جغرافیا علیه تاریخ

تأمل درباره‌ی گستردگی کیهان، و کوچکیِ زمانی و مکانیِ ما در آن، اغلب تصوراتی تیره و تار را پیش چشم ما می‌آورد. آیا از این که عالم هستی تا این اندازه بزرگ و ما تا این اندازه کوچک و گذرا هستیم، نمی‌توان نتیجه گرفت که ما انسان‌ها مطلقاً بی‌اهمیت و بی‌ارزش‌ایم؟

«شگفتی» را اغلب احساسی کودکانه می‌دانند که در بزرگسالی از بین می‌رود. اما چنین تصوری نادرست است. شگفتی منشأ مهم‌ترین نهادهای انسانی در طول تاریخ بشر بوده و موجب خلاقیت و تعالی انسان شده است. دین، علم، و هنر، به عنوان سه نهاد اساسی در تاریخ تکامل بشر، محصول احساس شگفتی‌اند.

آیا زمان و واقعیت صرفاً مجموعه‌ای است از لحظات و ادراکاتی گسسته که هرکس به میل خود آن‌ها را به هم پیوند می‌دهد؟ اگر این طور باشد، چطور می‌توانیم تاریخ و گذشته را درک کنیم؟ بورخس، نویسنده‌ی برجسته‌ی آرژانتینی، در داستان‌های خود شیوه‌های تازه‌ای برای نگرش به زمان در اختیار ما می‌گذارد. ‌

فکر می‌کنید مردان نامرئی، سفر در زمان، ماشین‌های پرنده، و سفر به کُرات دیگر حاصل تخیل اروپایی یا غربی‌اند؟ «هزار و یک شب» را، که مجموعه‌ای از قصه‌های عامیانه‌یِ جمع‌آوری شده در طول عصر طلایی اسلام از قرن هشتم تا قرن سیزدهم میلادی است، باز کنید: خواهید دید که پر از این داستان‌هاست، و از این بیشتر!

چشم‌های خالی و بی‌نورش، انگار چشم‌های باز مانده در تنِ مُرده‌ای بودند که خیلی وقت است جان داده و کسی نبوده که ببنددشان. فقط چشم‌هایش نبود، صورت تپل و سرخ و سفیدش، کوچک و زرد شده بود و خودش، سردِ سرد بود. بغلش که کردم، زیر هُرم آفتاب مردادماه تهران، می‌لرزید و وسط هق‌هق‌های بی‌صدایش، فقط اسم گلنار را می‌شنیدم.

روند «جهانی شدن»، که از چند دهه پیش آغاز شده و به سرعت ادامه و گسترش یافته، به اعتقاد اکثر اقتصاددان، منافع متقابل کشورهای سراسر دنیا را تأمین کرده و افزایش داده است. با این حال، این روند در سال‌های اخیر با اعتراضات جدی مواجه شده است. «جهانی شدن» چه پیامدهایی داشته، و دلایل مخالفت‌ها با آن چیست؟

درک وضعیت حال بدون تأمل بر رخدادهای گذشته ممکن نیست. به علاوه، با توجه به رخدادهای گذشته است که می‌توان به آینده اندیشید، هرچند که آینده را نمی‌توان دقیقاً پیش‌بینی کرد. این پیش‌بینی‌ناپذیری نباید ما را از اندیشیدن به آینده و برنامه‌ریزی برای مواجهه با آن بازدارد.

کامو و سارتر کمونیست بودند یا سوسیالیست؟ چرا کامو با با خشونت انقلابی مخالف بود؟ در صورت تعارض آزادی و عدالت کدام یک را باید برگزید؟

در پاسخ به فشارهای مضاعف بر «مادران زندانی»، هشت نهاد مدنی خواهان آن شده‌اند که ۲۶ تیرماه به عنوان «روز مادران زندانی» شناخته شود. کارزار حمایت از مادران زندانی، مرکز حامیان حقوق بشر، کانون مدافعان حقوق بشر، مؤسسه‌ی زنان نوبل، کارزار بین‌المللی حقوق بشر در ایران، موزه‌ی جنبش زنان ایران، مؤسسه‌ی غیرانتفاعی کودکان زندانیان، و کارزار بین‌المللی «نرگس را آزاد کنید» امضاکنندگانِ این فراخوان‌اند.

