نهادِ دین در جامعه به شدت شکننده عمل می‌کند: از یک‌سو، توده را گرد هم می‌آورد و اجتماعی همبسته را بنیان می‌گذارد و از سویِ دیگر، با هویت‌سازیِ جمعی می‌تواند آتش بیارِ معرکه‌یِ جنگ و خشونت بشود.

در تابستانی که گذشت یووال نوح هراری سخنران اصلیِ یکی از تجمعات اعتراض‌آمیزی بود که توسط چپ‌گرایانِ مصیبت‌زده‌ی اسرائیل در تل آویو برگزار شد. او همان کاری را انجام داد که در آن خبره است: کل این منازعه و همه‌ی آنچه را که مردم بدیهی فرض می‌کنند در چارچوبِ تاریخیِ بسیار بسیار بلندمدتی قرار داد. 

توماس مان، نویسنده‌ی بلندآوازه‌ی آلمان، در فاصله‌ی دو جنگ جهانی، دگردیسیِ سیاسیِ تمام‌عیاری را از سر گذراند. او جامه‌ی «محافظه‌کاری» و «سیاست‌پرهیزی» را یکباره از تن به در آورد و علیه نازی‌ها داد سخن داد.

دورانِ ما دوران دلهره و تشویش است ــ نوعی اضطرابِ وجودی و فرسودگیِ ذهنی در زندگیِ روزمره به چشم می‌خورد، نوعی سردرگمیِ بی‌سابقه که هنوز چندان حاضر به اذعان به آن یا قادر به درکش نیستیم.

می‌توان ادعا کرد که آتاتورک (و به طور کلی کمالیست‌ها) به بسیاری از توصیه‌های ضیا در کتاب بنیان‌های ترک‌گرایی پایبند بوده‌اند.

براساس آمار رسمیِ اعلام‌شده از سوی مقامات، در جنگ هشت ساله‌ی ایران و عراق ۵۵۰ هزار دانش‌آموز به جبهه اعزام شدند که بیش از ۳۰ هزار نفر از آن‌ها جان باختند.

«من لیسیستراتا هستم. زنی سرکش. رهبریِ یک انقلاب زنانه را در دست گرفته‌ام.» این تک‌گویی ایده‌ی کلیِ نمایش‌نامه‌ی «لیسیستراتا» است، نوشته‌ی آریستوفان، نمایشنامه‌نویس یونان باستان.

خاطرات و روایت‌های جنگ، که حاکمیت از آن با عنوان «دفاع مقدس» یاد می‌کند، یکی از ستون‌های ایدئولوژیک محکم حکمرانیِ جمهوری اسلامی بوده و نقشی حیاتی در ادعای مشروعیت سیاسیِ حاکمیت و توانایی‌اش در کنترل اجتماعی ایفا کرده است.

شیرین عبادی، برنده‌ی جایزه‌ی صلح نوبل و از مؤسسان «کانون مدافعان حقوق بشر»، معتقد است که فاصله‌ میان ناسیونالیست‌های افراطی و اقوام و اتنیک‌های ایران یکی از مشکلات عمده‌ در کشور است.

در قرن نوزدهم، سوئد عمدتاً کشوری مهاجرفرست بود و بسیاری از اهالی‌اش در جست‌وجوی زندگیِ بهتر به آمریکا مهاجرت کردند. در قرن بیستم، این وضعیت تغییر کرد.

«آب، منبع انسانیِ مشترک میان همه‌ی ماست. وقتی داستانی را درباره‌ی تشنگی در روستایی در جنوب عراق روایت می‌کنم، خواننده در هنگام خواندن این روایت، از ماهیت سیاست در عراق نمی‌پرسد بلکه با این وضعیتِ انسانی احساس همدلی می‌کند.»

گسترش بدبینیِ جهانی درباره‌ی مزایای دموکراسی می‌تواند مایه‌ی تشویش و نگرانیِ شدید کسانی باشد که ذهنیتِ سیاسی‌شان در دوران جنگ سرد شکل گرفته است.

جهانی‌سازی برآیند دانش مدرن و محصول نهاییِ انقلاب صنعتی و دویست سال تکاپوی بشر در مسیر رشد و توسعه است. اما بعضی می‌توانند بدبینانه بگویند که این مسیر به خوبی طی نشده است و به سمت آرمان‌شهر (اتوپیا) هم نیست.