جنبش زنان عراق
مهدی شبانی
در عراق حرکتهای حقطلبی و دادخواهی زنان در چه وضعیتی است و در این سالها چه پیشرفتهایی داشته؟ مهدی شبانی با ایناس سرگول رضا، کنشگر حقوق زنان گفتگو کرده است.
در عراق حرکتهای حقطلبی و دادخواهی زنان در چه وضعیتی است و در این سالها چه پیشرفتهایی داشته؟ مهدی شبانی با ایناس سرگول رضا، کنشگر حقوق زنان گفتگو کرده است.
در سه سال آخر حکومت صدام حسین در عراق، همانوقت که کمر کشور زیر بار تحریمهای سنگین بینالمللی و فشار اقتصادی و بحران سیاسی خم شده بود، چهار کتاب در ژانر ادبیات عامهپسند و پروپاگاندا با اسامی مستعار در عراق منتشر شد. پشت جلد کتابها، در توضیح نویسنده آمده بود که او فردی است «مشهور اما فروتن» که عراق را عاشقانه دوست دارد. کتابها همه ارزش ادبی نازلی داشتند، و پر از کلیشهسازی و مضامین پررنگ ناسیونالیستی بودند. هویت نویسندهی این کتابها مثل رازی سرگشاده بود.
هژمونی آبی چیست؟ نابرابریهای فزایندهی آبی، هم بین کشورها و هم در داخل کشورهای خاورمیانه، چه نقشی در تغییر ساختار قدرت در این منطقه دارد؟ از استفاده از آب به عنوان نوعی سلاح چه میدانیم؟ پیامدهای سیاسیِ مصرف بیرویهی آبهای زیرزمینی چیست؟ معاهدات بینالمللی دربارهی تسهیم آب و سدسازی چگونه میتواند از منازعات سیاسی بکاهد؟
عراق در چند دههی گذشته دگرگونیهای بزرگی، از جمله جنگ با ایران و کویت، تحریمهای اقتصادی، سقوط حکومت صدام حسین در پی حملهی آمریکا، و قدرت گرفتن اسلامگرایان، را از سر گذرانده که هر یک به نوعی عرصهی زندگی فردی و اجتماعی را بر زنان عراقی تنگتر کرده است. نادیا محمود، فمینیست عراقی، که از اعضای هستهی مرکزیِ حزب کارگر عراق است، فراز و فرودهای وضعیت زنان عراقی را در گفتگو با فاطمه مسجدی و بابک مینا شرح داده است که در ادامه خلاصهای از آن را میخوانید.
تاریخ کُردها پر از تجربههای تلخ مرگ دستهجمعی در جنگهاست، هم تجربهی زیستهی قتلعام و هم تجربهی سکوتی که قدرتهای حاکم بر آنها تحمیل کردهاند تا سرکوب آنها را دیگرگونه بازنمایی کنند. و از این رو گاه تجربهی دردناک کردها در سایهی سکوت هرگز از ورای مرزهای جغرافیای فاجعه دورتر نرفته است.
در ماه مه سال ۱۹۸۷، اصابت ظاهراً تصادفی موشک عراقی اگزوست به ناوچهی موشکانداز یواساس استارک آمریکایی ۳۷ کشته بر جای گذاشت. از قضا این حملهی یک موشک عراقی بود که به فشار بر واشنگتن برای وارد کردن نیروهای دریایی خود به خلیج فارس کمک کرد تا در مقابل حملات ایران از کشتیرانی محافظت کند.
در نوامبر ۱۹۰۶، ویلفرید مالِسون، افسر ادارهی اطلاعات ارتش بریتانیا، برای جمعآوری اطلاعات از سیملا در هند رهسپار خلیج فارس و منطقهای شد که مقامهای بریتانیایی «عربستان تُرکی» میخواندند (جنوب عراق کنونی، که در آن زمان بخشی از امپراتوری عثمانی بود.) در آن وقت بریتانیا قدرت امپریالیستی حاکم بر خلیج فارس بود و میخواست بفهمد در مناطق شمالی خلیج فارس که تحت سلطهی عثمانیها بود، چه خبر است. گزارش مالسون دربارهی این سفرتصویر جذابی از این منطقه در آن زمان ارائه میدهد.
محمد الدراجی، کارگردان عراقی، با دو فیلم رؤیاها (2006) و پسر بابِل (2010) به شهرتی جهانی دست یافت. جدیدترین اثر او، سفر (2017)، که به موضوع بحثانگیز تروریسم میپردازد، نخستین فیلم عراقی است که پس از 27 سال در سینماهای این کشور نمایش داده شده است. این فیلم نمایندهی عراق در بخش بهترین فیلم غیرانگلیسیزبانِ نود و یکمین دورهی جوایز اسکار است. آنچه در ادامه میخوانید نقدی بر این فیلم و گفتگو با کارگردان آن است.