دموکراسی

آرونداتی روی در سخنرانی‌ پس از دریافت جایزه‌ی صلح سیدنی در سال ۲۰۰۴ گفت: «خوب می‌دانیم که چیزی به اسم "بی‌صدایی" وجود ندارد، یا سکوتی عامدانه است یا نشنیدنی خودخواسته.» اما آن‌هایی که سکوت اختیار می‌کنند چه؟ و آن‌هایی که از حق آزادی بیان خود صرف نظر می‌کنند تا در عافیت باشند یا ثروتمندتر شوند یا شغل بهتری نصیبشان شود یا حتی فقط زنده بمانند؟

به رغم گذشت سی سال و اندی از پایان جنگ جهانی دوم، فضای اروپا هم‌چنان از خاطر‌‌‌‌ه‌‌ها و کدورت‌ها و کینه‌های برجامانده‌ی آن دوران آلوده و آشفته بود. لِشِک کولاکوفسکی (۱۹۲۷-۲۰۰۹)، با نگرانی از آینده‌ی این امر، در شانزدهم اکتبر ۱۹۷۷، برای خطابه‌ی خود در مجلس دریافتِ جایزه‌ی صلحِ انجمن ناشران آلمانی، در شهر فرانکفورت، موضوعی مُبرم‌تر از «تنفّر» برای سخن نیافت.

هشدارها درباره‌ی فاشیسمِ نوظهور سراسر ناموجه نیست. و با این همه می‌تواند همچنان ما را از خطرات سیاسی‌ای که اکنون با آن مواجه‌ایم غافل کند. مثال کسی که دموکراسی‌های مدرن را پیوسته تهدید می‌کند، به گفته‌ی دیوید اِی. بِل، مورخ فرانسه‌ی مدرن، نه هیتلر بلکه ناپلئون است.

روزنامه‌نگاران همیشه مشتاق مصاحبه با لخ والسا نیستند. پاسخ‌های او همیشه شفاف نیست، فهم منظورش می‌تواند دشوار باشد، و اعتماد به نفس‌اش گاهی ناخوشایند است. با وجود این، این شخصیت پُرتناقض واقعاً جذاب است. او کارگر ساده‌ و کم‌سوادی بود که به رهبریِ بزرگ‌ترین جنبش اجتماعی در کشورهای کمونیستی رسید؛ او رهبر فرهمندی بود که روشنفکران نامدارِ آن دوره را مجذوب خود کرد و هنوز هم همیشه خود را باهوش‌تر از دیگران می‌داند.

گفتگو با اولاوو دو کاروالیو می‌تواند نوعی تمرین خویشتن‌داری باشد. وقتی برای مصاحبه با او به خانه‌اش رفتم، پشت میزش نشسته بود، بیش از۱۰۰ پیپ و هزاران کتاب در کنار دست‌کم ۲۰ تفنگ روی قفسه‌ها چیده شده بود. او با اخم‌وتخم و چشمانی بهت‌زده به من سلام داد و بعد به نسخه‌ی چاپ‌شده‌ی یکی از مقالات اخیرم اشاره کرد و گفت: «این دیگه چه مزخرفیه؟» دومین دیدارمان این‌طور شروع شد.