«روشنگری» تا چه اندازه روشنشده بود؟ اگر تلاش برای برکشیدن عقلانیت نتیجهی عکس بدهد چه؟ اگر مقدر باشد که روشنی تیرگی پدید آورد، و روشنگری ضد-روشنگری به بار آورد چه؟ این تز کتاب جدید جاستین ای. اچ. اسمیت با عنوان عقلستیزی: تاریخ سویهی تاریک خرد است. کم نیستند منتقدانی که روشنگری را عمیقاً شبزده دیدهاند. به دید برخی، عصر «روشنگری» بسترساز نژادپرستی و امپریالیسم مدرن بوده. اما چرا؟
چرا شایستهسالاری به نابرابری اجتماعی دامن میزند؟ آیا میان «شایستگی» انسان و «ارزش» زندگی او رابطهای وجود دارد؟ «سختکوشی» ارثی است یا اکتسابی؟ آیا به نظر شما معادلهی «بهرهی هوشی+تلاش=استحقاق» درست است؟
یک آمریکاییِ ژاپنیتبارِ متخصص علوم سیاسی و یک فیلسوف غنایی-بریتانیایی-آمریکایی وارد میخانهای میشوند که در آن دعوا و مرافعه بر سر هویت در جریان است. فیلسوف فریاد میزند، «دعوا نکنید! هویتهایی که دارید بر سرشان میجنگید دروغاند.» متخصص علوم سیاسی جلو میآید و میگوید، «این هویتها دروغ نیستند. اما اینها همان هویتهایی نیستند که باید بر سرشان جنگید!»
فرهنگ چیست؟ هویت فرهنگی ما از چه مایه میگیرد؟ آیا آنچه ارزش هویتی ما در نسلهای گذشته بوده، میتواند فرزندان ما را نیز به خود بیاراید؟ فرهنگ غربی چگونه معنا میشود و در دورانهای مختلف، خود را در تضاد با چه فرهنگهایی، تعریف میکند؟ آجرهای بنای فرهنگی انسان امروز را نژاد، کیش و اقلیم میسازند یا رویکردهایی جهانگستر؟
دین از سرچشمههای مهم «هویت» در دنیای معاصر است که عمدتاً بر اساس برداشت ما از «کتب مقدس» شکل میگیرد. آپیا، فیلسوف آفریقاییتبار آمریکایی، نشان میدهد که برداشتهای مختلفی از این متون میتوان داشت، و بنابراین به هویتهای دینیِ متکثر و متنوعی میتوان دست یافت.
مفهوم «نژاد»، برخلاف تصور بسیاری از ما، مفهومی است که در دوران مدرن پدید آمد و، با وجود پیشرفتهای فکری و علمی گسترده در این دوران، هنوز از بین نرفته است. آپیا، فیلسوف آمریکایی آفریقاییتبار، به بررسی ریشههای مفهوم نژاد و پدیدهی نژادپرستی میپردازد.