اشتفان تسوایگ، نویسنده‌ی اتریشی که با قدرت گرفتن نازی‌ها در آلمان روانه‌ی تبعید شد، آینده‌ی ناامیدکننده‌ای پیش چشم داشت. با این حال، در بسیاری از آثار خود (داستان‌ها، رمان‌های کوتاه، و زندگی‌نامه‌ها) از تاریخ سود جست تا به ما یادآوری کند که امید به آینده و زندگیِ بهتر ناممکن نیست.

عرف و عقل سلیم به ما می‌گویند که نبردهایی که به شکست ما منتهی می‌شوند ارزش جنگیدن ندارند. با این حال، فارغ از شکست و پیروزی، و برای پاس‌داری از ارزش‌ها و آرمان‌هایمان، باید با «بدبینی دن کیشوت‌وار» و با «جسارت اخلاقی» به جنگ هیولاهای امروزی برویم، همچنان که دن کیشوت به جنگ آسیاب‌های بادی رفت.

دخترانمان را طوری بار می‌آوریم که بتوانند با کلیشه‌های جنسیتی به مبارزه برخیزند و رؤیاهایشان را دنبال کنند، اما این کار را در مورد پسرانمان انجام نمی‌دهیم. نویسنده این پرسش را که «چگونه می‌توانیم پسرمان را فمینیست بار بیاوریم؟» با گروهی از متخصصان اعصاب، روان‌شناسان، اقتصاددانان‌، متخصصان علوم اجتماعی و دیگر حوزه‌ها مطرح کرده و بر اساس پاسخ‌های آن‌ها گزارش جامعی نوشته که در ادامه می‌خوانید.

تیموتی گارتن اَش، مورخ و محقق انگلیسی، از مدافعان و ترویج‌کنندگان سرشناس «آزادی بیان» در کشورهای مختلف دنیاست. او، علاوه بر انتشار آثاری در این زمینه، برنامه‌ای هم به این منظور و با کمک دانشگاه آکسفورد در فضای اینترنتی به راه انداخته است. نایجل واربرتن، فیلسوف و نویسنده‌ی انگلیسی، در این باره با او گفت‌وگو می‌کند.

هیكل درشت و قد بلند و اخم‌های همیشه درهمش به زن‌های سی و چند ساله می‌خورد اما بقیه می‌گفتند که سنش خیلی کمتر از این‌هاست. اولین باری كه دیدمش، وسط راه‌پله‌های بند ایستاده بود و هوار می‌زد: «برید توی اتاق‌هاتون و صدا از كسی درنیاد.» یك دستش، چوب كلفت و بلندی بود و دست دیگرش موهای بلند و بولند زری خوشگله كه چند دقیقه پیش از آن سرِ بند، كشان‌كشان و كتك‌زنان آورده بودش آنجا...

از ایده‌های اومانیستی اشتفان تسوایگ چه می‌دانیم؟ چرا او در دهه‌ی ۱۹۳۰ از اتریش به آمریکا مهاجرت کرد؟ انتقاد اصلی تسوایگ از خود و روشنفکران معاصرش معطوف به چیست؟ چرا وی خودکشی کرد؟

ما انسان‌ها تقریباً همه به دنبال خوشحالی، خوش‌بینی، و خوش‌بختی هستیم. با این حال، چرا نوشته‌های نویسندگانی را می‌خوانیم که عمیقاً بدبین‌‌اند؟ این آثار چه ربطی به زندگی روزمره و معمولی ما دارند؟ و ما چرا و چگونه با این آثار ارتباط برقرار می‌کنیم و از آن‌ها لذت می‌بریم؟

در دنیایی که بر اساس قواعد و قوانین مشخصی نظم یافته، پیروی از روال‌ها و رویه‌ها می‌تواند موجب موفقیت ما شود. با این حال، در بسیاری از موارد هم با سرپیچی از هنجارها و با بداهه‌پردازی به موفقیت دست پیدا می‌کنیم. بداهه‌پردازی چرا و چگونه می‌تواند به موفقیت ما منجر شود؟

پروردگارا! این متانتِ را به من عطا کن که آن‌چه را که نمی‌توانم تغییر دهم، بپذیرم! و این شجاعت را که آن‌چه را که می‌توانم، تغییر دهم! و این درایت را که بتوانم تفاوت این دو را تشخیص دهم!