‌‌ایروانی، بنیان‌گذار کفش ملی ‌‌ایران

پرویز نیکنام

ایروانی از سال 1335 تا 1357 در تأسیس 53 شرکت صنعتی تجاری و بیش از 25 شرکت صنعتی در زمینهی تولید انواع کفش با شرکای داخلی و خارجی مشارکت داشت. اولین شرکت «باتا» بود که در تیر 1330 فعالیتش را شروع کرد و آخرین آن «چرم خسروی نو» بود که در سال 1356 برای دباغی و چرمسازی به ثبت رسید. از برخی کفش‌های تولیدی کفش ملی مثل کفش کیکرز چنان استقبالی شد که سال‌‌ها بعد از انقلاب به صورت سهمیه‌‌ای فروخته ‌می‌شد.

پادکست خانه، قسمت سوم: شیوه‌ی جابجایی

فهیمه خصر حیدری

فهیمه خضر حیدری در مجموعه پادکستِ «خانه» می‌کوشد تا توجه ما را به میزان رد پای کربنی که پشت سر خود به جا می‌گذاریم جلب کند. هر یک از ما، با لباسی که می‌پوشیم، با غذایی که می‌خوریم، با چیزهایی که می‌خریم و با شیوه‌ و سبک زندگی‌مان در این جهان می‌توانیم به خودمان، دیگران و محیط زیست آسیب بزنیم یا برعکس از خودمان، دیگران و محیط زیست مراقبت کنیم. آنچه مهم است و تفاوت ایجاد می‌کند شیوه‌ی ماست.

«آلمان می‌خواهد به شما بگوید کم‌ارزش‌ترید»؛ نگاهی به زندگی و آخرین اثر شیدا بازیار، نامزد جایزه‌ی کتاب سال آلمان

امید رضایی

سه رفیق نوشتهی شیدا بازیار که در فوریهی ۲۰۲۱ وارد بازار کتاب شد، در فهرست نامزدهای «کتاب سال آلمان» قرار گرفته است. این دومین رمان شیدا بازیار است، نویسنده‌ی ایرانی-آلمانی که در سال ۱۹۸۸ در شهر هرمس‌کایل (Hermeskeil) در جنوب غربی آلمان به دنیا آمد، از پدر و مادری که در دهه‌ی ۱۳۶۰ به علت باورها و فعالیت سیاسی‌شان تحت تعقیب حکومت ایران قرار گرفتند و به آلمان گریختند.

تله‌ی اعتیاد

جودیت گریزل

از هر چهار آمریکاییای که پیش از ۱۸سالگی ماده‌ی مخدر مصرف می‌کنند یک نفر دچار اعتیاد می‌شود، در مقایسه با فقط یکی از هر ۲۵ نفری که در ۲۱سالگی یا پس از آن مصرف موادمخدر را شروع می‌کنند. علتْ این است که مغزِ در حال رشد در واقع مثل اسفنج است؛ مخصوصاً در جذب تجربه‌ها ماهر است و همچنین در تبدیل این تجربه‌ها به الگوهای بلندمدت تخصص دارد. مصرف زودهنگام موادمخدر مغز را طوری تغییر می‌دهد که عادات و وسواس‌های مربوط به اعتیاد به موادمخدر را ایجاد کند.

دل ماندن، پای رفتن (به‌خاطر آینده)

سما روح‌بخشان

دلیلت چیست اگر قرار باشد از اینجا بروی؟ دلیلت چه خواهد بود اگر قرار باشد لباس‌ها و مدارک و آلبوم و خاطرات را برداری و توی چمدان بچینی و تماس بگیری و با همه‌ی آنهایی که عزیزند و دوریشان رنجت می‌دهد خداحافظی کنی و اشک بریزی و بروی و دور شوی؟ دلیلت برای نماندن، برای مهاجرت چیست؟

دزموند توتو: سخت‌ترین جمله برای ما این است که بگوییم «عذر می‌خواهم»

دزموند توتو

در دوران کودکی بسیاری از شب‌ها با درماندگی شاهد دشنام شنیدن و کتک خوردن مادرم از پدرم بودم. هنوز می‌توانم بوی الکل را به یاد بیاورم، ترس را در چشمان مادرم ببینم و نومیدیِ لاعلاجی را حس کنم که زمانی بر ما چیره می‌شود که نمی‌فهمیم چرا عزیزانمان به یکدیگر آسیب می‌رسانند. امیدوارم که هیچ‌کس، به‌ویژه یک کودک، چنین تجربه‌ای را از سر نگذرانَد.

چندفرهنگ‌گرایی در ترکیه؛ رابطه‌ی دولت و کردها

میثم بادامچی

در کتاب چندفرهنگ‌گرایی در ترکیه؛ کردها و دولت، دوروکان ایمری کوزو، استادیار «مرکز اعتماد، صلح و روابط اجتماعی» در دانشگاه کاونتری در بریتانیا، استدلال می‌کند که نظریه‌های جریان غالب در چندفرهنگ‌گرایی قادر به توضیح کاملِ وضعیت کردها در ترکیه نیستند. او می‌کوشد نظریه‌ای جایگزین و بینابینی برای توضیح وضعیت غیرترک‌ها در ترکیه ارائه دهد.

