مقاله

در یکی از شب‌های سرد نوامبر در آپارتمانی بی‌روح در حومه‌ی مسکو هفت بزرگ‌سال و دو کودک دور صفحه‌ی نمایش رایانه‌ای جمع شده‌اند و به آهسته‌ترین شکل ممکن سرودی مذهبی می‌خوانند. آن‌ها یک‌صدا می‌گویند: «هر مصیبتی روی دهد، هرگز به شک یا ترس تن درمده. یهوه تو را خواهد رهانید، پروردگارمان همیشه نزدیک است!»

یِوگِنی، که از ترس دستگیری مایل به ذکر نام خانوادگی‌اش نیست، می‌گوید: «قبلاً در تالار نیایش با صدای بلند سرود می‌خواندیم اما حالا فقط می‌توانیم زیر لب زمزمه کنیم. اگر به سراغمان بیایند، می‌گوییم داریم با دوستان خود فیلم می‌بینیم.»

تبلیغ خانه به خانه یکی از اصول اعتقادی شاهدان یهوه است، یک گروه مسیحی بین‌المللی که مرکزش آمریکا است و در سراسر دنیا ۸.۵ میلیون پیرو دارد. اما زندان و شکنجه سبب شده است که اعضای این گروه در روسیه به فعالیت‌های مخفیانه روی بیاورند؛ دولت روسیه تنها با بنیادگرایان مسلمان سخت‌گیرانه‌تر رفتار می‌کند.

وزارت دادگستری روسیه این گروه را، که در روسیه ۱۷۰ هزار عضو دارد، تهدیدی علیه نظم عمومی می‌داند. در سال ۲۰۱۷، دولت روسیه ضمن «افراطی» خواندن این گروه فعالیت آن‌ها را ممنوع کرد و آن‌ها را در ردیف نئونازی‌ها قرار داد. یکی از سخنگویان کلیسای ارتدوکس محافظه‌کار روسیه، که در دوران زمامداری پوتین قدرت و نفوذش افزایش یافته، گفته است که شاهدان یهوه مردم را فریب می‌دهند و «نمی‌توان آن‌ها را مسیحی خواند.»

اکنون سرکوب در حال افزایش است. در ۱۳ دسامبر ولادیمیر آلوشکین، کارآفرینی ساکن منطقه‌ی پِنزا در جنوب شرقی مسکو، به جرم سازمان‌دهی «فعالیت‌های افراط‌گرایانه» به شش سال حبس محکوم شد زیرا یک قاضی او را به تبلیغ اعتقادات شاهدان یهوه، برگزاری جلسات دعا، توزیع نشریات و کتب شاهدان یهوه، و جمع‌آوری اعانه محکوم کرد. پنج نفر دیگر، از جمله همسر او تاتیانا، به دو سال حبس تعلیقی در یک دوره‌ی آزمایشی سه ساله محکوم شدند.

تاتیانا آلوشکینا به تایم گفت: «اصلاً نمی‌توان از عدالت حرف زد. این چیزی جز آزار و اذیت پیروان دین شاهدان یهوه نیست.»

یوگنی، یکی از دوستان قدیمی آلوشکین، می‌گوید: «این برای آلوشکین خیلی سخت است اما این راه یک مسیحی است، و ما خودمان آن را انتخاب کرده‌ایم. ما دوست نداریم که در زندان باشیم اما دانیال نبی هم به میل خودش به لانه‌ی شیر نرفت.»

مقام‌های آمریکایی از وخامت اوضاع شاهدان یهوه، آن هم در زمانی که مسکو درگیر رویارویی ژئوپلیتیک با واشنگتن است، ابراز نگرانی کرده‌اند. سم براونبک، سناتور پیشین ایالت کانزاس و سفیر سیار آمریکا در حوزه‌ی آزادی دین در جهان، به تایم می‌گوید که محکومیت آلوشکین بخشی از موج «آزار و اذیت شدید»ی است که سبب شد پارسال این سازمان ]آزادی دینی در جهان[ روسیه را به فهرست خاص زیرنظر خود بیفزاید. براونبک می‌گوید: «می‌توانید با ایدئولوژی شاهدان یهوه موافق یا مخالف باشید اما آن‌ها دین‌دارانی مسالمت‌جویند و حق دارند که شعائر و مناسک خود را انجام دهند.»

کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل پیشتر دستگیری آلوشکین را خودسرانه و تبعیض‌آمیز خواند و از روسیه خواست که او را آزاد کند.

خاستگاه شاهدان یهوه در جنبش مطالعات کتاب مقدس در پنسیلوانیا در قرن نوزدهم است و اعضای این گروه به تفسیر تحت‌اللفظی کتاب مقدس شهرت دارند. بنا به این تفسیر، که از طرف شورای کوچکی از مشایخ مقیم واریک، در ایالت نیویورک، ارائه می‌شود، شیطان بر دولت‌های دنیا فرمان می‌راند. به عقیده‌ی آن‌ها نبرد آخرالزمان قریب‌الوقوع است و به زودی ملکوت الهی بر زمین مستقر خواهد شد.

هر چند اکثر «ناشران»، یا اعضای فعالِ این گروه در آمریکا، مکزیک، برزیل و نیجریه به سر می‌برند اما روسیه یکی از بزرگ‌ترین جوامع شاهدان یهوه را در خود جای داده است.

پس از اعلان ممنوعیت این گروه در سال ۲۰۱۷، ۳۹۵ شعبه‌ی این کلیسا در روسیه تعطیل شد و شاهدان یهوه از تبلیغ و برگزاری جلسه منع شدند. پیروان این گروه مجبور شده‌اند که مخفیانه در آپارتمان‌ها دور هم جمع شوند، دعا بخوانند و از طریق ارتباط ویدیویی اینترنتی با نیم دوجین گروه کوچک دیگر کتاب مقدس را مطالعه کنند. در ابتدای هر جلسه تذکر می‌دهند که از بسته بودنِ در اطمینان حاصل کنند تا مبادا کسی به پلیس خبر دهد.

این گروه می‌گوید که ۲۹۷ نفر از اعضایش در روسیه با اتهامات جنایی روبه‌رو هستند؛ ۴۳ نفر در بازداشت و ۲۲ نفر در حبس خانگی به سر می‌برند. دست‌کم، ۵۰۰۰ نفر از اعضای این گروه از روسیه به آمریکا و اروپای شمالی گریخته‌اند.

در فوریه، دادگاهی در اوریول دنیس کریستِنسِن، یکی از مشایخ دانمارکیِ شاهدان یهوه را که از سال ۲۰۰۰ در روسیه زندگی می‌کرد و همسری روس داشت، به شش سال زندان محکوم کرد. در تومسک هم یکی دیگر از مشایخ به نام سرگِی کلیموف به شش سال زندان محکوم شد، و شش نفر دیگر هم در سپتامبر در ساراتوف به دو تا سه سال و نیم حبس محکوم شدند.

شاهدان یهوه در ابتدای جلسه‌ای در روستوف آن دان در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۵ آواز می‌خوانند. عکس: الکساندر آکساکوف-برای واشنگتن پست به واسطه‌ی گتی ایمجز.

در همان ماه، وزارت امور خارجه‌ی آمریکا ورود دو مقام روس به آمریکا را به اتهام شکنجه‌ی هفت عضو شاهدان یهوه در شهر نفتی سورگوت در سیبری ممنوع کرد. این اعضای شاهدان یهوه می‌گویند که مأموران اجرای قانون در هنگام بازجویی آن‌ها را کتک زده‌اند، به ایشان شوک الکتریکی وارد کرده‌اند و با کیسه‌های پلاستیکی احساس خفگی به آن‌ها القاء کرده‌اند. تیموفِی ژوکوف، مشاور حقوقی و یکی از شاهدان یهوه، به تایم می‌گوید که همراه با ۱۶ عضو دیگر این گروه در این شهر در مظان اتهام قرار گرفته است و ۴ عضو دیگر هم به اتهامات جنایی متهم شده‌اند.

در ژوئیه مأموران نقابدار به بیش از ۲۰ آپارتمان حمله کردند؛ آن‌ها ساعت ۶:۲۰ صبح از بالکن خانه‌ی ژوکوف بالا رفتند و او را به زور روی زمین خواباندند. ژوکوف می‌گوید که در همین حالت به سرش طوری لگد زدند که «انگار توپ فوتبال است». او می‌گوید ساعت‌ها در دفتر بازجوها حبس بود و سر و صدای بازداشتی‌ها در اتاق‌های دیگر را می‌شنید.

