سرنوشت قالی ایرانی؛ از عرش به فرش

پرویز نیکنام

صادرات فرش دستباف ایران به کمترین میزان در چند دههی گذشته رسیده است. صادرات این محصول سنتی به علت تحریم‌ها و رکود اقتصادی از حدود ۵۰۳ میلیون دلار در سال ۱۳۹۶ به ۷۲ میلیون دلار در سال ۱۳۹۹ رسیده است. گزارش‌های گمرک ایران هم نشان می‌دهد که در هفت ماه اول امسال صادرات این محصول حدود ۳۰ میلیون دلار بوده است.

دادگاه بین‌المللیِ مردمیِ آبان؛ صداهایی که تکثیر و جاودانه شد

شادی امین

این اولین بار است که یک نهاد مردمیِ بین‌المللی پس از مدت کوتاهی از وقوع جنایت در ایران رسیدگی حقوقی به آن را بر عهده می‌گیرد. این سرعت عمل سبب شد تا نه تنها شهادت‌ها و رنج قربانیان این جنایت، تازه و دست‌نخورده به گوش قضات و جهانیان برسد بلکه در فاصله‌ی کوتاهی، داغداران و دادخواهان، روند دادخواهیِ ترمیم‌بخشی را تجربه کنند که در عین قدرتمند کردن آنها و ایجاد همدلی اجتماعی با ایشان، به مبارزه‌ی دادخواهانه‌ی آنان ابعاد تازه‌ای می‌بخشد.

موادمخدر و جنگ؛ آنچه در تاریخ نبردها ناگفته مانده است

مهدی شبانی

رؤسای دولت‌ها و سران نظامی، وطن‌دوستی را دلیل اصلی پیروزی در جنگ‌ها می‌دانند اما واقعیت این است که سربازان برای فراموشیِ آنچه انجام می‌دهند و آنچه بر سرشان می‌آید، اغلب مست و نشئه جنگیده‌اند. یکی از موضوعات مهمی که عمدتاً نادیده مانده، نقش اعتیاد سربازان به موادمخدر در نبردها است.

چگونه پوسترها در آگاهی‌بخشی به جنبش‌های حقوق زنان کمک کردند

بیش از دو قرن است که استفاده از پوستر برای آگاهی‌بخشی، انتقال و انتشار پیام‌ و جلب حمایت و تأثیرگذاری بر افکار عمومی مرسوم شده است. پوسترها که معمولاً در ابعاد وسیع و به صورت ترکیبی از تصویر و کلام چاپ می‌شوند، شکلی غنی از هنرهای تصویری هستند که دغدغه‌های جهانی، سلیقه‌ی عامه و پیشرفت‌های هنری و فناوری را به نمایش می‌گذارند.

«اگر او امسال پیش ما بود...»؛ خاطره‌ی ‌خواهری از اعدام برادرش در سال ۶۷

عالیه معصومی

علی آگاه یکی از زندانیان سیاسی بسیاری بود که در سال ۶۷ ناگهان و بی‌خبر در ایران اعدام شدند. این خاطره از خواهر او عالیه معصومی‌ست، در روزی که خبر اعدام را به خانواده دادند، و خواهرزاده‌اش پرستو آن را خوانده و برای آسو فرستاده است.

فروپاشی نئولیبرالیسم؛ بازار آزاد دیگر کافی نیست

میاتا فانبوله

در کشورهای توسعه‌یافته، نابرابری درآمدی بیش از هرزمانی در نیم‌‌قرن گذشته است، به‌گونه‌ای که ۱۰درصد (دهک بالای) ثروتمند جامعه تقریباً نیمی از کل ثروت را در اختیار دارد و ۴۰درصد پایینی (چهار دهک پایین) تنها مالک ۳درصد از کل ثروت هستند.

اعتیاد

سوءمصرف و اعتیاد به مواد مخدر، یکی از بحران‌های جدی ایران در چند دهه‌ی اخیر است. بحرانی که بخش قابل‌توجهی از نیروی جوان و فعال جامعه با آسیب‌های ناشی از آن دست و پنجه نرم می‌کنند و هزاران تن به بهانه‌ی مقابله با آن اعدام شده‌اند. در این پرونده، اعتیاد به مواد مخدر و تبعات آن را از منظر حقوقی و اجتماعی بررسی کرده‌ایم، به سراغ کسانی رفته‌ایم که اعتیاد یا سوءمصرف مواد مخدر را تجربه کرده‌اند و نگاهی به تجارب کشورهای دیگر در کنترل این مسئله داشته‌ایم.

