موج اخیر کتاب‌ها و مقالاتی که درباره‌ی بحران سرمایه‌داری نوشته شده‌اند، مرگ سرمایه‌داری یا گذار از آن را پیش‌بینی می‌کنند. برای کسانی که دهه‌ی ۱۹۹۰ میلادی را به یاد می‌آورند، شباهت عجیبی میان این پیش‌بینی و نوشته‌های آن دوره وجود دارد. نوشته‌هایی که ادعا می‌کردند «پایان تاریخ» هگلی فرا رسیده است. اکنون نادرستیِ این نظریه اثبات شده است. به باور من، نظریه‌ی پیش‌گفته نیز نادرست است و مشکل را اشتباه تشخیص داده‌اند.

در سال ۱۹۸۹ میخائیل گورباچف از جمهوری دموکراتیک آلمان دیدار کرد و به رهبران این کشور هشدار داد که اگر تغییر نکنند، زیر پای تاریخ له خواهند شد. در آن زمان، من در برلین شرقی دانشجو بودم. تماشاخانه‌ها و کلیساها به تریبون اصلیِ دموکراسی واقعی تبدیل شدند. گروه‌های موسیقی راک سرود تغییر می‌سرودند و دیگر به سانسور حکومتی اهمیت نمی‌دادند.

چه می‌شود اگر شادی به معنای درک فراز و نشیب زندگی باشد، به معنای این باشد که حالت منفی بودن برای زندگی انسانی، و از قضای روزگار، برای شادی ضروری است؟ چه می‌شود اگر رفتارمان را بار دیگر شرطی کنیم: نه برای خواستن بلکه برای خرسند بودن از تمامی احساسات؟