خاک و خون
*این مقاله به مناسبت روز جهانی یادبود قربانیان برده‌داری (25 مارچ) منتشر شده است.
خاک و خون: برده‌داری مدرن، بوم‌کُشی و راز نجات جهان، نویسنده: کِوین بِیلز، انتشارات اِشپیگِل اَند گراو، 2016.
کوین بِیلز در خاک و خون می‌گوید که پایان دادن به "برده‌داری مدرن" می‌تواند وضعیت محیطزیست را به طرز چشمگیری بهبود بخشد. به عقیده‌ی او، "اگر برده‌داری را کشوری بپنداریم، این کشور از نظر میزان انتشار گاز دی‌اکسیدکربن در دنیا در رتبه‌ی سوم قرار خواهد گرفت".
داستان‌های رایج درباره‌ی برده‌داری از الغای آن سخن می‌گویند. اما بر اساس نمایه‌ی جهانی برده‌داری، یعنی همان پرو‌ژه‌ی تحقیقاتی‌ای که بِیلز مدیریتش را بر عهده دارد و در این کتاب به آن استناد می‌کند، حدود 35 میلیون نفر به نوعی بَرده‌اند. هر چند آنها مایملکِ "اربابان" به شمار نمی‌روند اما این قربانیان نمی‌توانند کارِ خود را رها کنند و در معرض استثمار و بدرفتاریِ شدید قرار دارند.
بِیلز، از بنیانگذاران گروه "بردگان را آزاد کنید" و نویسنده‌ی هفت کتاب درباره‌ی برده‌داری، برده‌داری مدرن را از دو سو با بوم‌کُشی مرتبط می‌داند. اغلب، نابودی محیطزیست، مردم را از راه‌های سنتی امرارِ معاش محروم می‌سازد و آنها را در معرض استثمار قرار می‌دهد. افزون بر این، بعضی از مُخَرِب‌ترین صنایعِ دنیا از بیگاری بهره می‌برند: درخت‌بُری غیرقانونی در نواحی استوایی، معدن‌کاریِ بی‌رویّه برای استخراج طلا و دیگر مواد معدنی، ماهیگیری بی‌محابا که پوشش‌های گیاهی ساحلیِ ارزشمند را از بین می‌برد، و آجرسازی در کوره‌ها که گازهای گُل‌خانه‌ای را آزاد می‌کند. بنابراین، به نظر بِیلز، "دقیقاً همین نقش بردگان در این فاجعه‌ی بوم‌شناختی است که راه‌حل جدیدی را ارائه می‌دهد": بردگان را آزاد کنید و دنیا را نجات دهید.
این راه‌حل بیش از حد ساده است. نمایه‌ی جهانی برده‌داری این موارد را هم دربرمی‌گیرد: کارگران ساختمانی و خدمتکاران خانگی در کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس، یک میلیون اُزبکی که به کارِ شاقِ پنبه‌چینی مشغولند، دخترانی که پیش از رسیدن به سنِ قانونی ازدواج می‌کنند، تن‌فروشانی که قاچاق می‌شوند، رعایایی که در مزارع موریتانی به بیگاری وادار می‌شوند، و کودکان روستایی هائیتیایی که برای تحصیل و کار در خانواده‌های شهرنشین به این خانواده‌ها فرستاده می‌شوند. بِیلز نمی‌داند که استدلالش درباره‌ی چه تعدادی از بردگان مدرن مصداق دارد اما به نظر می‌رسد که شمارِ معدنچیان، درخت‌بُران، و ماهیگیرانی که زیر بارِ قرض یا به زورِ جنگ‌سالاران به بیگاری مشغولند، بسیار کمتر از رقم 35 میلیونی است که بِیلز از بردگان مدرن ارائه می‌دهد.
بِیلز حدس می‌زند که 40 درصد از جنگل‌زدایی جهان ناشی از کارِ بردگان است. سپس نتیجه می‌گیرد که در صورت الغای برده‌داری مدرن، جنگل‌زدایی و دیگر انواع ویرانی زیست‌محیطی پایان خواهد یافت.
اما جایی که کارگران آن قدر آسیب‌پذیرند که می‌توان آنها را به بردگی مدرن واداشت، و جایی که قانون‌مداری چنان ضعیف است که ویرانی شدید محیطزیست، مُجاز به شمار می‌رود، معمولاً کارِ آزاد هم به محیطزیست آسیب می‌رساند. بِیلز می‌داند که بردگی مدرن یکی از نشانه‌های آسیب‌پذیری اجتماعیِ پیچیده، و معلول فقر، خشونت و جابه‌جایی اجباریِ ناشی از تخریب محیطزیست است. این که بگوییم جنبش نوینِ الغای برده‌داری این مشکلات را حل خواهد کرد تنها نوعی موعظه است و نه سیاستی متقاعدکننده.
بِیلز می‌خواهد با گره‌زدن بحران اخلاقی جهانیِ قرن نوزدهم به بحران جهانی اوایل قرن بیست و یکم، درک ما را بهبود بخشد اما در عوض، پند و اندرزِ اخلاقی ساده‌انگارانه‌ای را ارائه می‌دهد. او می‌گوید، "می‌دانیم چگونه باید به گرمایش کره‌ی زمین پایان داد...همگی باید کارهایی نظیر استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف، کنار گذاشتن سوخت‌های فسیلی، بازیابی، و کاهش مصرف گوشت را انجام دهیم...اما مسئله این است که برده‌دارانِ تبهکار به این چیزها اهمیت نمی‌دهند". اگر تغییر آب‌وهوا مسئله‌ای اخلاقی بود، فاجعه‌ای چنین تدریجی نمی‌بود. برده‌داری قدیمی تنها پس از جنگ‌ها، کارزارهای سیاسی عظیم، و صرفِ هزینه‌های گزاف پایان یافت زیرا در تاروپودِ نظام اقتصادی جهان درهم‌تنیده بود، درست همان طور که ویرانی محیطزیست هم جزء جدایی‌ناپذیری از نظام اقتصادی کنونی دنیا است. امروز با نگاه به گذشته به نظر می‌رسد که غلبه بر برده‌داری قدیمی، آسان بود اما در واقع چنین نبود.
بِیلز کتاب را با اشاره به نمایشی علیه برده‌داری در یکی از مدارس ابتدایی در برزیل به پایان می‌برد. کودکان فریاد می‌زنند، "برده‌داری، اصلاً و ابداً!" و بِیلز به ما اطمینان می‌دهد که این کودکان راه‌حل را می‌شناسند. اما واقعیت آن است که باید از پند و اندرزهای اخلاقی نمایش‌های کودکانه فراتر رویم.
آنچه خواندید برگردان و بازنویسی گزیده‌هایی از مقاله‌ی زیر است:
Jedediah Purdy, ‘Blood and Earth’, by Kevin Bales, The New York Times, 15 January 2016. http://www.nytimes.com/2016/01/17/books/review/blood-and-earth-by-kevin-bales.html
جِدِدایا پِردی استاد حقوق در دانشگاه دوک در آمریکا و نویسنده‌ی کتابِ پس از طبیعت است.
