میان سروده و سنگ: خوانشی از دو دفتر نخست مینا اسدی

دکتر مجاب از معدود پژوهشگران زن غیر کُرد مطالعات کُردستان و تنها زن دانشگاهی‌ای است که در‌ سه دهه‌ی گذشته به شکل مستمر مسائل مربوط به زنان کُردستان در ایران، ترکیه، عراق، سوریه و در دیاسپورا را به صورت گسترده و عمیق مطالعه کرده است.

در نوروز امسال ترکیه اعلام کرد که با فرمان رئیس جمهور، از پیمان جهانیِ منع خشونت علیه زنان، معروف به پیمان استانبول، خارج شده است. این تصمیم به اعتراضاتی در داخل و خارج ترکیه انجامید و مسئولان اتحادیه‌ی اروپا هم از آن انتقاد کردند. در این گزارش، سیما حسین‌زاده با نگاهی به سابقه‌ی پیمان‌نامه‌ی استانبول، اهمیت آن و علل اعتراضات جنبش زنان ترکیه را شرح می‌دهد.

آیین زرتشتی بیش از هزار سال، تا پیش از ظهور اسلام در قرن هفتم میلادی، دین غالب در ایران بود. بعضی از زرتشتیانی که به اسلام روی نیاوردند از ایران گریختند و به گُجَرات در غرب هند رفتند و به علت اصل‌ونسبِ خود به پارسی شهرت یافتند.

در «مردی که پوست‌اش را فروخت» [یکی از پنج نامزد نهاییِ جایزه‌ی بهترین فیلم بین‌المللی در مراسم اسکار 2021] یک مرد سوری که خواهان مهاجرت به اروپا است، می‌پذیرد که به بوم نقاشیِ یک هنرمند بحث‌انگیزِ معاصر تبدیل شود.

انتشار یک عکس جنجالی از مسیو ژوزف نوز بلژیکی وزیر کل گمرکات ایران در زمان مظفرالدین شاه، با لباس آخوندی و عمامه بر سر، با اعتراض عمومی علما مواجه شد و نه تنها پایه‌های انقلاب مشروطه را بنیان گذاشت بلکه به انقراض سلسله‌ی قاجار نیز سرعت بخشید.

این روزها استفاده از رسانه‌‌ طاقت‌‌فرسا و ناامیدکننده است، گفتگو با افرادی که با آنها مخالف هستید دشوارتر از همیشه است، و اغلب شناسایی منابع اطلاعاتی موثق و قابل ‌‌اعتماد دشوار به نظر می‌‌رسد. اگرچه مطالب بسیاری درباره‌‌ی علت مضر بودن این مسائل طرح شده است اما در این مقاله می‌‌خواهم بر چگونگیِ آسیب رساندنِ آنها به‌ویژه بر خودمان تمرکز کنم.

انواع مختلفی از شبه‌علم وجود دارد: ستاره‌بینی، هومئوپاتی، باور به تخت بودن زمین و جنبش ضدواکسن. این «رشته‌ها» ادعاهایی عجیب‌وغریب را با دعوی علمی بودن وارد عرصه‌ی علم می‌کنند. در قیاس با شبه‌علم، آیا ممکن است چیزی مانند شبه‌فلسفه نیز وجود داشته باشد که در آن فرد ادعاهایی به ظاهر فلسفی مطرح ‌کند اما با بررسی دقیق‌تر مشخص ‌شود که این دعاوی حرف مفت بودند؟

در سال ۲۰۱۰، حدود ۲۲۲۶ اغتشاش در سراسر جهان رخ داد. این رقم در نیمه‌ی نخست سال ۲۰۲۰ بیش از دو برابر افزایش یافت و تا پایان ژوئن از ۵۰۰۰ مورد گذشت. افزایش بمب‌گذاری‌ها حتی از این هم چشمگیرتر بوده و از ۱۵۵۱ فقره در سال ۲۰۱۰ به طور متوسط به سالی بیش از ۲۰ هزار مورد در سه سال اخیر رسیده است.

شاید برگسون را بتوان اولین فیلسوفی دانست که در جامعه‌ی توده‌ای قرن بیستم، و آغاز عصر رسانه‌های دیداری و شنیداری، به مُد روز بدل شد.