چطور آفریقا از تاریخ جهان مدرن حذف شد؟

هوارد اف فرنچ

معمولاً اگر داستانی را از جای مناسبی شروع نکنیم، نتیجه‌گیری آن هم درست نخواهد بود. این امر در مورد تاریخ پیدایش جهان مدرن نیز صادق است. روایت‌های سنتی به «عصر اکتشاف» اروپا در قرن پانزدهم، و ایجاد ارتباط دریایی بین غرب و شرق، اولویت می‌دهند. و این رویداد مهم تاریخی را، به کشف سرنوشت‌ساز، هرچند تصادفیِ، آنچه به «دنیای جدید» شهرت یافت، گره می‌زنند.

جنبش دانشجویی، بر باد رفتن امید یا تغییر استراتژی؟

مریم فومنی

جنبش دانشجویی که در دهه‌ی هشتاد یکی از قدرتمندترین گروه‌های اجتماعی – سیاسی در ایران بود، در سال‌های اخیر به شدت سرکوب و محدود شده و توانی برای به راه انداختن موج اعتراضات ندارد. اما آنچه از این جنبش باقی‌مانده با گام گذاشتن در مسیر خواسته‌های صنفی و معیشتی، بیشتر از قبل به مردم عادی و مطالبات آنها نزدیک شده است.

فیلسوف اتفاقی؛ مونتنیِ جستارنویس

مهدی خلجی

میشل دو مونتنی، جستارنویس و فیلسوفِ عصر رنسانس است. شیوه‌ی نویسندگی و نگاه وی به فلسفه را به‌سختی می‌توان از هم تفکیک کرد: او فلسفه‌ی خود را «در جریان عمل» و «به دور از خیال‌پردازی» می‌دانست، و در جستارهایش نیز بیش از آنکه به‌دنبال ارائه‌ی احکام عمومی، سخنان انتزاعی و نظریه‌پردازی در سطح کلان باشد، تعمداً به بازتابِ تجارب شخصیِ خویش، اما با استفاده از نقل‌قول‌ها و گزین‌گویه‌های قدیمی، می‌پرداخت.

رولان بارت و ارزشِ حریم خصوصی

بلیک اسمیت

ریشه‌ها و علل بی‌طرفی چیست؟ عوامل تعیین‌کننده‌ی زمانی و مکانی در این موضع‌گیری چه نقشی دارند؟ آیا بی‌طرفی همیشه یک موضع طبیعی است یا در مواردی جنبه‌ی ریاکارانه دارد؟ چگونه می‌توان این واکنش را در طیف گسترده‌ای از رفتارهای فردی تا عرصه‌های کلان سیاسی تبیین کرد؟

ماجرای حباب‌ها در بازارهای مالی

ربکا ال. اسپنگ

اطلاعات اندک تاریخی چیز خطرناکی است. اگر شما چیزکی در مورد گذشته بدانید، دائماً آن را با زمان حال قیاس می‌کنید. آیا سال ۲۰۲۰ مانند سال ۱۷۲۰ بود؟ نه، بیشتر شبیه سال ۱۹۳۳ بود! شاید هم سال ۱۹۶۸؟ در تاریخ مالی و اقتصادی ــ حوزه‌هایی مبتنی بر الگوسازی، به منظور برنامه‌ریزی برای آینده بر اساس نتایج گذشته ــ وسوسه‌ى زیادی برای مقایسه کردن ادوار زمانیِ گوناگون با یکدیگر وجود دارد. اما نتایج این مقایسه‌ها بسیار متغیر است.

زنان ایران در سال‌های سختی

فرناز سیفی

زنان ایران در چند سال گذشته، درگیر بحرانی چندوجهی و دردناک بوده‌اند: تحدید و سرکوب سیاسی و تبعیض اجتماعی که هر روز عیان‌تر و شدیدتر می‌شود، ناکارآمدی و بی‌کفایتی و فساد اداری، تحریم‌های اقتصادی سهمگین، و صد البته همه‌گیری کووید-۱۹ که بختک دیگری بر زندگی شد.

آیا فرهنگ می‌تواند دچار انحطاط شود؟

کریستی وامپول

من در این نوشته در برابر خوانش بدبینانه از تحولات اجتماعی ایستادگی خواهم کرد، تاریخی کوتاه از دیدگاه انحطاط فرهنگی ارائه خواهم داد و بر نواقص این شیوه‌ی داوری درباره‌ی تحولات تدریجیِ تغییر‌دهنده‌ی یک جامعه تأکید خواهم کرد. 

