مقاله

در روز اول آوریل نخست وزیر سَن مارتِن خطاب به جمعیت 41500 نفریِ این جزیره سخنرانی‌ای ایراد کرد. موارد ابتلا به ویروس کرونا در حال افزایش بود، و سیلوِریا جِیکابز می‌دانست که این جزیره‌ی کوچک، که هر سال میزبانیِ 500 هزار گردشگر را بر عهده دارد، با خطر بزرگی مواجه است: در این جزیره فقط دو تخت مراقبت‌های ویژه وجود داشت.

جیکابز نمی‌خواست قرنطینه‌ی سفت‌وسختی وضع کند اما خواهان رعایت فاصله‌گیریِ جسمانی بود. بنابراین چنین گفت: «فقط جابه‌جا نشوید. اگر در خانه نان محبوبتان را ندارید، بیسکویت شور بخورید. غلات بخورید. جو دوسر بخورید. کنسرو ماهی بخورید.»

نخست وزیر 51 ساله‌ی این جزیره‌ی واقع در دریای کارائیب به اندازه‌ی آنگلا مرکل و جاسیندا آردرن در جهان معروف نیست اما پیام صریحش حاکی از اقدام قاطع و ارتباط مؤثر با مردم بود ــ و نشانه‌ی انجام وظیفه‌ی یکی از دیگر رهبران زن.

از آلمان تا نیوزیلند و از دانمارک تا تایوان، زنان با اعتماد به نفس بحران ویروس کرونا را مدیریت کرده‌اند. البته بسیاری از کشورهایی هم که رهبران مرد دارند ــ ویتنام، جمهوری چک، یونان، استرالیا ــ عملکرد موفقیت‌آمیزی داشته‌اند. اما رهبران زن به ندرت عملکرد بدی داشته‌اند.

آردرن، نخست وزیر 39 ساله‌ی نیوزیلند، در سراسر دوره‌ی قرنطینه پابه‌پای مردم همراه آنها بوده، از خانه پیام‌های ویدیوییِ همدلانه‌ای با این مضمون فرستاده که «در خانه بمانید و جانتان را حفظ کنید»، و هر روز از طریق مصاحبه‌های مطبوعاتیِ مسالمت‌آمیز یا پخش مستقیم ویدیوهای صمیمانه از طریق رسانه‌ی محبوبش، فیسبوک، با مردم ارتباط برقرار کرده است.

پافشاری او بر حفظ جانِ مردم و اولویت دادنش به مهربانی هوادارانِ فراوانی برایش دست و پا کرده است ــ او از نیوزیلندی‌ها خواسته که از همسایگان خود مراقبت، از افراد آسیب‌پذیر مواظبت، و در راه خیر همگانی فداکاری کنند. تأکید او بر مسئولیت مشترک، کشور را متحد کرده است.

تصمیم آردرن مبنی بر «اقدام سریع و قاطع» سبب شد که از 14 مارس افراد تازه‌وارد به نیوزیلند 14 روز قرنطینه شوند؛ دو هفته‌ی بعد، زمانی که تعداد مبتلایان به ویروس کرونا کمتر از 150 نفر بود و هیچ کسی جانش را از دست نداده بود، مقررات سفت‌وسختی برای منع عبور و مرور وضع شد. تا کنون تنها 18 نفر از مبتلایان به این ویروس در نیوزیلند جان باخته‌اند؛ و بیش از 80 درصد از مردم به دولت اعتماد دارند.

رهبران زن سراسر جهان، از چپ: رئیس جمهور تایوان، تسای اینگ-وِن؛ نخست وزیر نیوزیلند، جاسیندا آردرن؛ صدراعظم آلمان، آنگلا مرکل؛ نخست وزیر دانمارک، مته فردریکسِن؛ و سانا مارین، نخست وزیر فنلاند. عکس‌ها: رویترز، گتی، رکس، شاتراستاک.

در آلمان اظهارنظرهای صریح اما به شکل خارق‌العاده‌ای شخصیِ آنگلا مرکل را ستوده‌اند. برای مثال، هشدار او مبنی بر این که 70 درصد از جمعیت کشور به این ویروس مبتلا خواهند شد ــ «بزرگ‌ترین چالش» کشور از زمان جنگ جهانی دوم ــ و ابراز تأسف از این که هر مرگی درگذشت «یک پدر یا پدربزرگ، یک مادر یا مادربزرگ، یک شریک زندگی و...است.»

