انتقال اجساد شیعیان و خاکسپاری آنها در نزدیکی مزار امامانشان در عتبات عالیات، شهرهایی که شماری از امامان شیعی در آن دفن شدهاند، بیش از هزار سال پیش در دوران خاندان شیعهی آل بویه آغاز شد؛ در زمان حکمرانی صفویه تثبیت شد؛ و در دوران قاجار به اوج رسید. این رسم در طول قرنها، پیامدهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مهمی داشت.
اذان صدای اصلی شهرها و روستاهای ترکیه است، صدایی که هر روز ۵ بار از بلندگوهای نصب شده روی منارههای حدود ۹۰ هزار مسجد دولتی، مسلمانان را به اقامهی نماز دعوت میکند. در بسیاری از محلهها این صدا نه فقط از بلندگوی یک مسجد بلکه به توالی از مساجد دور و نزدیک به گوش میرسد. برای برخی، این صدا یادآور جایگاه تاریخی ترکیه در جهان اسلام و برای بعضی دیگر، یادآوری چرخش ترکیه از سکولاریسم به سوی جامعهای اسلامی است.
قواعد اجتماعی در حال تغییرند و در اکثر موارد رو به سوی بهتر شدند دارند. اما کسانی که نتوانند رفتار خود را به سرعت با هنجارهای جدید تطبیق بدهند، بیمعطلی به مجازاتی سخت دچار خواهند شد؛ مجازاتی که اینک نه در دادگاه بلکه در سپهر شبکههای اجتماعی رقم میخورد.
یکی از ویژگیهای تحول سیاسی در ترکیهی کنونی رشد سرمایهداری و برآمدن طبقهای سرمایهدار و مسلمان است. این پدیده را چپهای سکولار در ترکیه چگونه میبینند؟ چپها چه نگاهی به جامعهی خود دارند و چگونه مبارزه علیه سرمایهداری را به پیش میبرند؟ دربارهی این مسائل با آتاکان چیپچی، سیاستشناس چپگرا، گفتوگو کردیم.
من در این نوشته در برابر خوانش بدبینانه از تحولات اجتماعی ایستادگی خواهم کرد، تاریخی کوتاه از دیدگاه انحطاط فرهنگی ارائه خواهم داد و بر نواقص این شیوهی داوری دربارهی تحولات تدریجیِ تغییردهندهی یک جامعه تأکید خواهم کرد.
اصولاً هر نظمِ گفتاری که بر پایهی زبانِ تقابلی و دیگریستیز استوار شده باشد، «تفاوت»ها و رنگارنگیِ تجربههای انسانها را بیهوده و مزاحم میبیند و انبوه سَبکها و سنتهای متکثرِ فرهنگی، زبانی، هنری و معرفتی را طرد و انکار میکند و در سرشتِ خود خشونتزاست.