پس از گذشت یک قرن، مجادله‌ی عارف و وزیری چهره‌های گوناگونی به خود گرفته و صف‌بندی‌های متنوعی ایجاد کرده است. با این همه، تصور نوعی میراث موسیقاییِ هزارساله‌ی ایرانی از پس همه‌ی این مجادلات کمابیش دست‌نخورده مانده است. هنوز به رساله‌های نویسندگان پیشامدرنی همچون فارابی و عبدالقادر مراغی درباره‌ی موسیقی دوازده‌مقامی اشاره می‌شود، و این اسامی در کنار نام موسیقی‌دانان برجسته‌ی سنت ردیفی-دستگاهی همچون میرزا عبدالله و آقاحسین‌قلی، شالوده‌ی اصلی روایتی قومی-زبانی از تاریخ موسیقی ایران است.
شاید با نام فارابی، متفکر بغدادی قرن دهم میلادی آشنا نباشید، اما احتمالاً با آثار او یا دست کم با نتایج آنها آشنایید. فارابی بنا به گفته‌ها مردی بود با گرایش‌های محکمِ صوفیانه، و سادگی تغییرناپذیری در زندگی خود داشت. اما فارابی در فلسفه‌ی سیاسی خود گستره‌ی وسیعی از ایده‌های یونانی را وام گرفت، علی‌الخصوص از افلاطون و ارسطو، و آنها را در محیط خود وفق و تعمیم داد تا بتواند به تغییرات مستمر زمان خود واکنش نشان دهد.