در دو دههی اخیر رسانهها دستکم در آذرماه دربارهی قتل روشنفکران ایرانی به دست حکومت ایران گزارش میدهند، با این حال بخش زیادی از این گزارشها به چندوچون و جزئیات ترورها اختصاص دارد. زنده نگاه داشتن یاد این کشتهشدگان بخشی از روند دادخواهی و مبارزه برای اجرای عدالت است. پادکست «قتلهای زنجیرهای» اما نه در قتل، بلکه در زندگی مقتولان سیاسی ایران کندوکاو میکند و به دنبال پاسخ این پرسشهاست که آنها چه کردند و چه میراثی از خود به جای گذاشتند؟
این یادداشت که برای اولین بار در شمارهی ششم مجلهی گردون در سال ۱۳۶۹ منتشر شده است به مناسبت بیستوچهارمین سالگرد قتل زندهیاد احمد میرعلائی بازنشر میشود. احمد میرعلائی از جمله روشنفکرانی بود که در جریان معروف به قتلهای زنجیرهای به اشکال فجیعی کشته شدند.
محمدجعفر پوینده، نویسنده، مترجم و از اعضای کانون نویسندگان ایران، یکی از قربانیان قتلهای سیاسی پائیز سال ۱۳۷۷ بود. اگرچه قتل او در پروندهی رسمی قتلهای حکومتی ذکر شد و مسئولیتش را بر گردن «کارکنان خودسر» وزارت اطلاعات گذاشتند، اما فرایند دادرسی مورد تأیید خانوادهاش قرار نگرفت و در نهایت از دادگاه کنارهگیری کردند. با سیما صاحبی، همسر زندهیاد پوینده گفتگو کردیم و دربارهی کوششهای فکری و فرهنگی همسرش و مسیر دادخواهی برای قتل او در این سالها پرسیدیم.
بیست و سه سال پیش در اوایل آبانماه جسد احمد میرعلایی در یکی از خیابانهای اصفهان پیدا شد. این نویسنده و روشنفکر سرشناس با ترجمهی آثار نویسندگان بزرگی همچون بورخس، میلان کوندرا، اکتاویو پاز، گراهام گرین و ویلیام گولدینگ برای نخستین بار فارسیزبانان را با آنها آشنا کرد. احمد میرعلایی را یکی از نخستین قربانیان قتلهای معروف به زنجیرهای میدانند.