چگونه می‌توان با انکار تغییرات اقلیمی مقابله کرد؟

فیلیپ بال

چطور سر از این‌جا درآوردیم؟ چطور کار به جایی رسید که دمای هوا در بریتیش کلمبیا می‌تواند به ۵۰ درجه‌ی سانتی‌گراد نزدیک شود، آتش‌سوزی در جنگل‌های حومه‌ی آتن منظره‌ای آخرالزمانی را ترسیم کند، سیل‌های خروشان اوضاع شهرهایی در بلژیک و آلمان را به هم بریزد ــ و با این همه، هیچ برنامه‌ی بین‌المللی‌ای برای قابل‌سکونت نگه داشتن کره‌ی زمین تا پایان این قرن وجود نداشته باشد، و معترضان و منتقدان را افراطی بخوانند؟

مشاطه‌گری تاریخ با مهندسی نفرت در آکادمی

فرنگیس بیات

تجربه‌ی یوگسلاوی بحرانی در دهه‌ی ۱۹۹۰ نشان میدهد که مرز میان زندگی عادی و پاکسازی قومی بسیار باریک است. اما چگونه میتوان در مقابل ناسیونالیسم افراطی، بهویژه در یک جامعه‌ی بحرانی ایستادگی کرد؟ فضای سیاسی یک جامعه‌ی استبدادزده را چگونه میتوان باز کرد و در عین حال مجال کمتری برای نیروهای تندرو مهیا شود؟

«نسرین» و امیدی زوال‌ناپذیر به تغییر

جف کافمن و مارشا راس کارگردان و تهیه‌کننده‌ی فیلم‌های مستندی چون «نسرین»، «تحصیل زیر آتش» و «هر نمایش زندگی» هستند. در این گفتگو از جمله از آنها پرسیده‌ام چه چیز باعث شد تا به داستان‌هایی از ایران بپردازند؟

دیوار شعر

سیروس علی‌نژاد

به تازگی رمانی در تهران منتشر شده است که از احوال شاعر بزرگ فارسی‌زبان، رودکی می‌گوید. نام این رمان «بازگشت به پنج رود» است، جایی که زادگاه مقدمة‌الشعرای زبان فارسی بوده است. نویسنده‌ی رمان، «آندری ولوس»، روس است اما در تاجیکستان زاده شده و در فرهنگ تاجیک بالیده است.

دفاعِ باز در مقابل اعتیاد

المیرا محمودی

«مردی تکیده و افتاده، با صدایی تودماغی و کشدار» تصویری بود که سال‌‌‌ها، از مصرف‌‌‌کنندگان مواد مخدر برای ما ساخته می‌‌‌شد تا بترسیم و به سراغ مصرف مواد مخدر نرویم. اما به نظر می‌‌‌رسد که تصویر اعتیاد به مواد مخدر و روان‌‌‌گردان در سال‌‌‌های اخیر تغییر کرده، و مصرف‌‌‌کننده‌ی مواد مخدر، در نگاه عموم، از «مجرم» به شهروندی نیازمند کمک یا بیماری محتاج درمان تبدیل شده است.

راوی قصه‌های ناگفته؛ نگاهی به زندگی و آثار نوا ابراهیمی، برنده‌ی جایزه‌ی ادبی باخمن

امید رضایی

جایزه‌ی ادبی اینگه‌بورگ باخمن را می‌توان یکی از مهم‌ترین جایزه‌های ادبی در دنیای آلمانی‌زبان نامید؛ جایزه‌ای که امسال به نویسنده‌ی ایرانی‌-آلمانی، نوا ابراهیمی رسید. جایزه‌ی باخمن برای نگارش داستان کوتاه «پسرعمو» به نوا ابراهیمی داده شد.

تقابل‌های دوگانه در زبان و آلوده‌شدنِ جامعه به خشونت

جواد موسوی خوزستانی

اصولاً هر نظمِ گفتاری که بر پایه‌ی زبانِ تقابلی و دیگری‌ستیز استوار شده باشد، «تفاوت»ها و رنگارنگیِ تجربه‌های انسان‌ها را بیهوده و مزاحم می‌بیند و انبوه سَبک‌ها و سنت‌های متکثرِ فرهنگی، زبانی، هنری و معرفتی را طرد و انکار می‌کند و در سرشتِ خود خشونت‌زاست.