به لطف انجام آزمایش‌های گسترده از همان ابتدا، وجود تعداد زیادی تخت‌ مراقبت‌های ویژه، و تذکرهای صریح مکررِ صدراعظم مبنی بر این که کووید-19 «جدی است ــ پس باید آن را جدی گرفت»، تا کنون کمتر از 5000 نفر در آلمان جانِ خود را از دست داده‌اند، رقمی بسیار کمتر از اکثر کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا.

اظهارنظر‌های صریح و آرام مرکل، که دارای مدرک دکترای شیمی کوانتومی است، سبب شده تا بیش از 70 درصد از مردم با نحوه‌ی مدیریت بحران توسط صدراعظم چهاردوره‌ایِ کشور موافق باشند ــ ویدیوی بخشی از توضیحات او درباره‌ی مبنای علمیِ راهبرد دولت برای خروج از قرنطینه هزاران بار در فضای مجازی به اشتراک گذاشته شد.

در همین حال، در کشور همسایه، دانمارک، هم نخست وزیر، مِته فِرِدِریکسِن، با همین قاطعیت اقدام کرد و در 13 مارس مرزهای این کشور اسکاندیناویایی را بست، و چند روز بعد همه‌ی کودکستان‌ها، مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها را تعطیل و تجمع بیش از ده نفر را ممنوع کرد.

به نظر می‌رسد که این قاطعیت از وخامت اوضاع در دانمارک جلوگیری کرده است زیرا تا کنون کمتر از 8000 نفر به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و 370 نفر جان باخته‌اند. سخنرانی‌های صریح فردریکسن و دستورهای رک و راست او به مردم تحسین بسیاری را در پی داشته است.

او حتی توانسته شوخ‌طبعی‌اش را هم به نمایش بگذارد و ویدیویی را در فیسبوک به اشتراک گذاشته که در آن سرگرم بشقاب شستن و لب زدن با یکی از ترانه‌های پاپ دانمارکیِ دهه‌ی 1980 اثر گروه «دودو و دودوها» است. این جوان‌ترین نخست وزیرِ تاریخ دانمارک، که میزان محبوبیتش مضاعف شده و به بیش از 80 درصد رسیده، تسهیل مقررات عبور و مرور را شروع کرده است.

رئیس جمهور تایوان، تسای اینگ-‌وِن، هم به سرعت واکنش نشان داد و در اوایل ژانویه ستاد مرکزیِ مبارزه با بیماری‌های همه‌گیر را فعال، محدودیت‌های مسافرتی را وضع و قرنطینه را برقرار کرد. اقدامات گسترده‌ای در حوزه‌ی سلامت عمومی، از جمله ضدعفونی کردن اماکن عمومی و بناهای دولتی، انجام شد.

در مجموع، تایوان در هفته‌های بعدی 124 اقدام برای کنترل و مهار این بیماریِ همه‌گیر انجام داد و در نتیجه نیازی به قرنطینه‌ی کامل نبود. تا کنون تنها شش نفر بر اثر این بیماری در تایوان جان باخته‌اند، و این کشور سرگرم ارسال میلیون‌ها ماسک به آسیب‌دیده‌ترین نقاط در اروپا و آمریکا است. رویکرد قاطع و صمیمیِ تسای حتی مخالفان سیاسی‌اش را هم به تحسین واداشته است.

این هفته نروژ هم، که 7200 مورد ابتلا و 182 مرگ را ثبت کرده، با بازگشایی کودکستان‌ها شروع به تسهیل محدودیت‌ها کرد. نخست وزیر این کشور، اِرنا سولبِرگ، به سی‌ان‌ان گفت که «تصمیم‌گیری‌های مهم پزشکی را به دانشمندان واگذار کرده است»، و افزود که وضع سریع مقررات منع عبور و مرور و انجام آزمایش‌های جامع نقش بسیار مهمی در موفقیت این کشور داشته است.

سولبرگ، با سرمشق گرفتن از فردریکسن، در اقدامی غیرمنتظره مستقیماً با کودکان کشور حرف زد و در دو مصاحبه‌ی مطبوعاتی ــ که ورود روزنامه‌نگاران بزرگسال به آنها ممنوع بود ــ به بچه‌ها گفت که «اشکالی ندارد که کمی بترسیم» و افزود که خودش هم دلش برای بغل کردن دوستانش تنگ شده است.

