عصر اینترنت و ناخرسندی‌های آن

احتمالاً اگر با هریک از بازماندگان سال ۶۷ صحبت کنید کلمه‌ی ساک را به مثابه‌ی نوعی کلیدواژه از آنها خواهید شنید. ماجرا برای همه‌ی ما این‌طور شروع شد که یکی یکی به خانواده‌ها تلفن می‌کردند که بیایید ساک‌تان‌ را تحویل بگیرید. یکی دو نفر از هر خانواده می‌رفتند و ساکی را که وسایل باقی‌مانده از زندانی اعدام‌شده بود به آنها تحویل می‌دادند.

انتخابات پدیده‌ای مدرن است. در بخش عمده‌ای از تاریخ بشر، حق حکم‌رانی مستلزم اجازه‌ی مردم نبود. این حق را طبیعی می‌شمردند، مبتنی بر نظم امور یا اراده‌ی نوعی مرجع برتر. ایده‌ی حکم‌رانیِ «مردم» در پایان قرن هجدهم، در نتیجه‌ی انقلاب‌های فرانسه و آمریکا رواج یافت.

آغاز جنگ جهانی اول و نیاز به نیروی کار زنان در مزارع، نقطه‌ی عطف دیگری شد که هم زنان بیشتری را به طور جدی وارد باغبانی و کشاورزی کرد و گرد هم آورد و هم به زنان کنشگرِ حق رأی فرصت بیشتری برای ارتباط‌ و استفاده از قابلیت باغ و مزارع برای ترویج و آموزش داد.

در جریان جنگ جهانی دوم بیش از صدهزار نفر لهستانی‌ راهی ایران شدند. عده‌‌ی کمی آنها در نهایت در ایران ماندند، ازدواج کردند و خانه و زندگی برای خود ساختند، روزنامه منتشر ‌کردند، تئاتر و نمایشگاه‌های هنری و کنسرت‌های موسیقی داشتند و رستوران و کافه‌ و قنادی‌ و آرایشگاه به راه انداختند. تبعیدی‌های لهستانی‌ در ایران، آن‌چنان که خود روایت کرده‌اند، از ایرانیان مهربانی و روی خوش دیدند. و گذر و حضورشان ردپای پررنگی در ایران باقی گذاشت.

حال که یک میلیون نوع از موجودات زنده در معرض خطر نابودی قرار گرفته‌اند، ده‌ها کشور ناگزیر دست به اقداماتی برای حفظ دست‌کم ۳۰ درصد از خاک و آب کره‌ی زمین تا سال ۲۰۳۰ زده‌اند. اما بسیاری از مردمانی که نسل‌ها با موفقیت از طبیعت محافظت کرده‌اند در تصمیم‌گیری درباره‌ی این مسئله هیچ نقشی ندارند.

در 24 سپتامبر 1970، گروه رولینگ استونز کنسرت خود در «کاخ ورزش» در پاریس را قطع کرد تا یک فرانسویِ مائوئیست به نام سِرژ ژولی را به روی صحنه دعوت کند. اخبار رویداد تکان‌دهنده‌ای موسوم به «انقلاب فرهنگیِ پرولتاریاییِ کبیر» از سال 1966 کم‌کم به خارج از چین درز کرده بود. اطلاعات کمیاب بود اما بسیاری از نویسندگان و فعالان در غرب که با آمریکا و جنگ در ویتنام مخالف بودند و از مارکسیسم شوروی‌مآب دلسرد شده بودند سرگرم روی آوردن به افکار مائو تسه‌تونگ بودند.

بسیاری گفته‌اند که انقلاب ۵۷، رخدادی بی‌سابقه بوده است و در تاریخ انقلاب‌ها نظیر و پیشینه‌ای ندارد. به نظر من انقلابی که ما همه به عنوان انقلابی بدون تاریخ می‌شناسیم، در عالم نظر، تاریخ و شناسنامه دارد. اگر تاریخ و شناسنامه‌ی‌ آن را به درستی می‌شناختیم، انقلاب ایران نباید به این شیوه اتفاق می‌افتاد تا ما را به سرنوشت هولناک امروزی دچار کند. 

دست‌کم از قرن نوزدهم، در نظام‌های خودکامه برای تصدیِ مناصب اجرایی و تقنینی انتخابات برگزار می‌شده است. در سال ۱۸۵۰، در بیش از ۳۰ کشور ــ که هیچ‌یک دموکراتیک نبودند ــ انتخابات پارلمانی برگزار می‌شد، و این امر تا سال ۱۸۸۰ به بیش از دو سوم از کشورهای دنیا گسترش یافته بود.

من از درد زنانه خسته‌ام و نیز از مردمی که از آن خسته‌اند. می‌دانم که زنِ آسیب‌پذیر حرفی کلیشه‌ای است اما در عین حال زنان زیادی را می‌شناسم که همچنان آسیب‌دیده‌اند. این گفته را دوست ندارم که زخم‌های زنانه کهنه شده‌اند؛ با شنیدن آن احساساتم جریحه‌دار می‌شود.

هیچ کتابی به اندازه‌ی نقد عقل محض، نوشته‌ی ایمانوئل کانت، تأثیری ژرف و ماندگار بر اندیشه‌ی فلسفی مدرن ننهاده است. شوپنهاور این کتاب را «مهم‌ترین اثری که تاکنون در اروپا نوشته شده» توصیف کرده است. نوشتار پیش رو، به نخستین صفحه‌ی کتاب، خشت اول این ساختمان فلسفی، نظر می‌افکند، تا مگر رمزی از هزاران راز آن بگشاید.

انقلاب مشروطه و انقلاب سال ۵۷ چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند؟ چه عواملی مانع تحقق آزادی، عدالت و مردم‌سالاری در دوران مشروطه شد؟ حضور جبهه‌ی ملی و احزاب چپ در مجلس و دولت چه تأثیراتی داشت؟ اینها و پرسش‌هایی دیگر از این دست را در گفتگویی با کاظم کردوانی، جامعه‌شناس، در میان گذاشته‌ایم.

حدود دو هفته از انتشار خبر قتل علیرضا فاضلی منفرد، جوان ۲۰ ساله‌ی عرب اهوازی می‌گذرد. به گفته‌ی دوستان نزدیک علیرضا و آن‌طور که در فایل‌های صوتیِ به جا مانده از او نزد دوستانش مشخص است، او خود را یک همجنس‌گرای «غیرباینری» یا با جنسیت غیردوگانه معرفی می‌کرد و گفته می‌شود که افشای گرایش جنسی یا دست‌کم اجراگری رفتارهای خارج از کلیشه‌های «مردانگیِ» تعریف شده در جامعه به قتل او توسط سه تن از مردان خانواده‌اش انجامیده است.

کشور کوچک هلند، مبتکر و میزبان جشنواره‌های بزرگی در عالم سینماست که از میان آنها می‌توان به جشنواره‌های روتردام، آمستردام و جشنواره‌ی فیلم‌های کنشگرانه در لاهه اشاره کرد که این آخری به جشنواره‌ی «مسئله بر پرده» شهرت دارد.

کشف آثار هنری و فناوری‌های پیچیده‌ با قدمت ۴۰ هزار ساله در اروپا این تصور را پدید آورده بود که جهشی ژنتیکی باعث به وجود آمدن گونه‌ای از انسان‌ها در اروپا شده است که نوعی برتری شناختی دارند. همین تصور مبنای بسیاری از توسعه‌طلبی‌های استعماری و قوانین نژادپرستانه بود. اما وینس توضیح می‌دهد که یافته‌های جدید نادرستی این تصور را نشان می‌دهند.