جغرافیا علیه تاریخ

با افزایش افراط‌گرایی در میان گروه‌هایی از مسلمانان و قدرت گرفتن بنیادگرایی در جوامع اسلامی، برخی از پژوهشگران مسلمان راه حل را در «اسلام میانه‌رو» یافته‌اند: برداشتی از تاریخ و ارزش‌‌های اسلامی که با ارزش‌های لیبرالی در جوامع معاصر غربی هماهنگ باشد. چنین برداشتی چه دستاوردهایی داشته، و با چه مشکلاتی و تناقضاتی مواجه است؟

تاریخ و سرگذشت سیاه‌پوستان آفریقا مملو از درد و رنجی است که هنوز به درستی به بیان در نیامده و به طور کامل روایت نشده است. لبینا حمید، زن هنرمند آفریقایی‌تبار بریتانیایی، که در سال ۲۰۱۷جایزه‌ی معتبر «ترنر» را به خود اختصاص داده، با نقاشی‌های خود این درد و رنج را روایت می‌کند.

لیبرالیسم آزادی‌های اساسی را برای ما به ارمغان آورده، اما این آزادی‌ها عوارضی هم به همراه دارند: خودخواهی، ازخودبیگانگی، بی‌اعتمادی، قطبی شدن فضای جامعه، و یک جنگ سیاسی دائمی. برای نوسازی و بازسازی جامعه‌ی لیبرالی، باید این عوارض را برطرف کنیم.

در جوامع دموکراتیک مردم با توجه به منافع کنونی خود رأی می‌دهند؛ اما حاصل رأی آن‌ها نسل‌های آینده را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد، آیندگانی که امکان مشارکت در نظام انتخاباتی ما را ندارند. چگونه می‌شود به آیندگان هم حق رأی داد، و منافع نسل‌های آینده را از طریق انتخاباتِ کنونی تأمین کرد؟

فعالیت گزارشگران و خبرنگاران در مناطق جنگی بسیار خطرناک و دشوار است، و شاید به همین دلیل زنان کمتری به عنوان عکاس و گزارشگر جنگی شناخته شده‌اند. در عین حال، زنان عکاس و خبرنگار به دلیل جنسیت‌شان در موقعیت‌های جنگی با مخاطرات و تهدیدهای بیشتری هم مواجه‌اند. لینزی آداریو، عکاس و گزارشگر برجسته و برنده‌ی جایزه‌ی پولیتزر، از خاطرات و فعالیت‌های خودش در این زمینه سخن می‌گوید.

طی چند هفته‌ی گذشته و در پی اعتراض‌های اخیر در دی‌ماه 96، در شهرهای مختلف ایران ده‌ها دانشجو و فعال دانشجویی بازداشت شده‌اند. بیشتر این بازداشت‌ها خارج از محیط‌های دانشگاهی یا مقابل خانه بازداشت‌شدگان صورت گرفته است. در داخل و خارج از کشور نگرانی‌ها در مورد وضعیت این دانشجویان کماکان ادامه دارد.

در تاریک‌ترین روزهای جنگ جهانی دوم، گاندی گفت: «باید با نگاهی آرام و مهربان، چشم در چشمِ جهان بدوزیم، هرچند امروز دیدگان دنیا خونین است.» این همان جانِ کلام آشیل در نمایش‌نامه‌ی «الاهگان انتقام» است: دنیا عمدتاً بر مدار خشم و تلافی‌جویی چرخیده، اما بگذارید چیز بهتری بیافرینیم، هم در خود و هم در فرهنگ سیاسی‌مان. بیایید از راه و رسم کنونیِ جهان پیروی نکنیم.

عباس امانت استاد دانشگاه ییل و از سرشناس‌ترین مورخان ایرانی است. تازه‌ترین اثر او کتابی است هزار صفحه‌ای به نام «ایران، تاریخ دوران نوین» که به تاریخ پانصد ساله‌ی ایران از آغاز دوران صفوی تا عصر حاضر می‌پردازد. مهراد واعظی‌نژاد در حاشیه‌ی سخنرانی عباس امانت در دانشگاه هاروارد با او گفتگو کرده است.

دانشجویان در محیط دانشگاه، بستگان دراویش زندانی روبروی زندان اوین و جوانی روحانی در مکانی مذهبی سه تصویراز ناآرامی‌های اخیر در ایران را تشکیل می‌دهد.

