علاقهی توکویل به نهادهای آمریکایی بازتاب چیزی بیش از کنجکاوی بود: در موطن او، فرانسه، انقلابی که با آرمانهای والای مشابهی دربارهی برابری و دموکراسی آغاز شده بود پایان تلخی داشت. در موجی از خشونت که پس از رویدادهای سرنوشتساز سال 1789 به راه افتاد، چیزی نمانده بود که والدین توکویل با گیوتین اعدام شوند. برعکس، دموکراسیِ آمریکایی کارآمد بود ــ و توکویل میخواست علتش را بفهمد.
عجیب نیست که کووید-19مردم را عصبانی کرده است: زندگی آنها به طرز غیرقابلتصوری مختل شده است. بسیاری از مردم یا اعضای خانوادهی خود را از دست دادهاند و یا چند ماه گرفتار این بیماری شدهاند. به علت اِعمال محدودیتهای لازم برای تداوم خدمات بهداشتی، کسبوکارهای کوچک آسیب دیده، مراکز خدمات شهری بسته شده و مردم ماهها از دیدار بستگان خود محروم شدهاند. آزادیهای اساسیای که بدیهی میپنداشتیم از ما سلب شده تا از شیوع ویروس جلوگیری شود. این پرسش که این ویروس از کجا آمده و چه کسانی مسئول این همه آسیب و زیان هستند، بهشدت اهمیت یافته است.
جنبش دانشجویی که در دههی هشتاد یکی از قدرتمندترین گروههای اجتماعی – سیاسی در ایران بود، در سالهای اخیر به شدت سرکوب و محدود شده و توانی برای به راه انداختن موج اعتراضات ندارد. اما آنچه از این جنبش باقیمانده با گام گذاشتن در مسیر خواستههای صنفی و معیشتی، بیشتر از قبل به مردم عادی و مطالبات آنها نزدیک شده است.
همدردی با خوزستانیها؟ در این روزهای اعتراضات خوزستان سؤالی که ذهن مرا بسیار درگیر کرده این است که من که در خوزستان نیستم و امکان پیوستن به معترضان را ندارم، چه کاری از دستم برمیآید؟ شاید مهمترین کار، یادآوری دائمی به خودم باشد که «بیتفاوت نباشم» و طوری رفتار نکنم که گویا این وضعیت عادی است.
در پسِ بحران اعتماد به نهادهای مدنی بیشک یکی از عوامل، به مدرسه مربوط میشود. ما در مقام شهروندان دیگر به طور کلی به حرف مسئولان اعتماد نداریم. ما به حکومت و نهادهای مدنی اعتقادی نداریم. این هم چیزی بسیار خوب و هم چیزی بینهایت مسئلهساز است زیرا وقتی شما نسبت به مراجع و مسئولان تردید میکنید، باید بتوانید مراجع خودتان یا مراجع دیگری را به جای آنها بگذارید.
«صد روایت، یک روایت» امکانی بود که دو جنبهی مهم را به هم گره میزد: کنشگری عدالتخواهانه و جستجو و کنکاش خلاقانه در چنین حوزهای. به مناسبت این برنامه، با پرستو فروهر، هنرمند ساکن آلمان دربارهی نسبت هنر، خلاقیت و رسانههای جدید با کنشگری گفتگو کردهایم.