از چپ: مدیر مراکز کنترل بیماری کره‌ی جنوبی، یونگ اون-کیونگ؛ نخست وزیر نروژ، اِرنا سولبِرگ، و نخست‌وزیر ایسلند، کاترین یاکوبسدوتیر. عکس‌ها: اِی‌پی، رویترز، سیگتریگور آری یوهانسون

در همین حال، ایسلند، به نخست وزیریِ کاترین یاکوبسدوتیر، امکان آزمایش رایگان همه‌ی شهروندان، و نه فقط افراد ظاهراً مبتلا، را فراهم کرده است. تا کنون تعداد افراد مبتلا به این بیماری 1800 نفر و شمار جان‌باختگان تنها 10 نفر بوده است. حدود 12 درصد از جمعیت آزمایش داده‌اند و سامانه‌ی ردیابیِ جامع مانع از تعطیلیِ مدارس شده است.

نخست وزیر فنلاند، سانا مارین ــ که پارسال به جوان‌ترین رئیس دولت در دنیا تبدیل شد ــ در اقدامی قاطع مقررات سفت‌وسخت منع عبور و مرور ــ از جمله ممنوعیت سفرهای غیرضروری به داخل و خارج از منطقه‌ی هلسینکی ــ را وضع کرد. در نتیجه، تعداد مبتلایان به این بیماری تنها 4000 نفر و شمار جان‌باختگان فقط 140 نفر بوده است ــ رقم سرانه‌ای 10 برابر کمتر از سوئد که در همسایگی این کشور قرار دارد.

همه‌ی زنانی که موفقیت چشمگیری در بحران کرونا داشته‌اند رهبر کشور نیستند. یونگ اون- کیونگ، مدیر خونسرد مرکز کنترل بیماری کره‌ی جنوبی، به یک قهرمان ملی تبدیل شده است. او بر راهبرد «آزمایش، ردیابی، مهار»ی نظارت کرد که این کشور را به الگوی دنیا برای مقابله با ویروس کرونا تبدیل کرده است. اکنون میزان موارد روزانه‌ی ابتلا به این بیماری تک‌رقمی است و تا کنون کمتر از 250 نفر جان خود را از دست داده‌اند.

یونگ، که پیشتر در مناطق روستایی پزشک بوده و به «بهترین شکارچی ویروس در دنیا» شهرت یافته، هر روز مصاحبه‌های مطبوعاتیِ جدی برگزار کرده، و از جمله نشان داده که سرفه کردن مطلوب چگونه است. این امر تعریف و تمجید از یونگ را در پی داشته اما فعالیت بی‌وقفه‌ی او مردم را نگران سلامتی‌اش کرده است ــ او فقط مدتی کوتاه برای غذا خوردن ستاد فرماندهیِ عملیات اضطراری را ترک می‌کند.

فارغ از هر گونه نتیجه‌گیری از عملکرد این رهبران در زمان شیوع ویروس کرونا، کارشناسان هشدار می‌دهند که هر چند زنان در میان کشورهایی که این بحران را به خوبی مدیریت کرده‌اند «سهم نامتناسب و حتی چشمگیری» دارند اما تقسیم کردن رهبران زن و مرد دنیا به دو گروه همگون ضرورتاً مفید نیست.

ممکن است پای عوامل دیگری هم در میان باشد که وضعیت را پیچیده کند. برای مثال، به نظر کَتلین گِرسان، استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه نیویورک، احتمال انتخاب رهبران زن در «فرهنگ سیاسی‌ای که در آن حمایت و اعتماد نسبی به دولت وجود دارد، بیشتر است ــ و از این نظر تفاوت‌های چشمگیری میان زنان و مردان وجود ندارد. بنابراین، ]در چنین فرهنگی رهبران[ پیشاپیش مزیتی دارند.»

افزون بر این، گرسان به وبسایت «هیل» می‌گوید که ممکن است دست برداشتن از «طرز رفتار رایج» برای رهبران مرد سخت‌تر باشد. به نظر او، چون بهترین رهبران هم قوی و قاطع‌اند و هم می‌توانند ابراز احساسات کنند، شاید زنان بتوانند «پیشگام شوند و نشان دهند که این صفات، متضاد و ناسازگار نیستند بلکه مکمل یکدیگرند ــ و برای رهبریِ خوب ضروری‌اند.»

برگردان: عرفان ثابتی

جون هنلی خبرنگار «گاردین» در حوزه‌ی اروپا است. النور اینج روی خبرنگار «گاردین» در حوزه‌ی امور نیوزیلند است. آن‌چه خواندید برگردان این نوشته‌ی آنها با عنوان اصلیِ زیر است:

Jon Henley & Eleanor Ainge Roy, ‘Are female leaders more successful at managing the coronavirus crisis?’, The Guardian, 25 April 2020.