شناخته‌شده‌ترین شکست زمستانیِ اروپا در روسیه در سال ۱۸۱۲ رخ داد ــ درست بیش از یک قرن پس از جنگ پُلتاوا ــ وقتی ارتش بزرگ ناپلئون از مسکو عقب‌نشینی کرد. تاکتیکِ زمین سوخته‌ی روسیه، که فرانسوی‌ها را بی‌غذا و سرپناه هنگام عقب‌نشینی به حال خود رها کرد، نتیجه را از این‌هم مرگبارتر کرد.
ما در ابتدای تاریخ نوع بشر ایستاده‌ایم. به‌ازای هرکسی که امروز زنده است، ده نفر در گذشته زندگی کرده و درگذشته‌اند. اما اگر گونه‌ی انسان به‌اندازه‌ی میانگین دیگر گونه‌های پستاندار باقی بماند، به‌ازای هر نفری که امروز زندگی می‌کند، هزار نفر در آینده زندگی خواهند کرد. ما مردمان باستان هستیم. در مقایسه با زندگیِ یک شخص معمولی، بشریت امروز از نوزادی که نخستین گام‌های خود را برمی‌دارد، بزرگ‌تر نیست.
آیا می‌توان از ادبیات اوکراینی حرف زد، وقتی که این سرزمین در حال جنگ است، وقتی که مردان و زنان زندگی خود را برای دفاع از آزادی خویش به خطر می‌اندازند؟ آیا زشت نیست که خود را دل‌مشغول هنر و سینمای اوکراینی کنیم وقتی که محققان جرم‌شناس گورهایی دسته‌جمعی را در مناطقی کشف می‌کنند که پیش از این غارتگران پوتین آنجا را اشغال کرده بودند؟
روسیه و اوکراین در مجموع تقریباً سی درصد از صادرات گندم جهانی را در سال ۲۰۲۱ به خود اختصاص داده بودند. قیمت گندم امسال به میزانی بی‌سابقه افزایش یافت و تقریباً به ۱۲/۹۴ دلار در ازای یک بوشِل (حدود ۲۵ کیلوگرم) رسید، رقمی که در ابتدای سال حدود ۷/۵۵ دلار بود.
سه دهه پس از پایان جنگ، جامعه‌ی ایران هنوز در تلاطم تبعات ناشی از این جنگِ هشت‌ساله است. آنچه در این میان کمتر به‌رسمیت شناخته شده، آوارِ آسیب‌های روانی بر جامعه‌ای است که جنگ را از سر گذرانده است. با ارکیده بهروزان، پزشک و مردم‌شناسِ پزشکی که به‌طور تخصصی درباره‌ی آسیب‌های روانی و سلامت روان کار می‌کند، درباره‌ی زخم‌های برجا‌مانده از این جنگ هشت‌ساله بر پیکر جامعه‌ی ایران، گفت‌وگو کرده‌ایم.
حدود دو سوم از جمعیت جهان یعنی حدود ۴/۹ میلیارد نفر اکنون به اینترنت دسترسی دارند (عددی که در دوران بیماری جهان‌گیر کرونا به‌طرز قابل توجهی افزایش داشته و حدود ۸۰۰میلیون کاربر جدید را به اینترنت افزوده است). در حدود ۴/۴ تا ۴/۶ میلیارد نفر از این افراد، از شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک، یوتیوب، اینستاگرام، تیک‌تاک و توئیتر استفاده می‌کنند.