یک کتاب :«۱۰ درس برای دنیای پس از بیماری عالم‌گیر‎‎»

عرفان ثابتی - سپهر عاطفی

از بحران کرونا چه درس‌هایی می‌توان درباره‌ی سیاست، اقتصاد و جامعه آموخت؟ چرا بعضی کشورها در مقابله با این بحران موفق‌تر بودند؟ نسبت کرونا با نابرابری‌های اجتماعی در سراسر دنیا چیست؟ آیا باید از سرعت دیجیتالی‌شدن دنیا پس از کرونا ترسید؟ و آیا می‌توان این بحران را به فرصتی برای تغییر بدل کرد؟

نظریه‌های توطئه‌ چگونه از سد عقلانیت مردم عبور می‌کنند؟

یان-ویلم ون پرویخن

چگونه می‌توان جذابیت چنین نظریه‌های توطئه‌ی بی‌پایه‌واساسی را توضیح داد؟ توضیحات کلاسیک روان‌شناسی بر احساسات منفی تمرکز می‌کنند: وقتی افراد اضطراب دارند، یا قادر به کنترل وضعیت نیستند یا نامطمئن‌اند، بیشتر مستعد پذیرش روایت‌های توطئه‌آمیزند. به همین ترتیب،  در هنگام بحران اجتماعی، توطئه‌باوری جذابیت پیدا می‌کند و میان گروه‌هایی که ظلم ساختاری را تجربه کرده‌اند، رایج‌تر است. اما تحقیقات نشان می‌دهد که عامل تقویت نظریه‌های توطئه احساسات منفی نیستند.

پارک‌ها، تبعیدگاه ورزش‌های همگانی

افرا آزاد

اگر دَم دمای صبح یا دمِ غروب گذارتان به یکی از بوستان‌ها و پارک‌های پایتخت بیفتد، صدای موسیقی به همراه شمارش گروهیِ زنان و مردان توجهتان را جلب می‌کند. این صدای ورزش همگانی است که در سال‌های اخیر می‌کوشد غبار رخوت و غم را از چهره‌ی شهر پاک کند. تجربه‌ی گروهیِ نسبتاً تازه‌ای که به فضاهای سبزِ شهری کارکردی عام‌المنفعه بخشیده و انگیزه و اقبال عمومی به پویایی و توجه به جسم را دوچندان کرده است.

شوشا گاپی: رقصی میانه‌ی سه اقلیم

منصوره شجاعی

اولین بار عکسش را روی جلد صفحه‌ی گرامافون پشت ویترین «صفحه‌فروشی بتهوون» در خیابان پهلوی دیدم. با موهای سیاه شلاقی که روی پیشانیِ بلندش پخش‌و‌پلا شده بود و برق چشمان سیاهش را جلا می‌داد. خنده‌ای صمیمی و هم آشنا، لب‌های خوش‌فرمش را پس زده بود تا دندان‌های ردیف و سفیدش نمایان شود. شوشا گاپی: خواننده‌ی ترانه‌های محلی.

اذانِ ترکی؛ صدایی در کشاکش دین، ملیت و زبان

مهدی شبانی

اذان صدای اصلی شهرها و روستاهای ترکیه است، صدایی که هر روز ۵ بار از بلندگوهای نصب شده روی منارههای حدود ۹۰ هزار مسجد دولتی، مسلمانان را به اقامه‌ی نماز دعوت می‌کند. در بسیاری از محله‌ها این صدا نه فقط از بلندگوی یک مسجد بلکه به توالی از مساجد دور و نزدیک به گوش می‌رسد. برای برخی، این صدا یادآور جایگاه تاریخی ترکیه در جهان اسلام و برای بعضی دیگر، یادآوری چرخش ترکیه از سکولاریسم به سوی جامعه‌ای اسلامی است.

چرا غرب از فهم علت دل‌مشغولیِ روسیه نسبت به اوکراین عاجز است؟

پیتر پومرانتسف

روسیه بعضی کشورها ــ و در صدر آنها اوکراین ــ را به حمله، اشغال، اِعمال فشار و مهار تهدید می‌کند؛ لحن رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین، و دستگاه پروپاگاندای روسیه درباره‌ی این کشورها به گونه‌ای است که گویی از شدیدترین اختلافات خانوادگی در دنیا حرف می‌زنند.

تاریخ جدید شرق‌شناسی

ریچارد کَلیس

تصور اروپاییان از مردمان، فرهنگ و ادیان خاورمیانه همواره یکسان نبوده است. گاهی این تصورات آمیخته با رمز و راز بوده و گاه ماهیتی استعماری داشته است. آثاری که اخیراً از نحوه‌ی برخورد اروپاییان ابتدای دوران مدرن و خاورمیانه منتشر شده‌اند، تلاش می‌کنند تا از تصویرسازی یک‌بعدی شرق‌شناسانه فراتر روند و پیچیدگی‌های این روابط را نشان دهند. 