شاید به نظر برسد که در کشوری مانند ایران که هرگز به معنای دقیق کلمه نظمی سکولار بر آن حاکم نبوده، پساسکولاریسم آموزه‌ای برای وضع موجود ندارد. با وجود این، نظری عمیق‌تر به خاستگاه‌های سکولاریسم، چالش‌های برآمده از آن و راه‌حل‌هایی که پساسکولاریسم برای رویارویی با این چالش‌ها ارائه می‌کند، نشان می‌دهد که دغدغه‌های پساسکولاریسم با وضعیت کنونی و، به‌ویژه آینده‌ی ایران، چندان هم نامرتبط نیست.

سعداوی به معنای واقعی کلمه یک بت‌شکن بود. رمان‌های او حقایقی را بیان می‌کرد که او را نزد بسیاری از حکومت‌ها و نظام‌ها نامحبوب می‌ساخت. وقتی از او پرسیده بودند که آیا سیاستمداری هست که برایش قابل‌احترام باشد در جواب گفته بود: «در یک سیستم ظالمانه حتی فرشتگان نیز به فساد کشیده می‌شوند. کسی را به یاد ندارم که به وعده‌هایش عمل کرده باشد.»

دو هفته قبل، وقتی آگهی‌های مفقود شدن سارا اورارد در خیابان‌های محله‌ای در جنوب لندن به در و دیوار نصب می‌شد، گمان نمی‌رفت که ناپدید شدن این زن ۳۳ ساله به جرقه‌ای برای توجه جدی به مسئله‌ی امنیت زنان در فضاهای عمومی و مبارزه با خشونت علیه زنان در بریتانیا تبدیل شود.

از یک جهت، تاریخ بشر را می‌توان فهرستی طولانیِ غم‌انگیزی از سنگدلی و بی‌رحمی دانست: جنگ، برده‌داری، نسل‌کشی، و آزار و اذیت سیاسی. از جهت دیگر، به روشنی می‌توان خطوط اصلیِ پیشرفت اخلاقی را دید. در واقع، تنها در دو قرن گذشته دو انبساط چشمگیر در «دایره‌ی اخلاق» رخ داده است. اولی عبارت بود از جابه‌جایی از «حقوق قبیله‌ای» به حقوق بشرِ جهان‌شمول. دومی عبارت است از تعمیم مستمر حقوق اخلاقی به موجودات غیربشری.

امروز حدود ۵ میلیون از اتباع ترکیه در خارج از مرزهای این کشور زندگی می‌کنند و این روند مهاجرت هم‌چنان ادامه دارد. هر چند به دلایلی که در ادامه می‌خوانید، بایگانی کامل و تاریخچه‌ی دقیقی از ادبیات نسل اول مهاجران ترک در دسترس نیست اما دست‌کم این متون پرشمارند و درباره‌ی آن نیز بسیار نوشته شده‌اند. در نتیجه، این مقاله تنها روزنه‌ای به این خرده‌فرهنگ پویا به روی علاقه‌مندان خواهد گشود.

سیر حکمت در اروپا، به قول نویسنده‌اش، محمد علی فروغی، ذکاء‌الملک، «نخستین تصنیفی است که افکار فیلسوفان اروپا را به زبان فارسی درمی‌آورد.» جلد اول این کتاب در سال ۱۳۱۰ خورشیدی، به چاپ رسید و در نود سال گذشته، به مثابه‌ی یک مرجع و الگو در ادبیات فلسفی و زبان ترجمه به شمار رفته است.

اگر شیوع کووید-19 در سال 2021 ادامه یابد و جانِ میلیون‌ها نفر را بگیرد، یا اگر بیماری عالم‌گیرِ مرگ‌بارتری در سال 2030 بشر را مبتلا کند، نه نوعی بلای طبیعیِ مهارنشدنی خواهد بود و نه عذابی الهی. چنین چیزی نتیجه‌ی قصور بشر و ــ به بیان دقیق‌تر ــ معلول کوتاهیِ سیاستمداران خواهد بود.

هر بار که کسی تجربه‌اش از آزار جنسی و تجاوز را روایت می‌کند، یکی پیدا می‌شود که در آن میان از او بپرسد: «خب چرا شکایت نکرده‌ای؟ مگه مملکت قانون نداره؟»

هدف از این مقاله این است که به مردم عادی کمک کند که وقتی عزیزان و دوستان‌شان گرفتار افسردگی مزمن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌شوند و به فکر خودکشی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌افتند، پیش از آن که از کمک تخصصی بهره‌مند شوند، و حتی در طول مداوا، به حرف‌‌های آن‌ها گوش دهند و از آن‌ها حمایت کنند.