مهران تمدن، مستندساز ایرانی ساکن فرانسه، امسال با دو فیلم در برلیناله حاضر شده است. اتفاقی که چندان معمول نیست. البته «بزرگ‌ترین دشمن من» و «جایی که خدا نیست» مضمون مشترکی دارند و دو قسمت از سه‌گانه‌ای هستند که او قصد داشته درباره‌ی شکنجه و بازجویی در جمهوری اسلامی بسازد. «جایی که خدا نیست» برنده‌ی جایزه‌ی هیئت داوران مستقل در بخش فوروم برلیناله شد.
برلیناله‌ی هفتاد و دوم در فضایی به‌شدت متأثر از شیوع بیماری کرونا برگزار شد. آزمایش‌های روزانه، کاهش تعداد فیلم‌ها و استفاده از نصف ظرفیت سینماها، جشنواره‌ی امسال را به تجربه‌ای خاص برای مخاطبان و رسانه‌ها بدل کرد. حضور پررنگ فیلم‌سازان زن و سهم چشمگیر آن‌ها در جوایز اهداشده از دیگر ویژگی‌های جشنواره‌ی امسال بود. در ادامه به معرفی چند فیلم در بخش‌های مختلف برلیناله پرداخته‌ام.
«شیطان وجود ندارد» فیلمی چهار اپیزودی است و مضمون اصلی آن مسئولیت شخصی و پیامدهای آری یا نه گفتن به قدرت است. فیلم بدون پروانه‌ی ساخت تهیه شده و با محدودیت‌های بسیاری روبه‌رو بوده اما در ساختار فیلم اثری از این محدودیت دیده نمی‌شود و از این نظر با فیلم‌های «تاکسی» و «پرده» از جعفر پناهی متفاوت است.
هفتادمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم برلین، ۲۰ فوریه با فیلم «سال سالینجریِ من» افتتاح شد. نمایش ۳۴۰ فیلم و حضور صدها هزار تماشاگر در برلیناله، این جشنواره را به یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های سینمایی جهان تبدیل کرده است. در ادامه به معرفی چند فیلم مهم حاضر در برلیناله پرداخته‌ام.
فیلم مستند «رهگذر نیمه‌شب»، در فاصله‌ی کوتاهی در دو جشنواره‌ی معتبر ساندنس و برلیناله به نمایش درآمد. در ساندنس موفق به کسب جایزه‌ی ویژه‌ی هیئت داوران در بخش مستند و در برلین دومین فیلم محبوب مخاطبان در بخش پاناروما شد. رهگذر نیمه‌شب که تنها با سه گوشی موبایل فیلم‌برداری شده، قصه‌ی مهاجرت یک خانواده‌ی فیلم‌ساز است که به دنبال امنیت و آینده‌ی بهتر از وطن‌شان متواری می‌شوند.
مستند متولد اوین ساخته‌ی مریم زارعی در شصتونهمین دوره‌ی برلیناله به نمایش درآمد و برنده‌ی جایزه‌ی دورنمای سینمای آلمان شد. این فیلم با روایتی تأثیرگذار به موضوع کودکانی می‌پردازد که بخشی از دوره‌ی نوزادی و کودکی خود را در زندان گذرانده‌اند. مریم زارعی، بازیگر و کارگردان ایرانی-آلمانی که خودش در زندان اوین به دنیا آمده با کنکاش پیرامون این مسئله سعی در درک و فهم اتفاقاتی دارد که در سال‌های دهه‌ی ۶۰ برای زندانیان و فرزندان آن‌ها رخ داده است.
فاتیح آکین در یکی از اولین مصاحبه‌ها بعد از اکران فیلم اخیرش در شصتونهمین جشنواره‌ی فیلم برلین در پاسخ به این که چرا آن صحنه‌های خشنِ قتل و تجاوز را با آن جزئیات به تصویر کشیده، می‌گوید: «می‌خواستم بیننده را از آن برحذر دارم.»
شصت‌وهشتمین جشنواره‌ی فیلم برلین با توزیع خرس‌های نقره‌ای و طلایی میان برندگان به کار خود پایان داد. هیئت داوران این دوره فیلم «لمسم نکن» اولین ساخته‌ی آدینا پینتیلی، فیلم‌ساز رومانیایی را شایسته‌ی دریافت خرس طلایی دانست. این دومین سال پیاپی است که خرس طلایی به فیلمی از یک کارگردان زن اهدا می‌شود. «لمسم نکن» فیلمی تجربی و داستانی-مستند است که به موضوع جنسیت، تماس فیزیکی و رابطه‌ی...