اسلام سیاسی

اسلام‌گرایی که نوعی دولت‌سازی مدرن بر اساس شریعت و عقاید اسلامی است، یکی از پاسخ‌های ممکن به شرایط جدیدی بود که مسلمانان با آن در قرن نوزدهم و بیستم مواجه شدند. مدرنیته و استعمار را نمی‌توان علّت ظهور اسلام سیاسی دانست اما بی‌شک عصر جدید بافتاری بود که اسلام سیاسی درون آن رشد کرد. بدون مدرنیته اسلام سیاسی به مفهومی که از قرن نوزدهم به تدریج به وجود آمد، ممکن نبود. بنابراین، بسیار مهم است بدانیم که اسلام سیاسی از نسبت سنتی اسلام و امر سیاسی عبور می‌کند و مجدداً این نسبت را از نو تعریف می‌کند. اسلام‌گرایان با ادعای اصلاح‌طلبی وارد عرصه شدند، از سید جمال‌الدین اسدآبادی تا سید ابوالاعلی مودودی و سید قطب و همچنین علی شریعتی و روح الله خمینی. با همه تفاوت‌هایی که میان آنها وجود دارد اما وجه اشتراک همه‌ی آنها این است: بازسازی سیاسی اسلام و آماده‌سازی آن برای به دست گرفتن حکومت.

ریشه‌های فکری طالبان و القاعده

فاطمه مسجدی و بابک مینا در گفتگو با احمد الرمح

طالبان و القاعده را با ستم‌گری و ترور به نام شریعت اسلام می‌شناسیم. اما چندان چیزی درباره‌ی ریشه‌های فکری و اعتقادی این دو گروه نمی‌دانیم. در این مصاحبه احمد الرمح، نویسندهی سوری، می‌کوشد تا خاستگاه‌های فکری طالبان و القاعده را برای مخاطب روشن کند.

نقش اقتصادی و اجتماعی جمهوری اسلامی در سوریه

فاطمه مسجدی و بابک مینا در گفتگو با ژوزف داهر

تبادل تجاری بین دو کشور تا قبل از وقوع اعتراضات سال ۲۰۱۱ نسبتاً ضعیف و به طور عمده تحقق‌‌نیافته بود، تخمین زده می‌شود که سطح این روابط در سال ۲۰۱۰ حدود ۳۰۰ میلیون دلار بود.

شریعتی در ترکیه

فاطمه مسجدی، بابک مینا

علی شریعتی یکی از تأثیرگذارترین اندیشمندان ایرانی در خارج از مرزهای ایران است. هر چند در دهه‌های اخیر محبوبیت اندیشهی وی در ایران رو به افول بوده است، در ترکیه همچنان در کانون توجه اسلام‌گرایان قرار دارد. در گفت‌وگو با خلیل ابراهیم ینیگون، استاد دانشگاه استنفورد در آمریکا، علل محبوبیت شریعتی در ترکیه را می‌کاویم.

مودودی و نوزایی اسلام سیاسی

فاطمه مسجدی و بابک مینا در گفتگو با عمر فاروق

سید ابوالاعلی مودودی یکی از نخستین ایدئولوژی‌پردازان اسلام سیاسی بود که تأثیری گسترده بر مبلغان اسلام‌گرای بعد از خود گذاشت. در مصاحبه با عمر فاروق، روزنامهنگار شناخته شدهی پاکستانی، که بر روی گروه‌های اسلام‌گرا کار می‌کند، نگاهی می‌کنیم به جنبه‌هایی از حیات سیاسی و فکری مودودی.

ظهور اسلام سیاسی و پیامدهای آن

بابک مینا

اگرچه دین اسلام همیشه با امر سیاسی نسبتی داشته است اما بی‌شک خطا نیست اگر بگوییم این نسبت در قرن نوزدهم و بیستم دچار تحولی اساسی شد. در جهان سنی‌مذهب شکل سیاسیِ مسلط خلافت بود، و در جهان تشیع در دوران غیبت کبریٰ سلطنتِ تابعِ شریعت حاکم بود. هر چند شیعه‌ی اولیه چندان سیاسی نبود و بیشتر گرایشی اَخباری داشت اما به تدریج تشیع دوازده‌امامی نیز صاحب نظریه‌ای سیاسی شد.