ایده‌ی اروپای واحد در خطر است. فریاد می‌کشند، «"اروپاسازی" بس است!» بیایید دوباره با «روح و روان ملیِ» خود مرتبط شویم! بیایید «هویت ازدست‌رفته»‌ی خود را بازیابیم! همه‌ی قوای پوپولیستی که سراسر این قاره را فراگرفته‌اند چنین خواسته‌ای دارند. برای آنها مهم نیست که «روح و روان» و «هویت»، مفاهیمی انتزاعی است که اغلب تنها در فکر و خیال عوام‌فریبان وجود دارد.

در ژانویه‌ی 1952، هنگامی که نام دوایت دی. آیزنهاور به عنوان نامزد حزب جمهوری‌خواه بر برگه‌های رأی‌گیری در انتخابات مقدماتی در نیو همپشایر ظاهر شد، تعداد بسیار کمی از آمریکاییان می‌دانستند، یا به این موضوع اهمیت می‌دادند، که او به کدام حزب تعلق دارد.

وقتی بودایی‌ها به مسلمانان روهینگیا در میانمار حمله کردند بسیاری از مردم از شنیدن این که در قرن بیست و یکم هم قتل‌ عام رخ می‌دهد، تکان خوردند. اما قتل عام اتفاق می‌افتد و شواهد فزاینده حاکی از آن است که این رویدادها از الگوهای آشنایی پیروی می‌کنند. در این صورت، باید بتوان وقوع آنها را پیش‌بینی کرد.

قتل پاول آداموویچ، شهردار لیبرال محبوب گِدانسک، واکنش‌های تندی را در سراسر لهستان و دیگر نقاط اروپا برانگیخته است. در راه‌پیمایی‌های خاموشی که در ورشو، گدانسک و دیگر شهرها به یاد او برگزار شده است ده‌ها هزار لهستانی شرکت کرده‌اند. شنبه‌ی گذشته، روز خاکسپاری او، روز سوگواری ملی بود.

اهمیت به رسمیت شناختن فضای چند قطبیِ جامعه‌ی ایران، توجه به ریشه‌های گوناگون انقلاب ۵۷، بحران حرکت‌های اجتماعی در ایران، نقش کاتالیزوری جنبش زنان در مسیر به سوی دموکراسی و پارادوکس روحانیت در حفظ خویش و حفظ نظام از جمله نکاتی بودند که در کنفرانس «انقلاب ایران، پس از ۴۰ سال: گسست‌ها و پیوستگی‌ها» به آنها پرداخته شد.

دموکراسی در بحران است و برخی از صاحب‌نظران، جهل و نادانی را علت آن می‌دانند. به شعار یک روزنامه‌ی مهم آمریکایی توجه کنید: «دموکراسی‌ها در ظلمتِ جهل می‌میرند.» این شعار، پاسخی ساده‌اندیشانه به ظهور اقتدارگرایی و پوپولیسم در سراسر جهان است. بی‌تردید، محبوبیت این شعار ناشی از توسل به همان منطق «جنبش روشنگری» است که شناخت را معادل با قدرت و پیشرفت می‌شمارد.

چطور می‌شود که آدم‌ها یک‌باره دسته‌جمعی «نوستال می‌زنند» و دل‌شان برای گذشته‌ای تنگ می‌شود که حتی تجربه‌اش هم نکرده‌اند؟ حواس خیلی‌ها در دو سال گذشته به این پرسش جمع شده است. نوستالژی همیشه امری سیاسی بوده اما اهمیت سیاسی‌اش حالا دارد به رخ کشیده می‌شود. 

در 20 سال گذشته حمایت از احزاب پوپولیست در اروپا بیش از سه برابر افزایش یافته است و آن قدر رأی کسب کرده‌اند که رهبران‌شان در 11 کشور به مقام‌های دولتی دست یافته‌ و در سراسر این قاره نظم سیاسیِ جاافتاده را تهدید کرده‌اند.