«آزادی بیان» از اصل‌های اساسی دموکراسی در دوران مدرن است. با این حال، امروزه بسیاری از مدافعان دموکراسی، به جای رعایت این اصل، بر محدود کردن آن تأکید می‌کنند. در مقابل، بسیاری دیگر از شهروندانِ دموکراسی‌ها احترام گذاشتن به «آزادی بیان» به هر شکل و شیوه‌ای را شرط برقراری دموکراسی می‌شمارند. هردو گروه به «آزادی بیان» اعتقاد دارند، و در عین حال برداشت‌های آن‌ها از این مفهوم ناهمساز به نظر می‌رسد.

پرداختن به کارهای پراکنده و سرگرم‌کننده، و به ویژه تأمل در آثار هنری، می‌تواند راه مناسبی برای حفظ سلامت روانی و جسمی ما باشد. علاوه بر این، سرگرمی‌ها و تأملات هنری می‌توانند هماهنگی بین قوای ذهنی و جسمی ما را افزایش دهند. پژوهش‌های اخیر در زمینه‌ی علوم روان‌شناسی و عصب‌شناسی نیز بر اهمیت این نکته تأکید می‌کنند.

کامو اعتراف می‌کرد که «به تاریخ انسانی بدبین و به انسان خوش‌بین است»، انسانی که تأکید می‌کرد، «تنها آفریده‌ای است که نمی‌پذیرد آن چه هست باشد.» به نظرِ کامو، «آزادی انسان چیزی نیست جز امکانِ بهتر بودن» و «تنها راهِ برآمدن از پسِ جهانی ناآزاد این است که چنان کاملاً آزاد شوید که وجودتان سراپا عصیان باشد.»

زهرا تنها دختر دیپلمه در سراسر روستای ۲۵۰ نفره‌ی نشکاش از توابع شهرستان مریوان است. پنج شش نفری از دختران این روستای پنجاه خانواری، در سطح ابتدایی درس خوانده‌اند، و بقیه‌ی دختران روستا، با همه‌ی هوش و ذکاوتی که دارند، بی آن که حرفه‌ای آموخته یا آموزش دیده باشند، خانه‌نشین شده‌اند. کارشان تحمل فقر، خانه‌داری، فرزندآوری، و کمک به مردان خانواده برای گذران زندگی است.

امروز در ششمین روز اعتراض‌های گسترده در شهرهای مختلف ایران گروهی از حقوق‌دانان سرشناس ایرانی این بیانیه را منتشر کرده‌اند.

در سالیان اخیر تحقیقات گوناگونی در زمینه‌ی تداوم فرهنگ ایران‌شهری در ایران اسلامی صورت گرفته ولی کمتر توجهی به یکی از اساسی‌ترین باورهای کهن ایران و چگونگیِ ادامه‌ی آن از دورترین روزگاران تا زمان حاضر صورت پذیرفته، و آن نهاد فرّه ایزدی است. چنین نهادی را مهم و اساسی می‌شماریم زیرا  پایداری ملیّت ما، قوام فرهنگ کهن ما، مرهون حضور فرّه ایزدی در اندیشه‌ی ایرانیان بوده است.

در اوایل سده‌ی بیستم که دامنه‌ی مستعمرات اروپایی‌ها هنوز در سراسر جهان گسترده بود، روان‌کاوی به عنوان رشته‌ای پیشرو در حیطه‌ی علوم انسانی ظهور کرد. مقامات امپراتوری بریتانیا برای درک بهتر اتباع تحت استعمارشان به پژوهشی غیرعادی دست زدند: گردآوری، ثبت، و تحلیل خواب‌های اهالی مستعمرات خود در جنوب آسیا، آفریقا، و جزایر اقیانوس آرام. اما نتایج این تحقیقات آن چیزی نبود که استعمارگران انتظار داشتند.

از ترکیب خوش‌نویسی‌ اسلامی و نقاشی دیواری غربی، شکل جدیدی از هنر متولد شده است که آن را «کالیگرافیتی» می‌نامیدند. هنرمندان خلاق خاورمیانه، به ویژه در کشورهای عربی، به شکل اثرگذاری از این هنر برای بیان ایده‌های متنوع خود استفاده می‌کنند. در این مقاله با تجربه‌های جالب توجه بعضی از این هنرمندان آشنا می‌شویم.

در سال‌های اخیر، و به ویژه بعد از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در آمریکا، موج برخوردهای شدید با «مهاجران بزهکار» و اخراج آنان از این کشور تشدید شده است. اما به عقیده‌ی برخی پژوهشگران، اخراج این گروه از مهاجران به دلیل ارتکاب جرایم کوچک و غیرخشونت‌آمیز اقدامی نادرست و مغایر با حقوق انسانی آنان است.