تعلیم و تربیت

دولت‌ها با همه‌ی دم و دستگاه آموزش عالی خود نمی‌توانند به تنهایی هنرمند و ورزشکار و آفرینشگر و متفکر بیافرینند اما می‌توانند به نحوی نظام‌مند از تولید آنها جلوگیری کنند، استعدادها را پس بزنند و روح آفرینشگری را از ملت خود سلب کنند! تدنی عجیبی است که ممکن است کشوری گرفتار آن شود و مردم خود را بیرون از خود بداند و به آنها که درون کشورند چون بیرونی و بیگانه بنگرد.

من به مدت هشت سال از ١١ سالگى تا وقتى که وارد دانشگاه شدم در خانه تحصیل کردم، پیش از آنکه مدرسه‌ى خانگى روش جدیدى براى نشان دادن تعهد والدینِ پرتلاش به آموزش فرزندانشان باشد. حالا که میلیون‌ها والد و خانواده ناگهان مجبور شده‌اند براى چند هفته (و احتمالاً بیش از آن) به فرزندانشان در خانه درس بدهند، خوب است بیندیشیم که چطور مى‌توان این کار را تا حد ممکن بى‌دردسر و درست و حکیمانه انجام داد.

امیرحسین آریان‌پور در یادبود او از طرف مجله‌ی سپیده‌ی فردا می‌نویسد: «[در نوجوانی] هنگامی که نزد او درس می‌خواندیم. . . نه تنها برای خود بت نمی‌ساختیم بلکه هر بتی را که می‌توانستیم درهم می‌شکستیم. اما شخصیت نافذِ دکتر هوشیار بت ما شد. از این رو سخنی که شاگردان اپیکور زمانی درباره‌ی او گفتند بار دیگر صدق کرد ’او [برای ما] بتی بود، آری بتی ــ بت قومی که بت‌پرست نبودند.»

حالا نه جهانی که اطلاعات از آن خبر می‌دهد بلکه خودِ اطلاعات به محلِ اصلیِ «امرِ ناشناخته» تبدیل شده است. اکنون به نظر می‌رسد که خودِ اطلاعات بیش از حد گسترده، مرموز و مهارنشدنی است. برای عامه‌ی مردم، اطلاعات انبوهی که با آن روبرویند، گیج‌کننده‌تر، ناخوشایندتر و تهدید‌آمیزتر از معدود «اسرارِ» باقی‌مانده‌ی «جهان» است، اسراری که تنها گروه کوچکی از معتادان به علم و تعداد انگشت‌شماری از مدعیان جایزه‌ی نوبل به آن علاقه دارند.