در سال ۱۹۸۹ میخائیل گورباچف از جمهوری دموکراتیک آلمان دیدار کرد و به رهبران این کشور هشدار داد که اگر تغییر نکنند، زیر پای تاریخ له خواهند شد. در آن زمان، من در برلین شرقی دانشجو بودم. تماشاخانه‌ها و کلیساها به تریبون اصلیِ دموکراسی واقعی تبدیل شدند. گروه‌های موسیقی راک سرود تغییر می‌سرودند و دیگر به سانسور حکومتی اهمیت نمی‌دادند.
گلبرگ رکاب طلایی، مورخ و محقق سینمای قبل از انقلاب و استاد مطالعات خاورمیانه در دانشگاه سیتون هال است. او در کتاب اخیر خود، جهانمنشی ایرانی: یک تاریخ سینمایی، با تکیه بر مفهوم «جهانمنشی»، درهم‌آمیزی گروه‌های مختلف قومی، زبانی و دینی را در ایران ابتدای قرن بیستم بررسی کرده و تأثیرات این محیط چندفرهنگی را بر شکل‌گیری و پیش‌روی سینمای ایران پی گرفته است. با او درباره‌ی این کتاب گفت‌وگو کردیم.
اکنون که این مطلب را برای نشریه‌ی تایم می‌نویسم پشت یک دفتر در خارج از جامو، شهری در شمال هند، در میان علف‌های بلند و تیز پنهان شده‌ام. در سه هفته‌ی گذشته اینجا تنها جایی است که توانسته‌ام به شبکه‌ی اینترنت و دنیای خارج متصل شوم. یک روز پیش از خانه‌ام در کشمیر، منطقه‌ی مورد مناقشه در هیمالایا، تقریباً ۲۰۰ مایل رانندگی کردم تا به اینجا برسم. لازم بود به خویشاوندان و دوستان نگران خود در بیرون از کشمیر زنگ بزنم و به آنها بگویم که فعلاً سالم هستم. وقتی به جامو رسیدم، دقیقاً احساس زندانی‌ای را داشتم که از زندان آزاد شده اما فقط برای مدتی محدود.
طرز انتقال بعضی از بیماری‌ها نه تنها از وضع سلامتیِ روان‌شناختی مردم یک کشور بلکه از سلامتیِ فرهنگی و سیاسی آنها پرده برمی‌دارد. برای مثال، اگر در آمریکا همجنس‌گراهراسیِ نهادینه وجود نداشت و بسیاری از آمریکایی‌ها این بیماری را جزای رابطه‌ی جنسیِ همجنس‌گرایانه نمی‌دانستند، ایدز آن‌قدر به آمریکا آسیب نمی‌رساند.
وقتی دوستان آلمانی سوزان نایمَن فهمیدند که او سرگرم نگارش کتابی با عنوان درس گرفتن از آلمانی‌ها است، خندیدند. «آنها به من گفتند: نمی‌توانی کتابی با این عنوان منتشر کنی. هیچ چیزی از آلمانی‌ها نمی‌توان یاد گرفت؛ ما خیلی دیر به فکر جبران مافات افتادیم و چندان کاری هم نکردیم.»
هر رمانی سفری به جایی دیگر است. از دابلین جیمز جویس گرفته تا نارنیای سی. اِس لوئیس و سرزمین میانه‌ی تالکین، خواه سخن از مکانی واقعی باشد یا محلی کاملاً تخیلی، ادبیات عبارت است از تلاشی شجاعانه برای بازترسیم فضا و مکان.