جغرافیا علیه تاریخ

مارتین لوتر کینگ روز ۲۸ اوت سال ۱۹۶۳ با سخنرانی‌ معروفش، «رؤیایی دارم»، در مقابل جمعیتی ۲۵۰ هزار نفری توانست به نماینده‌ی حقیقیِ «جنبش حقوق مدنی» تبدیل شود. با پخش شدنِ این سخنرانی از تلویزیونی که میلیون‌ها بیننده داشت، صدایش به شکلی به گوش مردم آمریکا رسید که با گذشت بیش از پنجاه سال همچنان طنین‌ بلندی دارد.

نوزادی که سه هفته از عمرش می‌گذرد در آغوشم است. مادرش که اهل آفریقای سیاه است از سکونتگاه‌های موقت لندن بیرون رانده شده است. از آن‌جا که ثابت شده بود ترسش از آزار و اذیت موجه است، به عنوان پناهنده پذیرفته و به آن‌جا منتقل شده بود. و حالا مادر و نوزاد در گلاسگو ساکن منزل من شده‌اند.

اعتبار بانکی در آمریکا به ندرت چنین ارزان بوده است. بانک مرکزی آمریکا با نرخ بهره‌ای نزدیک به صفر به بانک‌ها پول قرض می‌دهد. این وضعیت ثروتمندان را تشویق می‌کند تا برای ثروت‌مندتر شدن قرض بگیرند. اما همین امر مانعی در برابر افراد کم‌درآمد و نه چندان ثروتمندی است که خیلی دلشان می‌خواهد قرض بگیرند تا بیش از این در فقر فرو نروند.

«کتابخانه‌ی بریتانیا»، در نمایشگاهی با عنوان «تبلیغات سیاسی: قدرت و ترغیب»، آثاری را به معرض دید می‌گذارد که نوع متفاوتی از تبلیغات سیاسی را عرضه می‌کنند. از جمله‌ی این آثار مجموعه‌ای از کارت پستال‌های متعلق به دوران جنگ جهانی دوم است که بر اساس یکی از داستان‌های «شاهنامه» ترسیم شده‌اند.

اولین بار یکی از دوستانم موضوع مهاجرت سازمان‌یافته‌ی شیرازی‌ها به زنگبار در هزار سال پیش را برایم تعریف کرد. دوستم برای انجام یک پروژه‌ی فرهنگی به تانزانیا و جزیره‌ی زنگبار سفر کرده بود، و وقت عبور از کوچه و خیابان‌های زنگبار یک عالم واژه‌ی فارسی و نشانه‌های ایرانی در رفتار و کنش مردم دیده یا شنیده بود.

جنگ در سوریه تاکنون صدها هزار قربانی گرفته و ویرانی‌های هولناکی به بار آورده است. تصاویر این فجایع را گزارشگران و خبرنگاران خارجی به طور گسترده در رسانه‌های سراسر دنیا منتشر کرده‌اند. اما از همه دردناک‌تر و تکان‌دهنده‌تر تصاویری است که خود سوری‌ها ثبت کرده‌اند.

آیا می‌توان از «حق» برخورداری از محیط زیستِ سالم نام برد؟ آیا دسترسی به محیط زیست سالم و امن در زمره‌ی «حقوق بشر» طبقه‌بندی می‌شود؟ اگر چنین است، تأمین و تضمین این حق در گرو تقویت «نهاد دولت» است یا تضعیف آن؟

احساس خشم و عصبانیت از احساسات رایج انسانی است، اما این احساس در عصر ما به شکل شدید و غیرعادی افزایش یافته است. به علاوه، ابراز این احساس از سوی دولت‌ها و کشورها اغلب تبعات خطرناکی دارد و به تضعیف مناسبات دوستانه، تیرگی روابط، و یا حتی جنگ منجر می‌شود.

چینوآ آچه‌به، نویسنده، شاعر، و منتقد نیجریه‌ای، از سرشناس‌ترین رمان‌نویسان آفریقا بود. آچه‌به در رمان‌های خود، با تأمل بر گذشته‌ی استعماری نیجریه و با نگاهی نو به معضلات قوم‌گرایی و دیگر مشکلات این کشور بعد از استقلال، روایت جدید و جذابی از تاریخ و تقدیر نیجریه‌ای‌ها به دست داد.

مهر ۵۸، با باز شدن مدرسه‌ها، چیزی که پدرم نگرانش بود شروع شد. معلم‌ها و کارکنان مدرسه به او بی‌اعتنایی و از او دوری می‌کردند. تا سال پیش، معروف بود که دمِ گرمِ پدرم یاغی‌ترین دانش‌آموزان نوجوان را رام می‌کند و عبوس‌ترین معلم‌ها را مهربان. چون بچه‌ها را دوست داشت، آن‌ها هم دوستش داشتند.

در دنیای ارتباطات فراگیر امروزی، در اینترنت و فضای مجازی، به ندرت یادمان می‌ماند که فضایی برای تفکر و تأمل انفرادی فراهم کنیم. اما اگر قابلیت خلوت‌گزینی، یعنی توانایی خلوت کردن با خود، را از دست بدهیم، توانایی اندیشیدن را هم از دست می‌دهیم. پیش از این که بتوانیم با دیگران هم‌صحبت شویم، باید مصاحبت با خود را بیاموزیم.

پرسش از «مسئله‌ی بنیادین ایران» را این بار با سعید رضوی فقیه طرح کرده‌ایم. او که دکترای فلسفه خود را از دانشگاه تربیت مدرس گرفته، سال‌ها  به عنوان روزنامه‌نگار در نشریات و سایت‌های اینترنتی فعالیت کرده و مدتی نیز به عنوان فعال سیاسی شناخته می‌شد.  رضوی فقیه در پاسخ خود تأکید می‌کند که پیش از بحث درباره‌ی مسئله‌ی ایران، باید درباره‌ی معنی ایرانی بودن گفت‌وگو کرد و توجه داشت که مفهوم ایران و ایرانی بودن در طول قرن‌ها تغییرات زیادی کرده است...

همدلی کردن با دیگران اغلب به عنوان مبنای ضروری برای «عمل اخلاقی» مطرح می‌شود. همدلی متکی به تشخیص «شباهت» ما با بعضی از انسان‌هاست. اما در قبال کسانی که آن‌ها را اساساً با خود «متفاوت» می‌یابیم، در قبال این «دیگران»، چگونه می‌شود به شکل اخلاقی رفتار کرد و با آن‌ها همدلی داشت؟

تقریباً محال است که بتوانیم کسی را پیدا کنیم که «طلاق» به شکل قابل ملاحظه‌ای بر زندگی‌اش اثر نگذاشته باشد. با توجه به اهمیت این موضوع، پایان دادن به ازدواج می‌تواند یکی از اخلاقی‌ترین یا غیراخلاقی‌ترین تصمیم‌هایی باشد که هرکسی می‌گیرد. طلاق گرفتن در چه شرایطی از نظر اخلاقی مجاز می‌شود؟

ستایش انگار فردای خودش را رج بزند، یک چشمش به ته راهرو بود که آمدن زندانبان را ببیند و یک چشمش به روزنه‌ی کوچک رو به حیاط که خورشید بالا نیاید. رسم اوین این است که آفتاب بالا نیامده اعدامی‌ها باید بالای دار باشند...