نابود کردن نوار، آلات موسیقی و وسایل پخش موسیقی در دههی نود میلادی از نوآوریهای سیاست فرهنگی طالبان است که پیش از آن در جهان نمونه نداشت. شهرت یافتن افغانستان در آن سالها به کشوری عاری از موسیقی ناشی از همین سیاستها بوده است. در مورد موسیقی میتوان گفت که سیاست طالبان ادامهی سیاست موسیقی مجاهدین بود. طالبان سیاست مجاهدین را با شدت و حدت بسیار بیشتری پیگیری کردند و در تاریخ سانسور موسیقی در جهان امروز باب جدیدی گشودند.
«موسیقی یک از نخستین قربانیان رسمی انقلاب 57 بود.» این یکی از نخستین جملات کتاب ناهید صیامدوست با عنوان موسیقی متن انقلاب: سیاست موسیقی در ایران است. او در این پژوهش ژرف، که مبتنی بر رسالهی دکترای او است، گزارش تاریخی و زندگینامهایِ مفصلی از رویدادهای موسیقی مدرن ایران به دست میدهد و به بررسی شرایط سیاسیای میپردازد که این رویدادها را دربرگرفتهاند، ممکن ساختهاند یا از آن جلوگیری کردهاند.
همزمان با سی وچهارمین جشنوارهی موسیقی فجر، اجرایی در خیابان داشتم در مقابل تالار وحدت، اجرای ناله سرکن. اجرایم برای صداهایی که برای خواندن ترکِ وطن میکنند، برای نگاه پرحسرت دختر نوازندهی اصفهانی که پارسال نگذاشتند روی صحنه برود، و برای تمام زنان سرزمینم بود که لالاییهایشان هم بی صداست.
ماهان اصفهانی نوازنده و موسیقیدانی است که مأموریتی برای خود معین کرده است: «تا زمانی که هارپسیکورد مثل سازهای دیگر شناخته نشود، کار من تمام نشده است!» اصفهانی در تهران به دنیا آمده اما در آمریکا بزرگ شده است و حالا در پراگ زندگی میکند. او ۳۴ سال دارد و در حال حاضر سال فوقالعادهای را پشت سر میگذارد.
موسیقی جاز، به عنوان هنری غربی، در دوران «جنگ سرد» و نیمهی دوم قرن بیستم تأثیر گستردهای بر کشورهای غیرغربی، از جمله کشورهای عربی در خاورمیانه و آفریقا، گذاشت. این مقاله، با معرفی هنرمندان عربی که از این موسیقی تأثیر پذیرفتهاند، تاریخچهی این تأثیرپذیری را مرور میکند.
یکی از اولین آثار موسیقی در ایران که در دفاع از حق زنان و مخالفت با حجاب ساخته شده تصنیف قدیمی و انقلابی دختران سیروس است. این ترانه نزدیک به یک قرن پیش در دورهی مشروطه سروده شده و چندین اجرای مختلف داشته است، اما سراینده و آهنگساز آن هنوز ناشناساند، شاید چون زمانی که ساخته شد از ترس واکنش متعصبین مصلحت دیدند که ناشناخته بمانند. داستان دختران سیروس را در این گزارش از آسو ببینید.