تب‌های اولیه

مذهب، لامذهبی و مصایب ترویج‌ آن در شوروی

علیرضا اشراقی

همه می‌دانیم که رژیم کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی رژیمی توتالیتر بود. همه می‌دانیم که این رژیم با دین و مذهب عناد داشت و خداناباوری را هم رسماً ترویج می‌کرد. آخر داستان را هم که می‌دانیم، این که مذهب ماند و رژیم رفت - داستانش را روحانیون مسلمان و مسیحی یکسان به عنوان نشانه‌ای از پیروزی الهی تعریف می‌کنند. اما زمامداران شوروی چه‌ تصور و انتظاری از خداناباوری - به عنوان یک طرح سیاسی، عقیدتی و معنوی داشتند و چه تدابیری برای اشاعه‌ی لامذهبی و رقابت با مذهب اندیشیدند؟

مقاومت در برابر تمامیت‌‌خواهی را از واتسلاو هاول بیاموزیم

پانکاج میشرا

هاول در سال ۱۹۳۶ در چکسلواکی به دنیا آمد و در آنجا بزرگ شد، همان جایی که حاکمان کمونیست‌اش بارها او را زندانی کردند، دائماً او را تحت نظر داشتند و از انتشار بسیاری از آثارش جلوگیری کردند. او تا سال ۱۹۸۹ به مقاومت ادامه داد، و برای سقوط رژیم کمونیستی برنامهریزی کرد.

در حسرت دوران استبداد

آری شاپیرو-ویتولد شابلوفسکی

ویتولد شابلوفسکی، روزنامه‌نگار لهستانی، در کتاب جدیدش با عنوان «خرس‌های رقصان»، دو داستان تعریف می‌کند. اولی داستانی واقعی درباره‌ی خرس‌هایی است که در سال 2007، پس از ممنوعیت سنت نمایش خرس‌های رقصان در بلغارستان، از بند اسارت آزاد شدند. داستان دوم درباره‌ی آدم‌هایی است که از چنگ حکومت‌های سرکوبگر در کشورهای کمونیستی سابق رهایی یافتند.

۵۰ سال پس از بهارِ پراگ: درس‌هایی درباره‌ی آزادی و ناامیدی

مارک سانتورا

آیا می‌شد کمونیسم به ‌سبک شوروی را با کرامت و آزادی افراد وفق داد؟ در سال 1968 الکساندر دوبچِک، رهبر حزب کمونیست چکسلواکی، در پیِ یافتن پاسخ این پرسش برآمد و برنامه‌ی ایجاد فضای باز را شروع کرد، برنامه‌ای که می‌گفت «چهره‌ای انسانی به سوسیالیسم» خواهد بخشید. این برنامه به احیای آزادی سیاسی و فرهنگی‌ای انجامید که مدت‌ها از سوی رهبران حزبی‌ِ وفادار به شوروی نادیده گرفته شده بود.

دین و ملّت‌سازی در استونی

رینگو رینگوی

در اغلب جوامع پساکمونیستی، ادیان نقشی کلیدی در فرآیند ملت‌سازی داشته‌اند، اما استونی در این میان یک استثناء است. کلیسای لوتری که از قرن شانزدهم دین اکثریت مردم استونی بود در اواخر قرن بیستم، و به موازات شدت گرفتن تحولات سیاسی-اجتماعی که با نوعی بیداری ملی همراه بود، شاهد کاهش روزافزون پیروان خود بوده است.

پرده برداشتن از فاجعه‌ی قتل عام در اندونزی

مارگریت اسکات

در اول اکتبر 1965 شش ژنرال ارتش اندونزی به دست گروهی از افسران جوان به قتل رسیدند؛ ارتش این کشور و دولت آمریکا «حزب کمونیست اندونزی» را مسئول این حادثه دانستند. به دنبال آن، ارتش و شبه‌نظامیان اسلام‌گرا صدها هزار نفر را به ظن ارتباط با این حزب دستگیر کرده و به قتل رساندند. انتشار اسناد سفارت آمریکا در جاکارتا، پایتخت اندونزی، بار دیگر توجه افکار عمومی را به این فاجعه جلب کرده است.

ده کتاب خواندنی درباره‌ی انقلاب روسیه

طارق علی

به باور اغلب تاریخ‌نگاران، صد سال پس از انقلاب روسیه، قضاوت تاریخی درباره‌ی آن قطعیت یافته است. اکتبر ۱۹۱۷ به گذشته‌ای تبدیل شده است که دیگر تکرار نخواهد شد، مانند برپایی گیوتین‌ها در پاریس در سال ۱۷۹۳ یا اعدام چارلز اول در ملأ عام در بیرون کاخ وست‌مینستر. تاریخ تکرار نمی‌شود، حتی به صورت کمدی، اما بازتاب وقایع آن باقی می‌ماند.