مقالات زیر به زندگی و کارِ زنانی میپردازد که آثارشان نظرات کلیشهای دربارهی عکس در خاورمیانه ــ و بهویژه عکسهای زنان ــ را رد کرده و میکند. این مقالات نشان میدهد که نخستین عکاسان زن، مثل هر هنرمند دیگری، برای توصیف دنیای اطراف خود از ایدهها و فناوریهای جدید بهره بردند و در دههی ۱۹۲۰ زنان نقشهای اجتماعیِ جدیدی را بر عهده گرفتند.
شهرزاد مجاب پژوهشگر، فعال سیاسی و مدیر مطالعات برابری در دانشگاه تورنتو است. او با همکاری گروه پژوهشی-آموزشی خود در دانشگاه تورنتو، از سال ۲۰۱۶ سرگرم انجام پروژهای تعاملی با عنوان «جوانان، جنگ و مهاجرت» بوده است. در این پروژه ۳۸ جوانی مشارکت دارند که در پنج سال گذشته از آفریقای شمالی و خاورمیانه به علت مشکلات ناشی از جنگ به کانادا رفتهاند. با او در مورد تاریخچه، اهداف، روند، پیامدها و دستاوردهای این پروژه به گفتگو نشستم.
«سنبل طائفی همیشه جزو اولینها بوده است. چه آن زمان که در دههی چهل شمسی در ۹ سالگی روی سِن کانون پرورشی فکری نوجوانان رفت و مقابل چندهزار نفر ترانهاش را خواند و چه در این زمان که به عنوان اولین زن، ترانههای مردی را اجرا میکند که خنیاگر جنوب نام دارد و نیمی از عمرش را در انزوای اجباری سپری کرد. «سنبل طائفی» اکنون در نیوزیلند ساکن است و در این سالیان تمام وقتش را به موسیقی گذرانده است. او که در انتخاب ترانههای خود وسواس به خرج میدهد اخیراً آلبوم «آمیس» را روانهی بازار کرده است که شامل ۹ قطعه از ترانههای «ابراهیم منصفی» است.
نابود کردن نوار، آلات موسیقی و وسایل پخش موسیقی در دههی نود میلادی از نوآوریهای سیاست فرهنگی طالبان است که پیش از آن در جهان نمونه نداشت. شهرت یافتن افغانستان در آن سالها به کشوری عاری از موسیقی ناشی از همین سیاستها بوده است. در مورد موسیقی میتوان گفت که سیاست طالبان ادامهی سیاست موسیقی مجاهدین بود. طالبان سیاست مجاهدین را با شدت و حدت بسیار بیشتری پیگیری کردند و در تاریخ سانسور موسیقی در جهان امروز باب جدیدی گشودند.
حدود شش دهه پیش، کوامی برتوِیْت (Kwame Brathwaite)، عکاس سیاهپوست جوانی، از محله هارلم نیویورک، نقطه عطفی تاریخی در زندگی و فرهنگ سیاهان آمریکا را به تصویر درآورد، و اثرش ماندگار شد. بعد از حدود شصت سال، بهار امسال نمایشگاهی در یادآوری و بزرگداشت کارهای او در لسآنجلس برگزار شده و کتابی از مجموعه عکسهای او نیز منتشر شده است.
زنان هنرمند بسیاری بودهاند، در طول قرنها، که کارشان ناشناخته مانده، و برخی حتی شاهکارهایی خلق کردهاند که کسی ندیده است. یکی از این هنرمندان زنی است به نام پلائوتیلا نلی، که شاهکاری از او بعد از پنج قرن، در دست ترمیم است و امسال بر دیوارهای موزهی سانتا ماریا نوولا در فلورانس به نمایش گذاشته خواهد شد.