در تابستانی که گذشت یووال نوح هراری سخنران اصلیِ یکی از تجمعات اعتراضآمیزی بود که توسط چپگرایانِ مصیبتزدهی اسرائیل در تل آویو برگزار شد. او همان کاری را انجام داد که در آن خبره است: کل این منازعه و همهی آنچه را که مردم بدیهی فرض میکنند در چارچوبِ تاریخیِ بسیار بسیار بلندمدتی قرار داد.
«همه، بیآنکه هرگز اسناد و مدارک را بررسی کنند، عقیده دارند که دشمن مرتکب جنایت شده است و جنایتهای طرفِ خودی را باور ندارند.»
«شما نمیتوانید در مورد نویسندگانِ فلسطینی میان امر عمومی و خصوصی تفاوت قائل شوید. من مجبور به ترک کشورم شدم. در تبعید رنج کشیدم. از سیاست دور بودیم اما چطور میتوانیم سیاست را از شعرمان جدا کنیم؟»
روایت مسلط در غرب تنها نازیگرایی و استالینگرایی را نماد شرّ سیاسیِ تاریخ مدرن میداند، اما به تاریخ استعمار توجهی ندارد و این از فهمی ناقص و غربمحور از تاریخ مدرن ناشی میشود.
گاهی جرائم جنگی آنقدر بزرگ است که پس از برقراری صلح، نمیتوان عدالت را به شکل متناسبی با آن جرائم اجرا کرد.
ما چپها زمانی همراه با هم برای ارزشهای جهانشمول میجنگیدیم. اما امروز چیزی باقی نمانده جز رقابت بر سر رنج و خودستاییِ بیمارگونه. برندگان این بازی در منتهیالیه راست ایستادهاند.