پناهجویان در کمپ‌های یونان

اولین بار که به میتیلینی (Mytilene) سفر کردم تابستان سال ۲۰۱۴ بود. میتیلینی، مرکز جزیره‌ی لزبوس (Lesbos) است که نزدیک‌ترین جزیره‌ی یونان به ساحل ترکیه است. چیزی حدود ۹ میل دریایی‌. و همین سببِ هجوم پناهجویان با قایق‌های کوچک بادی از کرانه‌های ترکیه به سمت لزبوس می‌شود. آن بار برای پیش‌تولید فیلم داستانی‌ام به نام «فردا گذر خواهم کرد» به جزیره‌ی میتیلینی سفر کرده بودم. همه درباره‌ی اردوگاه موریا (Moria) حرف می‌زدند که توسط دولت یونان و اتحادیه‌ی اروپا اداره می‌شد و اکثر پناهجویان را به آنجا می‌بردند، که جهنمی بود. و همین‌طور هم ماند تا آتش گرفت و خاکستر شد. اما از اردوگاه خودگردان پیکپا (PIKPA) هم سخن می‌گفتند. اردوگاه پیکپا حدود ۸ کیلومتر با شهر میتیلینی فاصله داشت و در اردوگاه تابستانی متروکه‌ای بنا شده بود. باید از یک جاده‌ی فرعی از کنار ساحل می‌رفتید تا پیکپا را محصور در جنگلی‌ از درخت‌های کاج می‌یافتید، در آرامشی که با آشفتگی‌ و بی‌‌پناهی پناهجویان در تناقض کامل بود. در تمام سفرهایی که از آن پس به پیکپا کردم، همین حس آرامش بر پیکپا حاکم بود. مأوایی بود هر چند گذرا برای همه‌ی سختی‌هایی‌ که مهاجران در سفر درازشان در جست‌و‌جوی زندگی‌ بهتر متحمل می‌شدند. همچون آبگیری در کویر.

آخرین بار در سپتامبر ۲۰۲۰ آنجا بودم که حاصل آن این سه فیلم کوتاه است. یک ماه بعد در اکتبر ۲۰۲۰، دولت یونان به دلیل نامعلومی‌ تصمیم به بستن اردوگاه پیکپا گرفت و ساکنان آن را به اردوگاه کاراتپه در نزدیکی‌ موریای سابق انتقال داد.

هنوز با خشم و حیرت از خود می‌پرسم که چرا باید پیکپا را می‌بستند؟ و تنها جوابی‌ که به ذهنم می‌‌آید این است که پیکپا مظهر جامعه‌ای کوچک اما خودکفا بود و نمونه‌ای مثبت از امکان هم‌زیستی‌ صلح‌آمیز مردمانی از اقوام مختلف با مذاهب و زبان‌هایی متفاوت. صرف وجود این نمونه برای مقامات یونانی (و اروپایی‌) آزاردهنده بود و بس …