اما سکولاریسم چیست؟ آیا صرفاً مفهومی سلبی و به‌معنای جدایی نهاد دین از نهاد دولت است؟ تفاوت مفهومِ سکولاریسم با لائیسیته چیست؟ نسبت نظام‌های قانونی ایران، از قانون اساسی مشروطه گرفته تا قانون اساسی جمهوری اسلامی، با سکولاریسم چگونه است؟
در مقدمه‌ی قانون اساسی ترکیه تصریح شده است: «به عنوان یک اصل سکولار، احساسات مقدس مذهبی را نمی‌توان با امور دولت و سیاست در هم آمیخت.» اما مبانی این سکولاریسم چیست؟ آیا واقعاً سکولاریسم موجود در قانون اساسی ترکیه در اجرا هم سکولار است؟ آیا «احساسات مقدس دینی» با امور دولتی و سیاست آمیخته نیست؟ و در نهایت آیا ترکیه واقعاً کشوری سکولار است؟
گفتگوی عمومی فرانسویان درباره‌ی اسلام اخیراً موجی از مناقشات را در سطح بین‌المللی به راه انداخته است. اغلب فرانسویان نمی‌دانند تاریخ ارتباط آنها با اسلام چقدر طولانی است و اغلب آن را به چند دهه‌ی اخیر محدود می‌دانند که طی آن اسلام در فرانسه به دین دوم تبدیل شد و از پروتستانتیسم و دین یهود پیشی گرفت.
در گفت‌وگو با دکتر سعید پیوندی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه لورن در فرانسه، از نقش رواداری دینی و دین‌ستیزی در اروپا و علل مقاومت جوامع اسلامی در برابر سکولاریسم پرسیده‌ایم.
در سپهر سیاسی دوران معاصر، دولت‌ها برای کنترل فضای اجتماعی از مفهوم نظم عمومی سود می‌جویند. در فرانسه، و در مواجهه با پررنگ شدن هویت اسلامی در جامعه، نظم عمومی به ارزش اجتماعی لائیکی تبدیل شده که رابطه‌ی آن با آزادی‌های دینی مبهم است.