نه‌گویی به سرکوب آزادی بیان: فضیلت یا ضرورت؟

فرشته مولوی

فرصت زنده‌زیستن برای بکتاش آبتین کوتاه بود و خبر پادربند به‌کشتن‌دادنِ او برای ما هنوزماندگان جانکاه. جرم آبتینِ شاعر و مستندساز نه شعر یا فیلمش بلکه پایداری‌اش در دل‌سپردگی به اصل و آرمان آزادی اندیشه و بیان بی‌اماواگر بود. جرمش از جنس جرم محمد مختاری شاعر بود. شیوه‌ی کشتنِ او اما آن نبود که با مختاری به‌ کار بستند.

زنی آرایشِ روزگار؛ در حالات شعری طاهره قرةالعین

رضا فرخ‌فال

آنچه در این کتاب درباره‌ی «حالات شعری طاهره قرةالعین» می‌خوانید، چهره‌گشایی ازین شاعر در شعر اوست. آیا شعرهایی که اینجا و آنجا از طاهره نقل شده به‌راستی همه از آنِ خود اوست؟ این شعرها امروز با ما چه می‌گویند؟ طاهره و شعرش در تاریخ ادبیات زنانه‌ی ایران از رابعه تا فروغ فرخزاد چه جایگاهی دارد؟ در این کتاب نویسنده کوشیده از منظری ادبی به پاسخ‌هایی برای این پرسش‌ها نزدیک شود.

پیکان؛ یادگار برادران خیامی و دوره‌ی طلایی اقتصاد ایران

پرویز نیکنام

کارخانهی ایران‌ناسیونال کارش را با تولید روزانه ده دستگاه سواری و هفت دستگاه اتوبوس و کامیون شروع کرد و در پایان سال اول با ۲۵۰ کارگر و کارمند هشت‌هزار دستگاه خودرو تولید کرد. هر دستگاه پیکان به قیمت پانزده‌هزار تومان پیشفروش شد.

فردای (بدون) نفت

مهراد واعظی‌نژاد

نفت که در یک قرن گذشته از ارکان اصلی اقتصاد جهان بوده، به نظر میرسد دارد اهمیت خود را به تدریج از دست می‌دهد. انواع انرژی‌های پاک کمکم جای نفت را می‌گیرند و ذخیره‌های نفتی تازه‌ای که قبلاً امکان استخراج‌ آنها نبود، با پیشرفت‌های فنی وارد بازار شده است. اگر به این ترتیب ارزش نفت کم شود، چه آینده‌ای در انتظار کشورهایی مثل ایران خواهد بود که به درآمد نفت وابسته‌اند؟

فهم جهان طبیعت با هوش‌های انسانی گوناگون

جان گریم، مری اوِلین تاکر

جهان‌بینی عصر ما که از منطق بازار پیروی می‌کند، مبتنی بر راه‌های عقلانی و تحلیلیِ شناخت است و از آنها مشروعیت می‌گیرد تا جایی که اغلب پذیرای راه‌های دیگری برای شناخت نیست. حمایت عمومی از ایدئولوژی‌های مصرف‌گرایانه، هم بر نوعی جهان‌بینی استوار است و هم آن را تقویت می‌کند.

جذبه‌ی دستی که می‌چیند

ایرج قانونی

هنرمند باید چیزی دیده باشد که به او جذبه دست دهد و سرمست شود، و بعد از آن چیزهای دیگر ببیند که کَسش ندیده باشد، ولو آن را در یاد دیده باشد و بر هوی، و در جایی که جای آن نیست بلکه برعکس جای ترکِ دیدنِ آن است. می‌دانیم که محراب جای نماز است، یعنی جای ترک هر یادی است جز یک یاد. اما یادکردها به دست ما نیست خود می‌‌آیند و می‌روند و همه جا را جای خود می‌کنند.

درآمدی بر «صلح جاودان» کانت

کارل یاسپرس

به‌سوی صلح جاودان: طرحی فلسفی، جستار کوتاه، ولی اثرگذارِ ایمانوئل کانت (۱۷۲۴-۱۸۰۴) است. این نوشتار نقش مهمّی در بنیان‌گذاری رشته‌ی روابط بین الملل داشت، و در مطالعات جنگ و صلح جایگاه ویژه‌ای یافت. کانت در این جستار، به پیروی از الگوی صلح‌نامه‌های زمانه‌ی خود، طرح یک معاهده‌ی صلح را می‌ریزد که همیشه بپاید، و مانند آتش‌بس‌های موقت، در میانه‌ی جنگ‌های پایدار، به نظر نیاید.

کلمه‌ای برگزین

سارا وارینگ

بنا بر تخمین دانشگاه براون از سال 2003 تا سال 2019 بین 184382 و 207156 نفر در جنگ در عراق مردند و تخمین زده می‌شود که از سال 2001 به بعد بیش از 71 هزار نفر نیز در افغانستان و پاکستان جان باخته باشند.