ژوکوف می‌گوید: «وقتی آدم‌های مسالمت‌جو شکنجه ‌شوند با فاشیسم سر و کار دارید. آن‌ها مردم را از نظر اخلاقی و جسمانی تحقیر می‌کنند تا ایمان‌شان را انکار کنند.»

برای بعضی از شاهدان یهوه این سرکوب وحشیانه یادآور زمانی است که یوزف استالین حدود ۱۰ هزار تن از اعضای این گروه را به بازداشتگاه‌هایی در سیبری فرستاد. یاروسلاو سیوولسکی، یکی از سخنگویان این کلیسا، می‌گوید: «فعلاً صدها نفر را به اردوگاه‌ها نفرستاده‌اند و خبری از تبعید نیست. اما شکنجه در سورگوت بی‌سابقه بود و مأموران نقابدار حتی افراد سالخورده را هم روی زمین پرت کردند.»

سیوولسکی یک سال و نیم زندانی بود زیرا از رفتن به سربازی خودداری کرد. امتناع از خدمت نظام وظیفه و مخالفت با انتقال خون دو نمونه از اصول اعتقادی شاهدان یهوه است که خشم مقام‌های روسیه را برانگیخته است.

موضع ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در قبال ممنوعیت شاهدان یهوه ضدونقیض بوده است. پارسال او در پاسخ به پرسشی گفت که روسیه می‌تواند «نسبت به نمایندگان فرقه‌های دینی مختلف لیبرال‌مسلک‌تر باشد اما نباید از یاد برد» که ۹۰ درصد از روس‌ها خود را ارتدوکس می‌دانند. (نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که عدد واقعی نزدیک به ۷۵ درصد است).

کلیسای ارتدوکس، که زمانی حامی تزارها بود، اکنون به یکی از ستون‌های حکومت پوتین و یکی از عوامل نفوذ روسیه در خارج تبدیل شده است، و کیریل، اسقف اعظم این کلیسا، حکومت پوتین را یکی از «معجزات الهی» خوانده است. دولت هر سال ده‌ها میلیون دلار در اختیار کلیسای ارتدوکس می‌گذارد و ارتش در یک پارک میهنی در حومه‌ی مسکو سرگرم احداث یک کلیسای جامع ارتدوکس به ارتفاع ۹۰ متر است که پلکانش از مواد مذاب حاصل از تانک‌های آلمان نازی ساخته شده است.

شاهدان یهوه با چنین روابط گرمی با دولت مخالف‌اند. آن‌ها نه رأی می‌دهند و نه منصب دولتی قبول می‌کنند، و برخلاف اَدوِنتیست‌های روز هفتم یا کلیساهای پنجاهه‌ای در شورای همکاری با انجمن‌های دینی که توسط پوتین تشکیل شده، شرکت نکرده‌اند. الکساندر وِرخوفسکی، که در مرکز سووا در مسکو به تحقیق درباره‌ی تبعیض نژادی و دینی اشتغال دارد، می‌گوید: «شاهدان یهوه می‌کوشند تا از صحبت با دولت بپرهیزند، آن‌ها در شوراها شرکت نمی‌کنند، هیچ جا نمی‌روند، مالیات می‌دهند و ثبت نام می‌کنند و بس، و دولت ما به این مشکوک است.»

در حالی که مقام‌های روسیه به تشدید سخت‌گیری بر شاهدان یهوه ادامه می‌دهند، هر بازداشتی‌ صرفاً اعضای این گروه را متقاعد می‌کند که حق با آن‌ها است. ژوکوف می‌گوید: «مسیح فرمود که شما را به خاطر ایمان‌تان آزار خواهند داد، و وقتی این را با چشم خود می‌بینید، در ایمان‌تان بیش از پیش راسخ می‌شوید.»

برگردان: عرفان ثابتی

اَلِک لون روزنامه‌نگار آمریکایی مقیم مسکو است. آن‌چه خواندید برگردان این نوشته‌ی او با عنوان اصلیِ زیر است:

Alec Luhn, ‘We Liked to Sing. Now We Can Only Whisper. How Russia Is Stepping Up Its Persecution of Jehovah’s Witnesses’, Time, 18 December 2019.