گروه‌های چپ‌گرای لبنانی چه نگرشی نسبت به بحران‌های بزرگ کشور و اسلام‌گرایان دارند؟ درباره‌ی تجربیات چپ‌های لبنان با ژیلبر اشقر، استاد روابط بین‌الملل در دانشکده‌ی مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن، گفتگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

من در حالی مشغول نوشتن این سطورم که خانه‌ی کودکی‌ام ویران شده است و اعضای خانواده‌ام، که به فقر و فلاکت مبتلا شده‌اند، در جستجوی کمک از بیمارستانی به بیمارستانی دیگر در رفت و آمدند. به جای تحلیل سیاسی و تکرار اطلاعاتی که خود من اغلب به سبب بدیهی بودن و ساده‌سازی شدن به منظور مصرف توده‌ای از آنها اجتناب کرده‌ام، مایل‌ام به بررسی فقدانی دراز‌مدت‌تر، فقدان چیزی عمیق‌تر و مهم‌تر و چیزی که قابلیت بقا و تداوم دارد بپردازم.

نهاد حداد، که به فیروز شهرت دارد، بعد از ۱۵ سال، اولین کنسرت خود را در کشورش برگزار کرد. حضورش بر موسیقی‌اش سبقت گرفت. این کنسرت با مفاهیم وحدت و آشتیِ ملی در هم تنیده بود. او که از لحاظ راهبردی کنسرت خود را در بیروت، نقطه‌ی تلاقی شرق و غرب و در میدان شهدای این شهر برگزار کرد، حسی از خوش‌بینی و امیدواری را در پیکر کشور لبنان دمید.

دولت و کشور بیمار است، اقتصاد بیمار است، و بانک‌ها کلاه‌شان پس معرکه است. بله نظام ممکن است فروبپاشد. من تمام مدت مضطرب و نگران‌ام. حالا مثل گذشته از بمباران نگران نیستم بلکه نگران آن چیزی هستم که پس از این آشوب‌ها روی خواهد داد. این دفعه، نمی‌دانم آینده چه خواهد شد. هیچ‌کس نمی‌داند. اما مطمئناً لبنانی که می‌شناسید دیگر وجود نخواهد داشت.

تبادل تجاری بین دو کشور تا قبل از وقوع اعتراضات سال ۲۰۱۱ نسبتاً ضعیف و به طور عمده تحقق‌‌نیافته بود، تخمین زده می‌شود که سطح این روابط در سال ۲۰۱۰ حدود ۳۰۰ میلیون دلار بود.

ولید مؤانس در نخستین فیلم بلند خود، با الهام از خاطرات دوران کودکی‌اش می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد که «چه بر سرمان آمد؟». «۱۹۸۲»، که نماینده‌ی رسمی لبنان در بخش بهترین فیلم بلند خارجی جوایز اسکار سال ۲۰۲۰ بود، در ماه‌های اخیر در جشنواره‌های گوناگونی نظیر رم و پالم اسپرینگز به نمایش درآمده و موفق به کسب جوایزی در جشنواره‌های تورنتو و الجونه شده است.

در میانه‌ی نوامبر، هنگامی که از آغاز اعتراض‌ها به حکومت رشوه‌خوار، ناکارآمد، و ورشکسته‌ی لبنان سه هفته می‌گذشت، میشل عون، رئیس جمهور، اعتراضات را وارد ندانست: اگر معترضان از رهبری سیاسی کشور راضی نیستند باید «مهاجرت» کنند. اما این دقیقاً همان کاری بود که هزاران جوانان لبنانی در دهه‌های گذشته انجام داده بودند.

این نخستین جنبش سیاسی در جهان عرب است که آزادی زنان را، نه به حرف که به عمل، یکی از اهداف اصلی خود قرار داده بود: جنبش آزادی‌بخش ظفار. ماجرای ظُفار معمولاً از دریچه‌ی معادله‌ها و مداخله‌های بین‌المللی در دوران جنگ سرد روایت می‌شود. حالا بعد از ۴۵ سال، تنها فیلم مستندی که از جنبش ظفار و حال و هوای مبارزان و سرودهای انقلابی‌شان به یادگار مانده در سینمایی کوچک در منهتن دوباره روی پرده رفته است: «زمان آزادسازی فرا رسید.»