تاریخ انتشار: 
1397/11/06

گاه‌شمار مبارزات حقوق زنان در ایران

یک قرن تلاش برای تغییر قوانین خانواده

گاه‌شمار مبارزات حقوق زنان در ایران

۱۲۸۵

پس از پیروزی مشروطه، زنان با نوشتن در روزنامه‌ها، اعتراض به قوانین نابرابر خانواده و به‌ویژه سن پایین ازدواج، تعدد زوجات و حق نابرابر در طلاق را آغاز کردند.

 

۱۳۱۰

با تصویب «قانون راجع به ازدواج»، در دوران رضا شاه، ثبت ازدواج و طلاق در محضر اجباری شد؛ حداقل سن ازدواج دختران ۱۳ سال شد و مردها مکلف شدند که اگر زن دیگری دارند، قبل از ازدواج مجدد اطلاع دهند.

 

۱۳۱۱

در کنگره‌ی بین‌المللی «نسوان شرق»، در تهران، فعالان زن خواستار لغو تعدد زوجات شدند. 

 

۱۳۱۸

«کانون بانوان» از وزارت فرهنگ خواست قانونی برای تساوی زن و شوهر و جلب رضایت زن در طلاق وضع شود.

 

۱۳۲۳

«تشکیلات دموکراتیک زنان ایران»، وابسته به حزب توده، خواهان تساوی حقوق زن و شوهر شد.

 

۱۳۲۸

مهرانگیز منوچهریان، کتابی در نقد قوانین مربوط به زنان منتشر کرد و با ارسال آن به مقامات سیاسی و مذهبی، خواستار تغییر قوانین خانواده شد. 

 

۱۳۳۴

«جمعیت راه نو» شرحی درباره‌ی قوانین نابرابر خانواده در بین مردم توزیع کرد، و طرحی برای تغییر قوانین خانواده به نخست وزیر ارائه داد.

 

 ۱۳۳۵ 

«شورای زنان» در ملاقات با شاه خواستار اصلاح قوانین حضانت کودکان و طلاق و ممنوعیت چند همسری و ازدواج موقت شد.

 

۱۳۴۲

«جمعیت راه نو» طرح قانون حمایت خانواده را برای رئیس مجلس و نمایندگان زن فرستاد و منوچهریان نیز طرح جداگانه‌ای برای ارائه‌ به مجلس سنا تدوین کرد. این طرح‌ها با اعتراض روحانیون روبرو شد.

 

۱۳۴۴

مهرانگیز دولتشاهی در دیدارهایی با فرح دیبا، طرح قانون خانواده را برای او تشریح کرد، تا ملکه نظر مثبت شاه را به آن جلب کند.

 

۱۳۴۶

«قانون حمایت خانواده» که محدودتر از طرح پیشنهادی منوچهریان بود، در مجلس شورای ملی تصویب شد. 

 

رسیدگی به اختلافات خانوادگی در دادگاه، دادن حق درخواست طلاق به زن، تحت شرایطی خاص، و دخالت دادگاه در تعیین وضع فرزندان پس از طلاق، از بخش‌های مهم این قانون بود.

 

بهمن ۱۳۵۳

پس از تلاش‌‌های مستمر زنان متمم «قانون حمایت خانواده» تصویب شد. تعیین حداقل سن (۱۸ سال) برای ازدواج زنان، حق طلاق و حضانت برابر برای زنان و محدود کردن چند همسری از جمله دستاوردهای این قانون بود.

 

۷ اسفند ۱۳۵۷

رئیس دفتر آیت‌الله خمینی اعلام کرد قانون حمایت از خانواده خلاف اسلام است، و ملغی می‌شود. از آن پس مرد حق داشت «هروقت بخواهد زن خود را طلاق دهد.»

 

۱۳۸۱

پس از چند دهه بی‌حقی و بازگشت به قانون مدنی ۱۳۱۰، زنان دوباره اجازه یافتند تحت شرایطی محدود درخواست طلاق بدهند.

 

۱۳۸۲

در پی اعتراض فعالان زن به شکنجه و مرگ کودکی که حضانت او از مادرش سلب شده بود، قانون حضانت تغییر کرد و حضانت کودک پس از طلاق تا هفت سالگی به مادر و پس از آن به پدر سپرده شد.

 

۲۲ خرداد ۱۳۸۵

تجمعی برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز، از جمله قوانین نابرابر خانواده در تهران با خشونت سرکوب شد و ۷۰ نفر بازداشت شدند.

 

۵ شهریور ۱۳۸۵

کمپین یک میلیون امضاء برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز آغاز به کار کرد. تغییر قوانین طلاق، حضانت و سرپرستی کودکان، سن ازدواج، ارث و منع چندهمسری از جمله خواسته‌های این کمپین بود.

 

 ۱۳۸۶

فعالان زن، از گروه‌های مختلف سیاسی، در ائتلافی فراگیر به «لایحه حمایت خانواده» که دولت به مجلس فرستاده بود اعتراض کردند. معترضین خواهان حذف موادی بودند که چندهمسری و ازدواج موقت را آسان‌تر از قبل می‌کرد.

 

شهریور ۱۳۸۷

در پی اعتراض‌های زنان، لایحه‌ی حمایت خانواده از دستور کار مجلس خارج شد.

 

اسفند ۱۳۹۱

لایحه‌ی حمایت از خانواده بار دیگر به مجلس برگشت و با حذف و اصلاح مواد مربوط به چندهمسری و ازدواج موقت، به تصویب رسید. این قانون جدید هنوز فرسنگ‌ها تا برابری حقوق زن و مرد فاصله دارد.