ناسیونالیسم

دوستان عزیز، رفقا و اهل قلم، محل تجمع امروز ما نزدیک به همان جایی است که چهار روز قبل گروهی فاشیستِ مسلح، به تحریک اعضای حزب حاکم، با پشتیبانی و حمایت فعال نیروهای پلیس، مطمئن از هواداری ۲۴ ساعته‌ی بخش وسیعی از رسانه‌های جمعی الکترونیک، و آسوده خاطر از عدم برخورد محاکم قضایی، به مسلمانان محلات کارگرنشین شمال شرقی دهلی حمله کردند و تعدادی از آنها را به قتل رساندند.

لادن برومند اهمیت یافتن مسئله‌ی حقوق بشر نزد فعالان مدنی و سیاسی را یکی از بزرگ‌ترین شانس‌های فرهنگ سیاسی ایران می‌داند و می‌گوید که نگرانی‌اش در مورد آینده‌ی ایران این است که ناسیونالیسم روی یک موج هیجانی سوار است و مبتنی بر اندیشه‌ی فلسفی جدی نیست.

مرخصیِ پژوهشی در بارسلون به من اجازه می‌داد تا همه‌ی دانسته‌هایم درباره‌ی ناسیونالیسم را محک بزنم. می‌توانستم از نزدیک ببینم که روایت‌های ناسیونالیستیِ رقیب چطور هماهنگی و هم‌زیستیِ مسالمت‌آمیز میان گروه‌های فرهنگی مختلف را از بین می‌برند. می‌توانستم بفهمم که چطور اصل خودگردانیِ ملی می‌تواند گروهی از مردم را برانگیزد تا خواهان تشکیل کشوری مستقل شوند. اما در عین حال می‌توانستم بفهمم که چطور ایده‌ی وحدت ملی تکثر و تنوع را به خطر می‌اندازد.

در دنیای امروز «ایران» خودش یک مسئله است. چه در نگاه اسلام‌گرایان انقلابی در ایران، چه ملی‌گرایان سکولار، چه هر اپوزیسیونی که در تقلای تغییر، روزگار می‌گذراند و چه در نگاه غربِ امروز، ایران با تمام جهات سیاسی، فرهنگی، باستانی‌اش یک مسئله است. شاخص این ادعا نیز نسبت ایران با تمدن است.

ایران همچون تمامی دولت-ملت‌های موجود در جهان امروز واقعیتی سیاسی-تاریخی است. این بدین معناست که به‌رغم ارجاع به موجودیتی به نام ایران در زمان‌های دور، ایرانی که امروز می‌شناسیم در برهه‌ی تاریخی مشخصی و به تبع اراده‌ای سیاسی «خلق» شده است.