها بعداً با رهبران مدنی محلی در لالیت گراند پَلِس، یک هتل پنج ستاره در شری‌نگر که به دال لِیک محل اقامت نمایندگان مزبور مشرف است، دیدار کردند. 

وقتی خورشید در آب‌های دریاچه غروب می‌کرد، نمایندگان با قایق شیکارای سنتیِ چوبی به گشت و گذار در دریاچه پرداختند. آن شب را در راج بهاوان یا خانه‌ی دولت گذراندند و با فرماندار ساتیا پال مالک و مشاورانش دیدار داشتند. روز بعد یک کنفرانس خبری برگزار کردند. روزنامه‌نگاران محلی را به این کنفرانس خبری راه ندادند و تنها سؤالاتی از سوی افرادی برگزیده از رسانه‌های هندی از آنها پرسیده شد. 

در این کنفرانس خبری، نمایندگان پارلمان اروپا بحران کشمیر را کم‌رنگ جلوه دادند. هنری مِلوس از حزب اتحاد مجدد ملی گفت: «دغدغه‌ی ما تروریسم است، که خطری جهانی است و باید در مبارزه با آن کنار هند بایستیم.»

کاپیل سیبال، وزیر سابق قانون و عدالت هند و یکی از اعضای حزب کنگره‌ی ملی هند که حزب اصلی اپوزیسیون است، به کودا استوری چنین گفت: «تاریخ و قانون‌مندی ماده‌ی قانونی ۳۷۰ و الغای آن یک مسئله است و ادعای دولت مبنی بر عادی بودن اوضاع در کشمیر مسئله‌ای دیگر. موضوع اول می‌تواند مورد مناقشه باشد اما دومی اصلاً هیچ واقعیتی ندارد. اما دولت همین روایت را ترویج می‌کند و رسانه‌های اصلی هم آن را بزرگ‌ می‌کنند. این سفر اعضای پارلمان اروپا فقط به گسترش بیشتر این روایت کمک کرد.»

اما همه‌ی اعضای پارلمان اروپا با این ماجرا همراهی نکردند. نیکولاس فِست از حزب آلترناتیو برای آلمان بعداًبه یک خبرنگار گفت که میزان حضور نیروهای امنیتی در فرودگاه شری‌نگر او را به یاد «وضعیت جنگی» انداخته است و «اگر دولت به سیاستمداران اتحادیه‌ی اروپا اجازه می‌دهد که از کشمیر بازدید کنند، سیاستمداران هندی بیشتر مستحق هستند که چنین اجازه‌ای بیابند.» 

اما تیِری ماریانی از حزب اتحاد مجدد ملی در یک توییت از سیاست دولت هند در کشمیر دفاع کرد. او همچنین به خبرنگاران گفت که «ما در جنگ با تروریسم در کنار هند می‌ایستیم.»

لارس پاتریک برگ از حزب آلترناتیو برای آلمان به «هندوستان تایمز» گفت که رسانه‌ها گروه‌های پوپولیست راست‌گرای اروپایی را بد جلوه داده‌اند. او گفت: «بر خلاف برداشت عمومی… گروه‌های محافظه‌کار در پارلمان اروپا نازی‌های متنفر از اسلام نیستند.» 

اما همه‌ی انتقادات معنادار در سایه‌ی فیلم خبری نمایندگان پارلمان اروپا قرار گرفت که با قایق در شری‌نگر در آرامش گشت و گذار می‌کردند. در چند روز بعد از آن، پخش تصاویر آرامش ظاهری در کشمیر در تلویزیون ملی و شبکه‌های اجتماعی تمامی نداشت. 

در هفته‌های اخیر که عالم‌گیریِ ویروس کرونا توجهات را به خود جلب و از موقعیت کشمیر منحرف کرده، ساکنان این منطقه‌ی منزوی‌شده باترس و اضطراب بیشتری مواجه‌اند. در کشمیر تا کنون ۸۵ مورد ابتلا به کووید-۱۹ گزارش شده و بیمارستان‌ها با کمبود شدید پزشک و تدارکات پزشکی مواجه‌اند. مدرسه‌ها، کالج‌ها و دانشگاه‌ها که ماه قبل برای مدتی بازگشایی شدند، به عنوان بخشی از تمهیدات قرنطینه دوباره تعطیل شده‌اند. هر چند اینترنت در اوایل این ماه تا حدی وصل شده بود اما سرعت انتقال داده‌ها به شبکه‌ی 2G محدود است. 

ماه قبل وزارت بهداشت هند از پزشکان محلی دعوت کرد که در جلسه‌ی آموزش آنلاینی شرکت کنند که به شیوه‌ی استفاده از دستگاه اکسیژن برای بیماران کووید-۱۹ می‌پرداخت. اما اغلب آنها نتوانستند در این آموزش شرکت کنند زیرا نمی‌توانستند به اینترنت وصل شوند. 

برگردان: پویا موحد

آتول دِو نویسنده‌ی مجله‌ی «کاروان» در دهلی است. آن‌چه خواندید برگردان این نوشته‌ی او با عنوان اصلیِ زیر است:

Atul Dev, ‘Far-right European politicians help India push an image of normalcy in isolated Kashmir’, Coda Story, 6 April 2020.